Wikipedia

Chemiese reaksie: Verskil tussen weergawes

Blaai deur geskiedenis
← Ouer wysigingNuwer wysiging →
Content deleted Content added
VisueelWikiteks
verbeter
Bladsy verbeter
Lyn 13:
Tydens chemiese sintese word verskillende chemiese reaksies in kombinasies gebruik om 'n gewenste produk te verkry. In biochemie vorm 'n opeenvolgende reeks chemiese reaksies (waar die produk van een reaksie die reaktant van die volgende reaksie is) metaboliese "pad" or "weg". Hierdie reaksies word dikwels gekataliseer deur proteïenensieme. [[Ensiem]]e verhoog die tempo van biochemiese reaksies, sodat metaboliese sintese en ontbindings, wat onder normale omstandighede onmoontlik is, kan voorkom teen die temperature en konsentrasies wat in 'n sel teenwoordig is.
 
== SoorteBasiese anorganiese reaksies ==
In anorganiese chemie is daar drie basiese reaksies:
Daar kan talle soorte reaksies onderskei word
 
=== Sintese ===
In 'n sintese reaksie word twee of meer stowwe gekombineer on 'n meer komplekse stof te vorm.
* Voorbeeld, [[yster]] reageer met [[swawel]] om [[ystersulfied]] te vorm:
*:<math>Mg 8Fe + 2H_2OS_8 \to Mg(OH)_2 + H_28FeS</math>▼
=== Ontbinding ===
Ontbinding tree op wanneer 'n stof in ander stowwe uitmekaar val
* Voorbeeld: Silweroksied, tyden verhitting, stel suurstof vry terwyl die [[silwer]]metaal agterbly:
* <math> 2AgO \xrightarrow{verhitting} 2Ag + O_2</math>▼
*: <math> 2H_2O2AgO \toxrightarrow{verhitting} 2H_22Ag + O_2</math>
 
* Voorbeeld: Water verdeel in waterstof en suurstof:
▲*: <math> 2AgO2H_2O \xrightarrow{verhitting}to 2Ag2H_2 + O_2</math>
 
=== Substitusie ===
Substitusie (of verplasing) tree op wanneer 'n atoom (of ioon) van 'n molekuul deur 'n ander atoom (of ioon) vervang word
* Voorbeeld: [[magnesium]] vervang [[waterstof]] in water om [[magnesiumhidroksied]] en waterstofgas te vorm:
: <math>Fe(s)Mg + Cu^{2+}2H_2O \to CuMg(sOH)_2 + Fe^{2+}H_2</math>▼
 
'''Dubbele substitusie''' (ook genoem dubbele verplasing) is wanneer die anione en katione van twee verbindings plekke ruil om heeltemal nuwe verbindings te vorm.
 
* Voorbeeld: Bariumchloried reageer met magnesiumsulfaat en vorm [[bariumsulfaat]] en magnesiumchloried:
:<math>{\color{Green}Ba}{\color{Red}Cl_2} + Mg{\color{Blue}SO_4} \to {\color{Green}Ba}{\color{Blue}SO_4} + Mg{\color{Red}Cl_2}</math>
 
* Voorbeeld: Lood (II) nitraat reageer met kaliumjodied en vorm lood (II) jodied en [[kaliumnitraat]]:
:<math>{\color{Green}Pb}(NO_3)_2 + 2{\color{Red}K}{\color{Blue}I} -> {\color{Green}Pb}{\color{Blue}I_2}\downarrow + 2{\color{Red}K}NO_3</math>
 
== Basiese organiese reaksies ==
Alhoewel organiese molekules oor die algemeen meer kompleks is as anorganiese molekules, ondergaan hulle 'n gedefinieerde stel reaksies.
=== Addisie ===
Addisie tree op wanneer 'n -gewoonlik klein- molekuul aan 'n ander molekuul geheg word.
:*Voorbeeld Addisiedie addisie aan [[eteen]].▼
[[Lêer:Ear.png|550px|links]]
▲: Addisie aan [[eteen]].
{{clear}}
 
=== Substitusie ===
Substitusie tree op wanneer 'n atoom of groep van 'n molekuul deur 'n ander atoom of molekuul vervang word
:[[Lêer:Allgemeine cine-Substitution.svg|300px]]
 
▲*<math>Mg + 2H_2O \to Mg(OH)_2 + H_2</math>
=== Kompleksering ===
[[Lêer:Ferrocene-from-xtal-3D-balls.png|duimnael|150px|links|Ferroseen - 'n ysteratoom tussen twee C<sub>5</sub>H<sub>5</sub>(siklopentadiëniel)-ligande]]
Kompleksering word ook [[chelasie]] genoem. In komplekseringsreaksies reageer verskeie ligande met 'n metaalatoom om 'n koördinasiekompleks te vorm. Dit word bereik deur alleenpare van die ligand in leë orbitale van die metaalatoom te vorm en dipolêre bindings te vorm. Die ligande is [[Lewisteorie|Lewis-basisse]] en kan sowel ione as neutrale molekules wees, soos [[koolstofmonoksied]], [[ammoniak]] of water.
 
Die aantal ligande wat met 'n sentrale metaalatoom reageer, kan gevind word met behulp van die 18-elektronreël - dit wil sê die valensie-orbitale van 'n oorgangsmetaal kan gesamentlik 18 elektrone akkommodeer, terwyl die simmetrie van die resulterende kompleks met kristalveldteorie end ligandveldteorie voorspel kan word.
 
