Louis Couperus: Verskil tussen weergawes

Content deleted Content added
kNo edit summary
Etiket: 2017-bronwysiging
No edit summary
Lyn 18:
==Jeug==
[[Lêer:Louis Couperus als kind.jpg|duimnael|upright|Couperus as kind]]
Louis Marie-Anne Couperus is op 10 Junie 1863 by Mauritskade 11 in [[Den Haag]], Nederland, gebore. Hy was die elfde en jongste kind van John Ricus Couperus (1816–1902) en Catharina Geertruida Reynst (1829–1893). Vier van die tien broers en susters is oorlede voordat Louis gebore is. Couperus is op 19 Julie 1863 in die ''Eglise wallonne'' (Walloniese kerk) in Den Haag gedoop. <ref name="BastetBiography"> {{in lang|nl}}{{cite book|last=Bastet|first=Frédéric|authorlink=|title=Louis Couperus: Een biografie|language=Nederlands|url=http: //www.dbnl.org/tekst/bast002loui01_01/ |accessdate=24 April 2013|year=1987|publisher=Querido|location=Amsterdam|isbn=9021451360}}</ref>{{rp|p.31–59}} Toe Louis vyf jaar oud geword het was sy jongste suster Trudy reeds twaalf jaar oud en sy jongste broer, Frans, elf. <ref name="BastetBiography"/>{{rp|p.55}} In Den Haag het hy skoolgegaan aan die kosskool van meneer Wyers, waar hy die eerste keer sy latere vriend Henri van Booven ontmoet het. <ref name="BastetBiography"/>{{rp|p.61}} Op 6 November 1872 het die Couperus-gesin met die trein na [[Den Helder]] gereis en op die stoomboot ''Prins Hendrik'' geklim wat hulle na [[Nederlands Oos-Indië]] sou neem. <ref name="BastetBiography"/>{{rp|p.65}} Hulle het [[Batavia]] op 31 Desember 1872 bereik, waar hulle oornag het in die destyds beroemde ''Hotel des Indes''. <ref name="BastetBiography"/>{{rp|p.68}} Die gesin het hulle in 'n huis in Batavia aan die Koningsplein gevestig, maar sy moeder en broer Frans (wat aan peritonitis gely het) het in Desember 1873 na Nederland teruggekeer; sy moeder het egter in April 1874 teruggekeer na [[Nederlands Oos-Indië]]. <ref name="BastetBiography" />{{rp|p.68–69}} So het Couperus dus 'n deel van sy jeug (1873–1878) in die Nederlandse Oos-Indië deurgebring <ref name="nedlit">{{in lang|nl}} JA Dautzenberg, ''Nederlandse Literatuur'', 1989.</ref> en skoolgaanskoolgegaan in Batavia.
 
Hier het hy sy niggie, Elisabeth Couperus-Baud, vir die eerste keer ontmoet. In sy roman ''De zwaluwen neergestreken'' skryf hy oor sy jeug: "Ons was nig en neef en het saam gespeel. Ons het saam gedans. Ons besit steeds ons baba-prente. Sy was geklee in 'n markies-rok en ek was soos 'n edelknaap aangetrek. My kledingstuk was van swart fluweel en ek was baie trots op my eerste ''Travesti'' (teater)."<ref> {{in lang|nl}} [http://kranten.kb.nl/view/article/id/ddd%3A011207586%3Ampeg21% 3Ap025% 3Aa0344 /layout/fullscreen 'Een vreemde ervaring die Couperus verwerkte in de Stille Kracht'], in ''De Telegraaf'', 22 Augustus 1987 - Besoek op 24 Maart 2013 </ref>In die Nederlandse Oos-Indië het Couperus ook vir die eerste keer sy toekomstige swaer, Gerard de la Valette ('n skrywer en amptenaar van die Nederlandse Nederlands-Indiese regering wat met sy suster Trudy sou trou) ontmoet, wat in 1913 oor sy verhouding met Couperus geskryf het: Ons het mekaar die eerste keer in Batavia ontmoet, toe hy 'n seun van tien jaar was en ek 'n jong man. Ons het mekaar met redelik groot tussenposes gesien. Tog het ek hom gereeld genoeg as seun en 'n jong man leer ken sodat ons 'n goeie verhouding ontwikkel het." <Ref name="BastetBiography"/>{{rp|p.71}} Nadat hy laerskool voltooi het, het Couperus die Willem III Gimnasium in Batavia bygewoon. <ref name="BastetBiography" />{{rp|p.78}} In die somer van 1878 het Couperus en sy gesin teruggekeer na Nederland, waar hulle in 'n huis aan die Nassaukade (plein) 4. gaan woon het. <ref name="BastetBiography"/>{{rp|p.83}} In Den Haag is Couperus na die hogereburgerschool (HBS); gedurende hierdie tydperk van sy lewe het hy baie tyd by die Vlielander-Hein-familie deurgebring (sy suster was getroud met Benjamin Marius Vlielander Hein); later was hul seun, François Emile Vlielander Hein (1882–1919), sy gunsteling broerskind, en het lg. hom met sy literêre werk gehelp. <ref name="BastetBiography"/>{{rp|p.84}} Aan die HBS het Couperus sy latere vriend Frans Netscher ontmoet; gedurende hierdie tydperk van sy lewe het hy die romans gelees wat deur [[Émile Zola]] en Ouida geskryf is (laasgenoemde sou hy jare later in Florence ontmoet). <ref name="BastetBiography" /> {{rp|p.86–87}} Toe Couperus se skooluitslae nie verbeter het nie, het sy vader hom na 'n skool gestuur waar hy opgelei is om onderwyser in die [[Nederlands]] te wees. In 1883 het hy die opera ''Le tribut de Zamora'' bygewoon wat deur [[Charles Gounod]] geskryf is; hy het later elemente van hierdie opera gebruik in sy roman getiteld ''Eline Vere''. <ref name="BastetBiography" />{{rp|p.94}}
 
