Planete anderkant Neptunus: Verskil tussen weergawes
Content deleted Content added
Besig |
Besig |
||
Lyn 104:
===Wentelbane van verafgeleë voorwerpe===
[[Beeld:Sedna orbit.svg|thumb|
====Sedna se wentelbaan====
Toe [[90377 Sedna|Sedna]] ontdek is, het sy vreemde wentelbaan gelei tot vrae oor sy ontstaan. Sy perihelium (verste afstand van die Son af) is so ver (sowat 76 AE) dat geen huidige meganisme dié [[Eksentrisiteit (sterrekunde)|eksentrieke wentelbaaan]] kan verduidelik nie. Dit is te ver van die planete om deur die swaartekrag van Neptunus of enige ander reuseplaneet geraak te word en te verbonde aan die Son om beïnvloed te word deur buitekragte soos [[galaktiese gety]]e. Hipoteses oor sy besonderse wentelbaan sluit in dat dit deur ’n verbygaande ster beïnvloed is, dat dit van ’n ander planeetstelsel aangetrek is of dat dit deur ’n trans-Neptunus-planeet na sy huidige posisie geruk is.<ref name="Mike">{{cite journal|title=Discovery of a Candidate Inner Oort Cloud Planetoid|last1=Brown|first1=Mike|last2=Rabinowitz|first2=David|last3=Trujillo|first3=Chad|journal=Astrophysical Journal|bibcode=2004ApJ...617..645B|date=2004|volume = 617|pages=645–649|issue=1|arxiv=astro-ph/0404456| doi=10.1086/422095}}</ref>
Die beste manier om die rede vir sy vreemde wentelbaan te vind was om ’n paar ander voorwerpe in ’n soortgelyke streek op te spoor waarvan die wenteleienskappe ’n aanduiding van hulle geskiedenis kan gee. As Sedna deur ’n trans-Neptunus-planeet in sy huidige posisie geruk is, sal enige ander voorwerp in dié streek ’n soortgelyke perihelium hê.<ref name="sisters">{{cite web|title=Searching for Sedna's Sisters: Exploring the inner Oort cloud|last=Schwamb|first=Megan|date=2007-09-18|publisher=Caltech|url=http://www.astro.caltech.edu/~george/option/candex07/schwamb_report.pdf|access-date=2010-08-06|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20130512221422/http://www.astro.caltech.edu/~george/option/candex07/schwamb_report.pdf|archive-date=2013-05-12|df=}}</ref> ====Opwinding oor Kuipergordel-wentelbane====
Line 117 ⟶ 119:
====Ontdekking van sameklossing van KGV's====
In 2014 het sterrekundiges die ontdekking aangekondig van {{mpl|2012 VP|113}}, ’n groot voorwerp met ’n wentelbaan soos Sedna met ’n wentelperiode van 4 200 jaar en ’n perihelium van rofweg 80 AE.<ref name="nature letter"/> Volgens hulle was dit ’n bewys van ’n moontlike trans-Neptunus-planeet.<ref>{{cite web |url=http://phys.org/news/2014-03-edge-solar.html |title=A new object at the edge of our Solar System discovered |work=Physorg.com |date=26 Maart 2014}}</ref> Trujillo en Sheppard het gereken die sameklossing van die
In 2014 het sterrekundiges by die Universidad Complutense in [[Madrid]] voorgestel die beskikbare data dui op die bestaan van meer as een trans-Neptunus-planeet;<ref name="Marcos2014">{{cite journal| title=Extreme trans-Neptunian objects and the Kozai mechanism: signalling the presence of trans-Plutonian planets| first1=C.| last1=de la Fuente Marcos| first2=R.| last2=de la Fuente Marcos| date=1 September 2014|journal=Monthly Notices of the Royal Astronomical Society: Letters| volume=443| issue=1| pages=L59–L63| arxiv=1406.0715| bibcode=2014MNRAS.443L..59D |doi=10.1093/mnrasl/slu084}}</ref> daaropvolgende werk het aangedui die bewyse is sterk genoeg.<ref name=commensurabilities>{{cite journal |last1=de la Fuente Marcos |first1=Carlos |last2=de la Fuente Marcos |first2=Raúl |date=2016 |title=Commensurabilities between ETNOs: a Monte Carlo survey |journal=Monthly Notices of the Royal Astronomical Society Letters |volume=460 |issue=1 |pages=L64–L68 |arxiv=1604.05881 |bibcode=2016MNRAS.460L..64D |doi=10.1093/mnrasl/slw077}}</ref><ref name=nodes>{{cite journal |last1=de la Fuente Marcos |first1=Carlos |last2=de la Fuente Marcos |first2=Raúl |date=11 Oktober 2017 |title=Evidence for a possible bimodal distribution of the nodal distances of the extreme trans-Neptunian objects: avoiding a trans-Plutonian planet or just plain bias? |journal=Monthly Notices of the Royal Astronomical Society Letters |volume=471 |issue=1 |pages=L61–L65 |arxiv=1706.06981 |bibcode=2017MNRAS.471L..61D |doi=10.1093/mnrasl/slx106}}</ref>
====Verdere ontleding en die Planeet Nege-hipotese====
[[Beeld:Planet Nine - black background.png|thumbnail|300px|Voorspelling van ’n hipotetiese Planeet Nege se wentelbaan, gebaseer op unieke sameklossing.]]
