|
== Boeddhistiese pad ==
Boeddhaskap word deur 'n [[Edel Agtvoudige Pad|Agtvoudige Pad]] bereik. Dit begin met insig in die [[Drie kenmerke van die bestaan|drie karaktereienskappe van die lewe]]: ''dukkha'' (lyding, onvolmaaktheid), ''anatta'' (die gebrek aan 'n permanente self of ’n onveranderlike, ewige siel), ''anicca'' (die voortdurende verandering van alles was is). Hierop volg die beoefening van ''sila'' (juiste gedrag) en meditasie (''samatha'' en ''vipassana'').
== Leringe ==
Boeddha se leringe kan saamgevat word in die vier grondwaarhede. Die eerste is die Waarheid van Lyding. Dit is 'n onlosmaaklike deel van die alledaagse lewe, en omvat siekte, pyn, die dood en die verlies van die dinge wat ons graag wil hê. Die tweede grondwaarheid is. die Waarheid van die Oorsprong van Lyding. Hebsug, of die drang om dinge vir onsself te begeer, se Boeddha, is die oorsaak van hierdie lyding.
Genot, veiligheid, mag, skoonheid en rykdom begeer ons vir onsself, of liewer vir die persoon wat ons dink ons is. Maar in werklikheid is die “eie ek" wat ons ken, glad nie die ware “ek" nie. Ons gewoonte om die lewe te ervaar asof “ek" afgesonder en apart van “jou" en “dit" leef, is verkeerd. Dade, woorde en gedagtes gebore uit hebsug het altyd die maat vol aan smart. Kan ons 'n einde aan hierdie hebsug maak deur die wêreld in 'n ander lig te beskou?
Volgens die derde grondwaarheid kan lyding wel uitgeskakel word. Die laaste grondwaarheid gee 'n agtvoudige gedragskode aan om lyding ter syde te stel. Dit omvat agt beginsels wat 'n mens moet eerbiedig, nl. Regte gedagtes, regte spreke, regte handeling, regte leefwyse, regte strewes, regte bedagsaamheid, regte geloof en regte bepeinsing. Dit kan tot drie vertakkinge vereenvoudig word: ''Sila'', of sedelike gedrag: 'n Mens mag nie lieg, doodslaan, steel of ʼn verkeerde nering volg nie, bv. verdowingsmiddels en wapens verkoop. ''Samadhi'', wat niks anders is as selfbeheersing nie, maar ook bepeinsing insluit.
Die liggaam sowel as die gees moet aan strenge selfdissipline onderwerp word. Bepeinsing sluit in konsentrasie, m.a.w. die vermoë om die gedagtes toe te spits op slegs een ding op 'n slag. ''Prajna'', of wysheid wat die gevolg is van die inspanning in ''sila'' en ''samadhi''. Dit beteken dat ons die wêreld uit 'n totaal ander hoek betrag - 'n lewensopvatting wat toon dat die gewone manier van dink en doen slegs ʼn droomwerklikheid is. Boeddha se dat die wereld dalk nie soos 'n droom vir ons lyk nie, maar as 'n mens hard genoeg probeer, sat ons sien dat wat ons gedink het werklikheid is, eintlik niks anders as die droom is nie.
Wanneer 'n mens dit eers begryp, se Boeddha, hoef mens nie meer te ly nie, want hy sal insien dat die “ek" wat dinge vir homself wil hê, en wat eintlik die oorsprong van alle lyding is, ook maar net deel van die droom was. Boeddha se leringe het oor die hele [[Asië]] versprei, en na sy dood het die [[Boeddhisme]] in twee vertakkings verdeel, naamlik: Hinajana, die kleiner vertakking wat uitgebrei het na Sri Lanka (Ceylon), Birma, Thailand, [[Kambodja]] (Khmer) en [[Laos]]. Die Hinajana-priesters dra 'n geel kleed, skeer hul hoofde en staan onder streng reëls.
Die groter vertakking, die Mahajana, het hoofsaaklik uitgebrei na die noorde, nl. na Tibet, [[Mongolië]], [[China]] en [[Japan]]. Daar is baie verskillende sektes binne die [[Mahayana|Mahajana]], bv. die lamas in [[Tibet]] en die Zen-priesters in [[Japan]]. Sommige mense aanbid die beeld van Boeddha, bv. die goue beeld in Bangkok asof dit 'n god is. Maar streng gesproke is Boeddha geen god nie. Trouens, daar is geen godheid hoegenaamd in die Boeddhisme nie.
Boeddha was eenvoudig 'n verligte mens wat ander mense getoon het wat hulle moet doen om van hulle sielelyding verlos te word. 'n Belangrike deel van die Boeddhistiese lering is die beginsel van karma. [[Karma]] beteken “handeling" of “oorsaak en gevolg". Die leerstelling wys daarop dat goeie dade, woorde en gedagtes goeie gevolge het, en omgekeerd. Hierdie gevolge sal hul verloop neem - indien nie in hierdie lewe nie, dan wel in die toekomstige: ''Karma'' wys ook been na 'n wedergeboorte.
As ons 'n slegte lewe ly, kan ons ons klaarmaak vir groot onaangenaamheid in die volgende lewe. Boeddha leer egter dat die enigste manier om lyding uit die weg te ruim, is om glad nie weergebore te word nie. Sodra die mens begryp dat daar nie iets soos 'n eie ek is nie, word die wedergeboorte uitgewis en ons bereik die staat van [[Nirwana|Nirvana]], wat “uitdoof" beteken.
== Soorte ontwaakte persone ==
# Die ''Samma-Samboeddha'' ([[Pali]], 'die korrek en volledig verligte'). Dit is 'n Boeddha in die ware sin, wat op eie krag ontwaak is, en die leer aan ander onderwys. Gautama Boeddha was 'n Samma-Samboeddha.
== Bronnelys ==
* KENNIS, 1980, ISBN 0798108258, volume 3, bl. 486, 487
{{Saadjie}}
|
