Gagik I van Vaspurakan: Verskil tussen weergawes

Content deleted Content added
opruim na vertaling
 
Lyn 3:
| titel = Koning van Vaspurakan
| beeld = Van-akdam (7).jpg
| beeldonderskrif = Uitbeelding van Gagik aan die oostelike fasade van die Armeense Katedraal van die Heilige Kruis]]
| termyn = 904–937/943
| investiture = 908
| native_lang1 = Armeens
Lyn 12:
| voorganger = Ashot-Sargis Artsruni
| opvolger = Derenik-Ashot van Vaspurakan
| koningin = Grigoradukht (dogter van Grigor Abuhamza Artsruni)<br/>Mlke (kleindogter van Ashot I van Armenië)<ref>Hayk Khachʻatryan, Nouné Sekhpossian, Barbara J. Merguerian, ''Queens of the Armenians: 150 biographies based on history and legend'' (2001), p. 110</ref>
| kinders = Derenik-Ashot van Vaspurakan<br/>Abusahl-Hamazasp van Vaspurakan<br/>Khedenik<ref>Rouben Paul Adalian, ''Historical Dictionary of Armenia'' (2010), p.110</ref>
|
| kinders = Derenik-Ashot van Vaspurakan<br>Abusahl-Hamazasp van Vaspurakan<br>Khedenik<ref>Rouben Paul Adalian, ''Historical Dictionary of Armenia'' (2010), p.110</ref>
| royal house = Artsruni
| vader =
| moeder =
| religie =
}}
'''Gagik I Artsruni''' ([[Armeens]]: Գագիկ Ա Արծրունի; 879/880 – 943) was die heerser van die koninkryk van Vaspurakan in Suid-Armenië, aanvanklik as prins van noordNoordwes-wes Vaspurakan ('''Gagik III''', 904–908) en daarna tot en met sy afsterwe as koning. Hy het hom ook die titel veroorloof van Koning van Armenië, afkomstig vanuit die Bagratuni-dinastie. Hy was egter afkomstig uit die Huis van Artsruni.
 
==Agtergrond==
Die hoogland van Armenië was sedert die einde van die 7de eeu onder Arabiese beheer, met aan die hoof daarvan 'n ''[[ostikan]]'' (goewerneur) wat die [[Omajjadiese Kalifaat|Oemajjadiese]] en later [[Abbasidiese Kalifaat|Abbasidiese]] kalifate verteenwoordig het,{{sfn|Martin-Hisard|1982|p=223}} en die toneel was van verskeie gevegte teen die [[Bisantynse Ryk|Bisantyne]] sedert die [[9de eeu]].{{sfn|Martin-Hisard|1982|p=231}} Ten einde Arabiese gesag te versterk is hierdie sogenaamde ''ostikans'' in verskeie streke van die Armeense emirs geplaas; die geskiedkundige provinsie van Vaspurakan was geen uitsondering hierop nie.{{sfn|Martin-Hisard|1982|p=232}} In opposisie hierteen het die Armeense adellikes ''[[ishkhan]]sishkhans'' (prinse) geskep ten einde geleidelik hul gesag in die streek uit te brei.{{sfn|Martin-Hisard|1982|p=233}}{{sfn|Martin-Hisard|1982|p=234}}
 
==Biografie==
===Jeug en agtergrond===
Hy was die tweede seun van Grigor-Derenik Artsruni, die prins van Vaspurakan, en Sophia Bagratuni, die dogter van Koning Ashot I van Armenië. Hy is in 879 of 880 gebore.<ref>{{cite web|url=http://fmg.ac/Projects/MedLands/ARMENIA.htm#_Toc184469934|title=Kings of Vaspurakan|publisher=Foundation of Medieval Genealogy|accessdate=3 Augustus 2015}}</ref> By die afsterwe van Grigor-Derenik in 887 het Gagik Apumrvan Artsruni die regent van Vaspurakan (en later die ''ishksan'') geword en is Grigor-Derenik se drie kinders, Gagik, Ashot-Sargis, en Gurgen aan hom gegee.{{sfn|Toumanoff|1990|pp=102-103}} In antwoord op Gagik Apumrvan Artsruni se afvalligheid tydens 'n militêre operasie wat deur Smbat I van Armenië beveel is, het Gagik I Artsruni vir Gagik Apumrvan Artsruni vermoor en is die regentskap aan Ashot-Sargis gegee.{{sfn|Thierry|1982|p=275}} Gevolglik het Smbat I vir Gagik tot die rang van generaal bevorder en vir Gurgen tot ''[[marzpan]]'' (goewerneur).{{sfn|Jones|2007|p=23}}
 
