Wikipedia

Europa: Verskil tussen weergawes

Blaai deur geskiedenis
← Ouer wysigingNuwer wysiging →
Content deleted Content added
VisueelWikiteks
k Robot: standardiseer verwysingsjablone en voeg argiefskakels in.
k Stukkende kaart herstel; rekenaarvertaalde inhoud verbeter
Lyn 61:
 
== Demografie ==
[[Lêer:Rectified Languages of Europe mapMap.png|duimnael|links|Verspreiding van tale in Europa]]
[[Lêer:Demographics of Europe.svg|duimnael|[[Bevolkingsgroei]] in en rondom Europa in 2010<ref>[https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/rankorder/2002rank.html CIA.gov] CIA population growth rankings, CIA World Factbook</ref>]]
In 2017, is die bevolking van Europa geskat rondom 742 miljoen volgensdeur die [[Verenigde Nasies|VN]] rondom 742 miljoen geskat,<ref name="un_pop">https://population.un.org/wpp/</ref>, wat effens meer as een negende van die wêreldbevolking is. Hierdie getal sluit [[Siberië]] (ongeveer 38 miljoen mense) in, maar die Europese Turkye (ongeveer 12 miljoen) is uitgesluit.▼
 
In die [[20ste eeu]] het Europa byna 'n kwart van die wêreldbevolking gehad.<ref name="World Population Growth, 1950–2050">[http://www.prb.org/Educators/TeachersGuides/HumanPopulation/PopulationGrowth.aspx?p=1 Groei van Wêreldbevolking, 1950–2050]. Population Reference Bureau. {{webarchive |url=https://web.archive.org/web/20130722202806/http://www.prb.org/Educators/TeachersGuides/HumanPopulation/PopulationGrowth.aspx?p=1 |date=22 JulyJulie 2013 }}</ref> Die bevolking van Europa het in die afgelope eeu gegroei, maar in ander wêrelddele (veral Afrika en Asië) het die bevolking vinniger gegroei.<ref name="UNPP 2006">{{cite web |url=http://esa.un.org/unpp |title=World Population Prospects: The 2006 Revision Population Database |publisher=UN — Department of Economic and Social Affairs |access-date=10 Junie 2008 |archive-url=https://web.archive.org/web/20100107202528/http://esa.un.org/unpp |archive-date=7 Januarie 2010 |url-status=dead |df=dmy-all}}</ref> Onder die vastelande het Europa 'n relatiewe hoë [[bevolkingsdigtheid]], tweede slegsnet na Asië. Die grootste deel van Europa is in 'n modus van sub-vervangingsvrugbaarheid, wat beteken dat elke nuwe (gebore) generasie minder bevolk word as die ouer.▼
▲In 2017, is die bevolking van Europa geskat rondom 742 miljoen volgens die [[Verenigde Nasies|VN]]<ref name="un_pop">https://population.un.org/wpp/</ref>, wat effens meer as een negende van die wêreldbevolking is. Hierdie getal sluit [[Siberië]] (ongeveer 38 miljoen mense) in, maar die Europese Turkye (ongeveer 12 miljoen) is uitgesluit.
▲In die [[20ste eeu]] het Europa byna 'n kwart van die wêreldbevolking gehad.<ref name="World Population Growth, 1950–2050">[http://www.prb.org/Educators/TeachersGuides/HumanPopulation/PopulationGrowth.aspx?p=1 Groei van Wêreldbevolking, 1950–2050]. Population Reference Bureau. {{webarchive |url=https://web.archive.org/web/20130722202806/http://www.prb.org/Educators/TeachersGuides/HumanPopulation/PopulationGrowth.aspx?p=1 |date=22 July 2013 }}</ref> Die bevolking van Europa het in die afgelope eeu gegroei, maar in ander wêrelddele (veral Afrika en Asië) het die bevolking vinniger gegroei.<ref name="UNPP 2006">{{cite web |url=http://esa.un.org/unpp |title=World Population Prospects: The 2006 Revision Population Database |publisher=UN — Department of Economic and Social Affairs |access-date=10 Junie 2008 |archive-url=https://web.archive.org/web/20100107202528/http://esa.un.org/unpp |archive-date=7 Januarie 2010 |url-status=dead |df=dmy-all}}</ref> Onder die vastelande het Europa 'n relatiewe hoë [[bevolkingsdigtheid]], tweede slegs na Asië. Die grootste deel van Europa is in 'n modus van sub-vervangingsvrugbaarheid, wat beteken dat elke nuwe (gebore) generasie minder bevolk word as die ouer.
 