Komplekseringsreaksies behels ook liganduitruiling, waarin een of meer ligande deur 'n ander vervang word, en redoksprosesse wat die oksidasie-toestand van die sentrale metaalatoom verander.{{R|Wiberg}}
{{clear}}
== Ander reaksies ==
Ander reaksies sluit in verbranding, suur-basis-reaksies, redoksreaksies, neerslag, vastestofreaksies, [[Katalisator|katalise]], [[fotochemie]]se reaksies en reaksies op gas-soliede-koppelvlakke.
 
=== Verbranding ===
In 'n verbrandingsreaksie reageer 'n element of verbinding met [[suurstof]], en produseer dikwels energie in die vorm van hitte of lig. Verbrandingsreaksies behels altyd suurstof, maar [[koolwaterstof]] is ook gereeld betrokke.
 
Voorbeeld: Oktaan reageer met suurstof om koolstofdioksied en water te vorm
:<math>2C_8H_{18(l)} +25O_{2(g)} \to 16CO_2 + 18H_2O_{(g)}</math>
 
=== Suur-basis-reaksie ===
Line 36 ⟶ 76:
 
=== Redoks-reaksie ===
Simplisties, in 'n [[redoksreaksie]] verander die [[oksidasietoestand]]e van die reaktante deur oordrag van elektrone. In die praktyk sal die oordrag van elektrone altyd die oksidasie-toestand verander, maar daar is baie reaksies wat as "redoks" geklassifiseer word, alhoewel geen elektronoordrag plaasvind nie (soos byvoorbeeld in [[kovalente binding]]s).{{R|Inorganic|Protein}} Oksidasie word gedefinieer as 'n toename in oksidasietoestand, en reduksie as 'n afname in oksidasietoestand. Die elektronskenker (die element wat geoksideer word) word die reduseermiddel genoem, terwyl die elektronakseptor (die element wat reduseer word) word die oksideermiddel genoem.
In 'n [[redoksreaksie]] verander die [[oksidasietoestand]]e van die reaktante deur oordrag van elektrone.
 
▲: <math>Fe(s) + Cu^{2+} \to Cu(s) + Fe^{2+}</math>
Watter van die betrokke reaktante sal reduseermiddel of oksideermiddel wees, kan voorspel word uit die [[elektronegatiwiteit]] van hul elemente. Elemente met 'n lae [[elektronegatiwiteit]], soos die meeste metale, skenk maklik elektrone en word geoksideer en is dus reduseermiddels. Inteendeel, baie ione met hoë oksidasiegetalle, soos {{chem|link=waterstofperoksied|H|2|O|2}}, {{chem|link=permanganaat|MnO|4|-}}, {{chem|CrO|3}}, {{chem|Cr|2|O|7|2-}}, {{chem|OsO|4}} kan een of twee ekstra elektrone aanvaar (dus word hulle gereduseer) en is sterk oksideermiddels.
* Voorbeeld: [[Natrium]]metaal reageer met [[chloor]]gas en vorm [[Tafelsout|natriumchloried]] (tafelsout).
:<math>2Na_{(s)} + Cl_{2(g)} \to 2NaCl_{(s)}</math>
 
* Voorbeeld: Yster skenk twee elektrone aan koper
: <math>Fe_{(s)} + Cu^{2+} \to Cu_{(s)} + Fe^{2+}</math>
Redoksreaksies kan altyd as die som van twee halfreaksies geskryf word wat verduidelik hoeveel elektrone oorgedra word:
: <math>FeFe_{(s)} \to 2e^{-} + Fe^{2+}</math>
: <math>2e^{-} + Cu^{2+} \to CuCu_{(s)} </math>
 
== Verwysings ==
{{Verwysings|verwysings=
<ref name="Inorganic">{{ cite book | author = Guo, Liang-Hong | author2 = Allen, H. | author3 = Hill, O. | chapter = Direct Electrochemistry of Proteins and Enzymes | editor = A.G. Sykes | url = https://books.google.com/books?id=qnRkjATn0YUC&pg=PA359 | title = Advances in Inorganic Chemistry | volume = 36 | publisher = Academic Press | location = San Diego | year = 1991 | isbn = 978-0-12-023636-7 | page = 359| language=Engels}}</ref>
 
<ref name="Protein">{{cite book | author = Glusker, Jenny P.| chapter = Structural Aspects of Metal Liganding to Functional Groups in Proteins | editor = Christian B. Anfinsen | url = https://books.google.com/books?id=HvARsi6S-b0C&pg=PA7 | title = Advances in Protein Chemistry | volume = 42 | publisher = Academic Press | location = San Diego | year = 1991 | isbn = 978-0-12-034242-6 | page = 7| language=Engels}}</ref>
 
<ref name="Wiberg">{{cite book |author=Wiberg, Egon; Wiberg, Nils and Holleman, Arnold Frederick |url=https://books.google.com/books?id=Mtth5g59dEIC&pg=PA287 |title=Inorganic chemistry|publisher=Academic Press|year= 2001 |isbn= 978-0-12-352651-9| language=Engels}}</ref>
}}
 
== Eksterne skakels ==
Ontsluit van "https://af.wikipedia.org/wiki/Chemiese_reaksie"