==Die begin van Couperus se loopbaan as skrywer==
In 1885 het hy beplan om 'n operette vir kinders te skryf. Virginie la Chapelle het die musiek geskryf en Couperus het die lirieke verskaf vir ''{{lang|nl|De schoone slaapster in het bosch}}''. Die opera is deur 'n honderd kinders opgevoer in die Koninklijke Schouwburg in Den Haag. <ref name="BastetBiography"/>{{rp|p.94}} In Januarie 1885 het Couperus reeds een van sy vroeë gedigte geskryf, getiteld ''Kleopatra''. <ref name="BastetBiography"/>{{rp|p.95}} Ander skrywes uit hierdie tydperk sluit die sonnet ''Een portret'' en ''Uw glimlach of uw bloemen'' in. <ref name="BastetBiography"/>{{rp|p.96}} In 1882 begin Couperus [[Petrarch]] te lees met die bedoeling om 'n roman oor hom te skryf. Dit is nooit gerealiseer nie, alhoewel hy die novelle ''{{lang|nl|In het huis bij den dom}}'' gepubliseer het, wat losweg geïnspireer is deur [[Plutarchus]]. <ref name="BastetBiography"/>{{rp|p.98}} Pas nadat Couperus sy novelle getiteld ''Een middag bij Vespaziano'' voltooi het , het hy Johannes Bosboom en sy vrou Anna Louisa Geertruida Bosboom-Toussaint besoek, vir wie se werke Couperus groot bewondering gehad het. Couperus het mevrou Bosboom-Toussaint sy novelle laat lees, wat sy baie goed gevind het. <ref name="BastetBiography"/>{{rp|p.99}} In 1883 het Couperus ''Laura'' begin skryf; hierdie novelle is in verskillende uitgawes in ''De Gids'' ('n Nederlandse literêre tydskrif) in 1883 en 1884 gepubliseer. In 1885 is Couperus se debuut in boekvorm, getiteld '' {{lang|nl|Een lent van vaerzen}}'', gepubliseer (deur die uitgewer JL Beijers, met 'n boekomslag wat ontwerp is deur die skilder Ludwig Willem Reymert Wenckebach). <ref name="BastetBiography" />{{rp|p.100}} 'n Indiwidu wat Couperus in daardie dae baie bewonder het vir sy aanvoeling vir skoonheid en intelligensie was die skrywer Carel Vosmaer, wat hy gereeld ontmoet het terwyl hy in Den Haag gaan stap het. <ref name="BastetBiography"/> {{rp|p.101}}
 
