Planete anderkant Neptunus: Verskil tussen weergawes

Content deleted Content added
Besig
Besig
Lyn 1:
[[Beeld:Percival Lowell observing Venus from the Lowell Observatory in 1914.jpg|thumb|220px|Percival Lowell, wie se idee Planeet X was.]]
Reeds sedert die ontdekking van [[Neptunus]] in 1846 was daar aansienlike spekulasie dat nog ’n [[planeet]] ver weg van die [[Son]] bestaan, wat [[Planeet X|Planeet&nbsp;X]] genoem is, en is daar gesoek na nog '''planete anderkant Neptunus'''. Aan die begin van die 20ste eeu het die [[sterrekundige]] [[Percival Lowell]] na nog ’n planeet begin soek. Hy het dit voorgestel as die rede vir oënskynlike ongerymdhede in die [[wentelbaan]] van die [[reuseplanete]], veral [[Uranus]] en Neptunus,<ref name=bower>{{cite journal|title= On the Orbit and Mass of Pluto with an Ephemeris for 1931–1932 |author=Ernest Clare Bower |date=1930 |journal= Lick Observatory Bulletin |volume=15 |issue= 437 |pages= 171–178 |bibcode=1931LicOB..15..171B|doi = 10.5479/ADS/bib/1931LicOB.15.171B }}</ref> en het gemeen die [[swaartekrag]] van ’n groot, onsigbare planeet kan Uranus genoeg versteur om die ongerymdhede te verduidelik.<ref>{{cite journal|title=The Search for the Ninth Planet, Pluto |author= Clyde W. Tombaugh |date= 1946 |journal= Astronomical Society of the Pacific Leaflets |volume= 5|issue= 209 |pages= 73–80| bibcode= 1946ASPL....5...73T}}</ref>
Reeds sedert 1930, ná die ontdekking van [[Pluto]], word gesoek na nog '''planete anderkant Neptunus''', veral ’n hipotetiese "tiende" [[planeet]], wat [[Planeet X|Planeet&nbsp;X]] genoem is. Die naam is gevestig toe Pluto nog as die negende planeet in die [[Sonnestelsel]] beskou is.
 
[[Clyde Tombaugh]] se ontdekking van [[Pluto]] in 1930 het skynbaar Lowell se hipotese bewys. In 1978 is ontdek Pluto is heeltemal te klein dat sy swaartekrag die groot planete kan beïnvloed, en dit het gelei tot ’n soeke na ’nnog tiende’n planeet. Die soeke is in die vroeë 1990's in ’n groot mate afgelas nadat in ’n studie deur die [[Voyager 2]]-ruimtetuig bevind is die onreëlmatighede in Uranus se wentelbaan is vanweë ’n effense oorskatting van Neptunus se [[massa]].<ref name="standage">{{cite book |title= The Neptune File: A Story of Astronomical Rivalry and the Pioneers of Planet Hunting |author= Tom Standage |page= [https://archive.org/details/neptunefilestory00stan/page/188 188] |isbn= 978-0-8027-1363-6 |date= 2000 |location= New York |publisher= Walker |url-access= registration |url= https://archive.org/details/neptunefilestory00stan/page/188 }}</ref> Ná 1992 het die ontdekking van talle klein ysige voorwerpe met dieselfde of selfs ’n groter wentelbaan as Pluto gelei tot ’n debat oor of Pluto ’n planeet behoort te bly en of hy en sy bure ’n eie klassifikasie moet kry, nes die [[asteroïde]]s. Hoewel ’n paar van hierdie groter voorwerpe aanvanklik as planete beskryf is, het die [[Internasionale Astronomiese Unie]] (IAU) Pluto en sy grootste bure in 2006 as [[dwergplanete]] herklassifiseer. Neptunus is sedertdien die verste bekende planeet in die Sonnestelsel.<ref name=IAU>{{cite news | url=http://www.iau.org/static/resolutions/Resolution_GA26-5-6.pdf| title=IAU 2006 General Assembly: Resolutions 5 and 6|publisher=International Astronomical Union|date=2006-08-24}}</ref>
Reeds sedert die ontdekking van [[Neptunus]] in 1846 was daar aansienlike spekulasie dat nog ’n planeet ver weg van die [[Son]] bestaan. Aan die begin van die 20ste eeu het die [[sterrekundige]] [[Percival Lowell]] na nog ’n planeet begin soek. Hy het dit voorgestel as die rede vir oënskynlike ongerymdhede in die [[wentelbaan]] van die [[reuseplanete]], veral [[Uranus]] en Neptunus,<ref name=bower>{{cite journal|title= On the Orbit and Mass of Pluto with an Ephemeris for 1931–1932 |author=Ernest Clare Bower |date=1930 |journal= Lick Observatory Bulletin |volume=15 |issue= 437 |pages= 171–178 |bibcode=1931LicOB..15..171B|doi = 10.5479/ADS/bib/1931LicOB.15.171B }}</ref> en het gemeen die [[swaartekrag]] van ’n groot, onsigbare planeet kan Uranus genoeg versteur om die ongerymdhede te verduidelik.<ref>{{cite journal|title=The Search for the Ninth Planet, Pluto |author= Clyde W. Tombaugh |date= 1946 |journal= Astronomical Society of the Pacific Leaflets |volume= 5|issue= 209 |pages= 73–80| bibcode= 1946ASPL....5...73T}}</ref>
 
