Hendrik van der Bijl: Verskil tussen weergawes

Dr. '''Hendrik van der Bijl [[Fellow of the Royal Society|FRS]]''' (*[[23 November]] [[1887]], [[Pretoria]] – †[[2 Desember]] [[1948]], [[Johannesburg]]), een van die invloedrykste [[Suid-Afrika]]ners van die twintigste eeu, was die dryfkrag agter die stigting van Evkom (tans [[Eskom]]) en die nywerheidsreus [[Yskor]].

Hy het daaraan geglo om al sy projekte op groot skaal te beplan, ondanks die teenstand wat hy sonder uitsondering ervaar het. Hy het daaraan geglo om talentvolle jongmense aan te moedig om deel te hê aan sy ondernemings en was bekommerd oor die welstand van sy werkers. Al sy ondernemings het die stempel van sy voorsorg en sy briljante intellek gedra. Die universiteite van Stellenbosch en Kaapstad het onderskeidelik aan hom 'n D.Sc.DSc- en 'n LL.D.LLD-graad honoris causa toegeken. In [[1966]] is 'n borsbeeld van Van der Bijl deur [[Coert Steynberg]] in die ingangsportaal van Yskor-hoofkantoor in Pretoria geplaas.

Hendrik Johannes van der Bijl is op [[23 November]] [[1887]] in [[Pretoria]] gebore. Hy het onderrig ontvang in Pretoria, die Hoër Jongenskool Franschhoek en Victoria Kollege, [[Stellenbosch]] waar hy sy B.Sc.BSc met lof behaal het in fisika, chemie en wiskunde. Van [[1909]] tot [[1913]] het hy aan [[Halle]] en [[Leipzig]] in [[Duitsland]] studeer waar hy 'n Ph.D.PhD behaal het met 'n tesis oor die gedrag van suiwer vloeistof onder die invloed van radio-aktiwiteit.

In [[1912]] is hy as dosent in fisika aangestel by die ''Königlich Sächsische Technische Hochschule'' in [[Dresden]]. Sy navorsing het prof Robert A Millikan van Chicago Universiteit se aandag getrek, op wie se aandrang Van der Bijl as navorsingfisikus by die American Telephone and Telegraph Company en die Western Electric Company aangestel is. Hy het van 1913 tot [[1920]] in Amerika gewoon en navorsing gedoen oor die gloeikatode-vakuumbuis wat die stuur van draadlose telefonie oor 'n afstand van 4  800 km moontlik gemaak het.

Ná die eerste suksesvolle draadlose oordrag van spraak tussen Amerika en [[Parys]] in [[1915]], het Van der Bijl en nog agttien wetenskaplikes wat dit moontlik gemaak het, hulself die Vereniging van Beplanners en Bouers genoem, en Van der Bijl het 'n standaardverhandeling, ''The thermionic vacuum tube'' (1920) geskryf. Hy het gehelp met die ontwikkeling van interkontinentale telefonie en radiokommunikasie tussen die grond en vliegtuie.

In 1920 het hy, op versoek van genl. [[Jan Smuts]], na Suid-Afrika teruggekeer as wetenskaplike en tegniese raadgewer vir die regering. Die Elektrisiteitsvoorsieningskommissie (Evkom) is in [[1923]] gestig as 'n nasionale elektriesekragstelsel en Van der Bijl was voorsitter. Evkom was verantwoordelik vir die oprig van kragsentrales[[kragsentrale]]s op plekke soos [[Witbank]] en [[Colenso]] en vir die voorsiening van elektrisiteit aan die platteland.

Van [[1940]] tot [[1946]] was Van der Bijl, wat op daardie stadium in beheer was van die twee nywerhede wat noodsaaklik is vir die ontwikkeling van enige nywerheidstaat -– krag (elektrisiteit) en staal -– ook direkteur-generaal van oorlogvoorraad gemaak, om vervaardiging tuis te stimuleer. Teen [[1944]] het die staalaanleg naby Vereeniging so groot geword dat behuising vir die werkers verskaf moes word en [[Vanderbijlpark]] is gestig.

Nog 'n projek wat Van der Bijl geborg het, is 'n Suid-Afrikaanse verskepingsmaatskappy gestig wat 'n vloot bestuur het wat gereeld tussen Suid-Afrika, die Verenigde State en Brittanje gevaar het. Van der Bijl se vaardighede is oorsee erken. In 1940 is hy 'n buitelid van die Verenigde State se Instituut vir Radio-ingenieurs gemaak waarvan hy in 1944 adjunkvoorsitter geword het. In [[1946]] is hy gevra om as arbiter op te tree tussen die Britse regering en die Britse staalnywerheid. Hy is gekies as Fellow van die [[Royal Society]]. Een van sy laaste aktiwiteite was die voorsitterskap van Van der Bijl Ingenieurskorporasie (1947).