===''Ishkhan''===
Line 33 ⟶ 32:
 
===Koning===
Gagik was 'n bondgenoot van die Sajid-emir van Azerbeidjan (Iran), Yusuf ibn Abi'l-Saj, van wie hy in 908 erkenning gekry het as koning, teen die Bagratid [[Smbat I]]. {{sfn|Grousset|1947|p=433}} Sy staat is erken deur die [[Bisantynse Ryk]], wat aan hom die titel "prins van vorste" toegeken het, welke tradisioneel deur die vooraanstaande Armeense heerser gedra is. Sy legitimiteit het 'n verdere hupstoot gekry toe die Armeense ''catholicos'', Johannes V die Historikus, die Moslem-oorheersde [[Dvin (antieke stad) | Dvin]] in 924 vir Vaspurakan verlaat het. Gagik het egter later sy standpunt omgekeer en hom geskaar by die seun en opvolger van Smbat, Ashot II. Hy is ook bekend as die oprigter van die Armeense Katedraal van die Heilige Kruis. {{sfn|Jones|p=115}}
 
==Verwysings==
Line 44 ⟶ 43:
*{{cite book|first=Lynn|last=Jones|title=Between Islam and Byzantium: Aght'amar and the Visual Construction of Medieval Armenian Rulership|year=2007|isbn=978-0754638520|ref=harv}}
*{{cite book|first=René|last=Grousset|title=History of Armenia from its origins to 1071|publisher=Payot|year=1947|isbn=978-2-228-88912-4|ref=harv}}
*Kazhdan, Alexander P., Editor, ''The Oxford Dictionary of Byzantium,'', Oxford University Press, Oxford, 1991, pp. 161, 2154.
*{{cite book|first=Lynn|last=Jones|title=The Church of the Holy Cross and the Iconography of Kingship|publisher=Gesta|volume=33|ref={{sfnRef|Jones}}}}
*{{cite book | last = Garsoïan | first = Nina G. | chapter = The independent kingdoms of medieval Armenia | title = The Armenian People from Ancient to Modern Times. Volume 1, The Dynastic Periods: From Antiquity to the Fourteenth Century | publisher = St. Martin's Press | location = New York | editor-first = Richard G. | editor-last = Hovhannisian | year = 1997 | isbn = 0-312-10169-4 | pages = [https://archive.org/details/armenianpeoplefr00rich_0/page/143 143–185] | url-access = registration | url = https://archive.org/details/armenianpeoplefr00rich_0/page/143 }}
*{{cite book | authorlink = Aram Ter-Ghevondyan | last = Ter-Ghewondyan | first = Aram | others = Transl. Nina G. Garsoïan | title = The Arab Emirates in Bagratid Armenia | publisher = Livraria Bertrand | location = Lisbon | year = 1976 | url = http://rbedrosian.com/Ref/Aeba/aebatoc.html | oclc = 490638192}}
 
{{s-start}}
{{s-reg}}
{{s-new}}
{{s-ttl|title=Koning van Vaspurakan]]|years=908–937/943}}
{{s-aft|after=Derenik-Ashot van Vaspurakan}}
{{s-bef|before=Ashot-Sargis Artsruni}}
{{s-ttl|title=Prins van noordNoordwes-wes Vaspurakan|years=904–908}}
{{s-non|reason=Gekroon as koning}}
{{s-end}}
 
{{DEFAULTSORT:Gagik 01 Vanvan Vaspurakan}}
[[Kategorie:Geboortes in die 9de eeu]]
[[Kategorie:Sterftes in die 10de eeu]]