[[Clyde Tombaugh]] se ontdekking van Pluto in 1930 het skynbaar Lowell se hipotese bewys. In 1978 is ontdek Pluto is heeltemal te klein dat sy swaartekrag die groot planete kan beïnvloed, en dit het gelei tot ’n soeke na ’n tiende planeet. Die soeke is in die vroeë 1990's in ’n groot mate afgelas nadat in ’n studie deur die [[Voyager 2]]-ruimtetuig bevind is die onreëlmatighede in Uranus se wentelbaan is vanweë ’n effense oorskatting van Neptunus se [[massa]].<ref name="standage">{{cite book |title= The Neptune File: A Story of Astronomical Rivalry and the Pioneers of Planet Hunting |author= Tom Standage |page= [https://archive.org/details/neptunefilestory00stan/page/188 188] |isbn= 978-0-8027-1363-6 |date= 2000 |location= New York |publisher= Walker |url-access= registration |url= https://archive.org/details/neptunefilestory00stan/page/188 }}</ref> Ná 1992 het die ontdekking van talle klein ysige voorwerpe met dieselfde of selfs ’n groter wentelbaan as Pluto gelei tot ’n debat oor of Pluto ’n planeet behoort te bly en of hy en sy bure ’n eie klassifikasie moet kry, nes die [[asteroïde]]s. Hoewel ’n paar van hierdie groter voorwerpe aanvanklik as planete beskryf is, het die [[Internasionale Astronomiese Unie]] (IAU) Pluto en sy grootste bure in 2006 as [[dwergplanete]] herklassifiseer. Neptunus is sedertdien die verste bekende planeet in die Sonnestelsel.<ref name=IAU>{{cite news | url=http://www.iau.org/static/resolutions/Resolution_GA26-5-6.pdf| title=IAU 2006 General Assembly: Resolutions 5 and 6|publisher=International Astronomical Union|date=2006-08-24}}</ref>
 
Hoewel die sterrekundegemeenskap in ’n groot mate saamstem dat Planeet&nbsp;X, soos dit aanvanklik voorgestel is, nie bestaan nie, het die idee van ’n groot planeet wat nog nie ontdek is nie herleef deurdat ’n paar sterrekundiges dit gebruik as verduideliking vir ander afwykings wat in die buitenste Sonnestelsel waargeneem is.<ref name=varuna>{{cite journal |title= Almost Planet X |journal=Nature |volume=411 |pages= 423–424 |date=2001 | doi=10.1038/35078164 |author=S. C. Tegler |author2=W. Romanishin |last-author-amp=yes |pmid= 11373654 |issue= 6836}}</ref> In Maart 2014 het waarnemings met die [[WISE-teleskoop]] die moontlikheid van ’n planeet so groot soos [[Saturnus]] (95 [[aardmassa]]s) tot by 10&nbsp;000&nbsp;[[AE]] en een so groot soos [[Jupiter]] (≈318 aardmassas) of groter tot by 26&nbsp;000&nbsp;AE uitgeskakel.<ref name="Luhman2014">{{cite journal | last=Luhman |first=K. L. | title=A Search for a Distant Companion to the Sun with the Wide-field Infrared Survey Explorer | journal=The Astrophysical Journal | volume=781 |issue=1 |pages= 4|date=2014 | doi=10.1088/0004-637X/781/1/4 | bibcode= 2014ApJ...781....4L}}</ref>