Volgens taal en historiese ontwikkeling word 95 persent van die bewoners by die [[Indo-Europese tale|Indo-Europese volksgroepe]] gereken (waarvan 'n derde [[Germane]] en [[Kelte]], 'n derde [[Slawiërs]], 'n kwart Romane en kleiner groepe van [[Grieke]], [[AlbaniërsAlbane]] en [[Balte]]), vyf persent is [[Fins-Oegriese tale|Fins-Oegriese volke]].
 
Ná die laaste kouetydperk het talle volksgroepe hulle in Europa gevestig en oor die eeue met mekaar vermeng. Die [[Christendom|Christelike]] beskawing (met [[Rooms-Katolieke Kerk|Rooms-Katolieke]], [[Protestantisme|Protestante]] en [[Oosters-Ortodokse Kerk|Ortodokse]]) vorm die basis vir die oorgrote meerderheid van Europese kulture.
 
Europa is 'n dig bevolkte en verstedelikte vasteland. Sy nywerheidsgebiede word deur 'n baie hoë bevolkingsdigtheid van tussen 250 en meer as 1&nbsp;000 inwoners per km² gekenmerk, veral dele van die [[Verenigde Koninkryk]], [[Frankryk|Noord-Frankryk]] en [[Duitsland]], [[Nederland]], [[België|Noord-België]], [[Italië|Noord-Italië]], [[Silesië|Opper-Silesië]] in [[Pole|Suidwes-Pole]] en dele van [[Oekraïne]]. Daarenteen is die bergstreke, Noord- en Oos-Europa met soms minder as 10 inwoners per km² yl bevolk. Die digbevolkste land in Europa (en in die wêreld) is die [[mikrostaat]] van [[Monaco]].
 
== PoletiekPolitiek ==
Die poletiekepolitieke kaart van Europa is aansienlik afgelei van die herorganisasie van Europa na die [[Napoleontiese Oorloë]] in [[1815]]. Die heersende vorm van regering in Europa is parlementêre demokrasie, in die meeste gevalle in die vorm van 'n [[Republiekrepubliek]]. In 1815 was die heersende vorm van regering nog steeds die [[monargie]]. Europa se oorblywende elf monargieë (behalwe die mikrostaat van die [[Vatikaanstad]]) is [[KonstitusioneleGrondwetlike monargie|konstitusionelegrondwetlike monargieë]].
 
Europese integrasie is die proses van politieke, wettige, ekonomiese (en in sommige gevalle sosiale en kulturele) integrasie van Europese statelande, aangesien dit voortgesit word deur die magte wat die [[Raad van Europa]] geborg het sedert die einde van die [[Tweede Wêreldoorlog]].
 
Die [[Europese Unie]] wasis, sedert sy stigting in 1993, die fokus van ekonomiese integrasie op die kontinent. Meer onlangs is die Eurasiese Ekonomiese Unie tot stand gebring as 'n eweknie wat uit voormalige [[Sowjetunie|Sowjetstate]] bestaan.
 
27 Europese statelande is lede van die politiek-ekonomiese Europese Unie, 26 van die grensvrye [[Schengen-gebied]] en 19 van die monetêre unie [[EurozoneEurosone]]. Onder die kleiner Europese organisasies is die [[Nordiese Raad]], die [[Benelux]], die Baltiese Vergadering en die [[Visegrád-groep]].
 
== Ekonomie ==
[[Lêer:Maquina vapor Watt ETSIIM.jpg|duimnael|links|250px|Steenkoolaangedrewe stoomenjins het die nywerheidsomwenteling in Engeland en ander dele van Europa aangedryf]]
 
In die 19de eeu het Europa danksy die [[nywerheidsomwenteling]], wat sy aanvang in Engeland geneem en later oor die hele vasteland uitgebrei het, die leidende rol in die wêreldekonomie gespeel. Ná die [[Tweede Wêreldoorlog]] het Europa se ekonomiese struktuur as gevolg van die vasteland se verdeling in markekonomieë (in Wes-Europa) en sosialistiese plan-ekonomieë (in Oos-Europa) ingrypend verander. Hierdie verdeling is eers met die politieke omwenteling van 1989/90 geleidelik oorkom.
 
Ontsluit van "https://af.wikipedia.org/wiki/Europa"