In 1883 het Couperus 'n opvoering deur Sarah Bernhardt in Den Haag bygewoon, maar hy was meer beïndruk deur haar rokke as haar opvoering self. <Ref name="BastetBiography"/>{{rp|p.106}} Die volgende jaar het John Ricus Couperus, Louis Couperus se vader, sy familielandgoed "Tjicoppo" in [[Nederlands Oos-Indië]] verkoop en opdrag gegee dat 'n nuwe huis gebou moes word by Surinamestraat 20 in Den Haag. Hier het Couperus voortgegaan met die digkuns en sy bestudering van die Nederlandse letterkunde. <ref name="BastetBiography"/>{{rp|p.108}} In Junie 1885 is hy aangestel as lid van die gesogte Maatschappij der Nederlandse Letterkunde, twee jaar nadat hy ''{{lang|nl|Orchideeën. Een bundel poëzie en proza}}'', wat gemengde resensies gekry het, gepubliseer het. Die joernalis Willem Gerard van Nouhuys het geskryf dat ''Orchideeën'' kortgekom het aan kwaliteit; Jacob Nicolaas van Hall was egter positief, maar [[Willem Kloos]] het dit "literêre gemors" genoem. <ref name="BastetBiography"/>{{rp|p.110}} Couperus het sy eksamen op 6 Desember 1886 geslaag en sy sertifikaat ontvang, wat hom in staat gestel het om onderrig aan sekondêre skole te gee. Hy het egter nie 'n onderwysloopbaan nagestreef nie en besluit om eerder te bly konsentreer op letterkunde. Aan die einde van 1887 het hy begin werk aan die werk wat weldra sy bekendste roman sou word: ''Eline Vere''. <ref name="BastetBiography"/>{{rp|p.114}}
Lyn 29:
==Eline Vere, die begin van sukses==
[[Lêer:Louis Couperus door Jan Veth - kopie.jpg|duimnael|upright|links|Louis Couperus ná 'n tekening deur Bas Veth in 1892]]
Couperus het kort voordat hy ''{{lang|nl|Eline Vere}}'' geskryf het ''Oorlog en Vrede'' en ''[[Anna Karenina]]'' deur [[Leo Tolstoi]] gelees. Die struktuur van Couperus se boek sou soortgelyk wees aan die van ''Anna Karenina'' (d.w.s. 'n werk wat verdeel is in kort hoofstukke). <ref name="BastetBiography" />{{rp|p.114}} Hy het kort tevore ook ''Geeste'', 'n toneelstuk wat deur [[Henrik Ibsen]] geskryf is, gelees, waarna ook verwys word in ''Eline Vere''. <ref name="BastetBiography"/>{{rp|p.122}} Sy roman is tussen 17 Junie en 4 Desember 1888 gepubliseer in die Nederlandse koerant ''Het Vaderland''; 'n resensent van die ''Algemeen Handelsblad'' het as volg daaroor geskryf: "Die skrywer het talent". <ref>{{in lang|nl}} [http://kranten.kb.nl/view/article/id / ddd% 3A010145295% 3Ampeg21% 3Ap004% 3Aa0061 'Kunst en letteren'], in ''{{lang|nl|Algemeen Handelsblad}}'', 14 Maart 1889. Besoek op 24 Maart 2013.</ref> Intussen het Couperus 'n novelle met die titel ''Een ster'' geskryf wat in Nederland gepubliseer is, en 'n reis na Swede onderneem. <Ref name="BastetBiography"/>{{rp|p.124 }} Gedurende hierdie tydperk van sy lewe was Couperus 'n aktiewe lid van die dramaklub van die skrywer Marcel Emants (''Utile et Laetum'' wat "nuttig en gelukkig" beteken); daar het hy 'n nuwe vriend, Johan Hendrik Ram, 'n kaptein van die grenadiers, ontmoet. Ram sou later in Desember 20131913 selfmoord pleeg. <ref name="BastetBiography" />{{rp|p.126}} In April 1890 het die ''Nieuwe Gids'' 'n resensie gepubliseer van ''Eline Vere''. Dit is geskryf deur Lodewijk van Deyssel. Deyssel het geskryf dat "die roman van meneer Couperus 'n goeie en 'n literêre werk is". Couperus het ook 'n nuwe vriend, die skrywer Maurits Wagenvoort, ontmoet. Hy het vir Couperus en die skilder George Hendrik Breitner na sy huis genooi. <ref name="BastetBiography"/>{{rp|p.126–127}}
 
'n Tweede uitgawe van ''Eline Vere'' is binne 'n jaar gepubliseer. Couperus het in Mei 1890 sy volgende roman, ''Noodlot'', voltooi; hierdie roman is in ''De Gids'' gepubliseer. Dit is moontlik dat die hoofkarakter van ''Noodlot'' ("Frank") geïnspireer is deur die karakter van Couperus se vriend Johan Hendrik Ram. <ref name="BastetBiography"/>{{rp|p.132}} Couperus het nou begin om [[Paul Bourget]] se roman getiteld ''Un coeur de femme'' te lees, wat hom geïnspireer het tydens die skryf van sy novelle ''Extaze''. <ref name="BastetBiography" />{{rp|p.135}} In Julie 1890 het hy ''Eene illuzie'' voltooi, en op 12 Augustus 1890 die gesogte DA Thiemeprijs (Vernoem na die bekende uitgewer) ontvang. <ref name="BastetBiography"/>{{rp|p.137}}<ref>{{in lang|nl}}[http://kranten.kb .nl/view/article/id/ddd%3A010385037% 3Ampeg21% 3Ap005% 3Aa0066 'Stadsnieuws'], ''De Tijd'', 15 Augustus 1890. Besoek op 24 Maart 2013. </ref> In Oktober van dieselfde jaar het hy na Parys gereis, waar hy 'n brief ontvang het van sy toekomstige uitgewer, LJ Veen, waarin hy toestemming vra om ''Noodlot'' te publiseer, welke aanbod Couperus van die hand gewys het omdat die boek veronderstel was om deur Elsevier gepubliseer te word. <ref name="BastetBiography" />{{rp|p.141}} Toe sy oom Guillaume Louis Baud sterf het Couperus hom teruggehaas na Den Haag om die begrafnis by te woon. Hier het Couperus besluit om met sy niggie, Elisabeth Couperus-Baud, te trou. Die troue het op 9 September 1891 in Den Haag plaasgevind.