Op 20 Januarie 2016 het Brown en Batygin ’n artikel gepubliseer wat Trujillo en Sheppard se aanvanklike bevindings bevestig; hulle het ’n superaarde (wat [[Planeet Nege]] genoem is) voorgestel, gebaseer op ’n statistiese sameklossing van die argumente van periheliums naby nul en ook die [[Knoop (sterrekunde)#Onderskeid|klimmende knope]] naby 113° van ses verafgeleë TNV's. Hulle het uitgewerk dit het ’n massa van omtrent 10 aardmassas (sowat 60% van Neptunus se massa) en ’n halflengteas van sowat 400 tot 1 500 AE.<ref name="AJ121-2-22">{{cite journal|title=Evidence for a distant giant planet in the Solar system|first1=Konstantin|last1=Batygin|first2=Michael E.|last2=Brown|date=20 Januarie 2016|journal=The Astronomical Journal|volume=151|number=2|doi=10.3847/0004-6256/151/2/22|pages=22|arxiv = 1601.05438 |bibcode = 2016AJ....151...22B }}</ref><ref name="NYT-20160120">{{cite news |last=Chang |first=Kenneth |title=Ninth Planet May Exist Beyond Pluto, Scientists Report |url=https://www.nytimes.com/2016/01/21/science/space/ninth-planet-solar-system-beyond-pluto.html |date=20 Januarie 2016 |work=The New York Times |access-date=22 Januarie 2016 }}</ref><ref>{{Cite news|title = New evidence suggests a ninth planet lurking at the edge of the solar system|url = https://www.washingtonpost.com/news/speaking-of-science/wp/2016/01/20/new-evidence-suggests-a-ninth-planet-lurking-at-the-edge-of-the-solar-system/|newspaper = The Washington Post|date = 2016-01-20|access-date = 2016-01-20|language = en|first = Joel|last = Achenbach|first2 = Rachel|last2 = Feltman}}</ref>
===Waarskynlikheid===
Selfs sonder swaartekragbewyse het Mike Brown, die ontdekker van Sedna, gereken Sedna se wentelperiode van 12 000 jaar alleen dui op die bestaan van ’n aardgrootte-voorwerp anderkant Neptunus. Sedna se wentelbaan is so eksentriek dat dit vir net ’n klein deel van sy wentelperiode naby die Son is, waar dit maklik waargeneem kan word. Dit beteken dat, tensy sy ontdekking ’n uiters groot toeval was, daar moontlik nog talle voorwerpe met rofweg Sedna se deursnee in die omgewing van sy wentelbaan ontdek sal kan word.<ref>{{cite journal | author1 = M.E. Brown | author2 = C. Trujillo | author3 = D. Rabinowitz | last-author-amp = yes | title = Discovery of a Candidate Inner Oort Cloud Planetoid | journal = Astrophysical Journal | arxiv = astro-ph/0404456 | date=2004 | volume=617 | issue = 1 | pages=645–649 | doi=10.1086/422095 | bibcode=2004ApJ...617..645B}}</ref>
Mike Brown het opgemerk: "Sedna is sowat driekwart so groot soos Pluto. As daar 60 voorwerpe driekwart so groot soos Pluto [daar buite] is, dan is daar moontlik 40 voorwerpe so groot soos {{nowrap|Pluto...}} As daar 40 voorwerpe so groot soos Pluto is, dan is daar moontlik 10 wat twee keer so groot soos Pluto is. Daar is moontlik drie of vier wat drie keer so groot soos Pluto is, en die grootste van hierdie {{nowrap|voorwerpe...}} is moontlik so groot soos Mars of die Aarde."<ref name=wgbh>{{cite web|title=Lowell Lectures in Astronomy |author=Mike Brown |publisher=WGBH |url=http://forum.wgbh.org/wgbh/forum.php?lecture_id=3710 |date=2007 |access-date=2008-07-13 |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20080103202810/http://forum.wgbh.org/wgbh/forum.php?lecture_id=3710 |archive-date=2008-01-03 |df= }}</ref><ref>{{cite web|url=https://www.youtube.com/watch?v=WHNO079G1i8&t=3135|title=Pluto, Eris, and the Dwarf Planets of the Outer Solar System - talk by Mike Brown - the argument about dwarf planet sizes beyond Neptune is 50 minutes into his talk - on youtube (the WGBH link doesn't work)|last=Smithsonian|date=|access-date=2 Januarie 2019|via=YouTube}}</ref><ref>{{Cite web | url=https://www.space.com/37295-possible-planet-10.html | title=Planet 10? Another Earth-Size World May Lurk in the Outer Solar System}}</ref> Volgens hom sal so ’n voorwerp as dit ontdek word egter steeds ’n [[dwergplaneet]] wees volgens die huidige definisie, al is dit amper so groot soos die Aarde, want dit sou nie sy omgewing skoon genoeg gevee het nie.<ref name=wgbh/>
==Verwysings==
| |||