Wysiging soos op 11:05, 1 April 2019 wysig PetronelFourie (besprekings \| bydraes) 430 edits No edit summary Etiket: Visuele teksverwerker ← Ouer wysiging		Wysiging soos op 15:35, 30 Maart 2021 wysig maak ongedaan BurgertB (besprekings \| bydraes) Administrateurs 65 312 edits →‎Geskiedenis en ontwikkeling: Skakels Nuwer wysiging →
Lyn 25: === Antieke tye === [[Lêer:Iraq map najaf.png\|links\|duimnael]] Opgrawing in die hedendaagse Irak deur Ernest de Sarzec in 1877 het bewyse van die vroegste bekende regskode opgelewer, wat deur die Sumeriese koning Urukagina van Lagash in omstreeks 2300 vCv.C. uitgereik is. Hoewel die dokument self nie ontdek is nie, het dit blykbaar bepaalde regte aan burgers toegeken, soos om weduwees en weeskinders van belasting te vrywaar. Talle regerings daarna het met behulp van spesiale kodes van geskrewe wetgewing regeer. Die oudste so ŉ dokument wat nog bestaan is die [[Kode van Ur-Nammu]] van [[Ur]] (ca 2050 vCv.C.). [[Lêer:Aristotle transparent.png\|duimnael\|Aristoteles]] ŉ [[Skriba]] genaamd Draco het in 621 vCv.C. die wrede mondelike wette van die stadstaat Atene gekodifiseer. Hierdie kode het die doodstraf vir talle oortredings voorgeskryf – vandaar die gebruik tot vandag toe om erge reëls as “drakonies” nie beskryf. [[Aristoteles]] (ca 350 vCv.C.) was die eerste om ŉ formele onderskeid tussen gewone wetgewing en konstitusionele wetgewing te tref. Sodoende het hy die idees van grondwet en grondwetlike bedelings gevestig en gepoog om die verskillende vorme van grondwetlike regering te klassifiseer. Die mees basiese definisie wat hy gebruik het om ŉ konstitusie of grondwet in algemene terme te beskryf, was “die rangskikking van ampte in ŉ staat”. Hy het klassifikasies van sy verstaan van goeie en slegte state gegee en tot die slotsom gekom dat die beste konstitusie ŉ gemengde stelsel is, wat monargiese, aristokratiese en demokratiese elemente insluit. === Middeleeue === Talle van die Germane wat die magsvakuum wat die Westelike [[Romeinse Ryk]] in die vroeë [[Middeleeue]] gelaat het, gevul het, het hul wette gekodifiseer. Een van die eerste Germaanse regskodes wat neergeskryf is, was die Visigotiese Kode van Euric (471). Japan se Sewentien artikel grondwet wat in 604 geskryf is, na bewering deur Prins Shōtoku,is ŉ vroeë voorbeeld van ŉ Asiese grondwet. Dit is deur Boeddhistiese lering beïnvloed en fokus meer op sosiale moraliteit as regeringsinstellings per se. [[Lêer:Muhammad at Medina (medieval manuscript).jpg\|links\|duimnael\|Mohammed by Medina]] Die grondwet van Medina is deur die Islamitiese profeet [[Mohammed]] opgestel na sy reis na Yathrib, waar hy die politieke leier geword het. Dit bevat ŉ formele ooreenkoms tussen Mohammed en al die belangrike groepe en families van Yathrib (later as Medina bekend), insluitend Moslems, Jode en heidene. Die presiese datering van Medina se grondwet word nog gedebatteer, maar akademici stem in die algemeen saam dit moes kort na die Hijra (reis) van 622 plaasgevind het. In Engeland het [[Hendrik I van Engeland\|Hendrik I]] die Vryheidshandves in 1100 uitgevaardig, wat vir die eerste keer verpligte gedrag teenoor die adelstand en geestelikes aan die koning voorgeskryf het. Hierdie idee is uitgebrei en verfyn deur die Engelse baronie toe hulle koning Johannes gedwing het om die [[Magna Carta]] in 1215 te teken. Die belangrikste enkele artikel in die Magna Carta (Artikel 39) het beslis dat die koning nie enige iemand op die ingewing van die oomblik in die tronk mag opsluit, voëlvry verklaar, verban of doodmaak nie – daar moet eers ŉ wetlike proses gevolg word. Hierdie bepaling het die hoeksteen van Engelse vryheid geword. Die maatskaplike kontrak was aanvanklik tussen die koning en die adelstand, maar is geleidelik na alle mense uitgebrei. Dit het tot die stelsel van grondwetlike monargie gelei, met verdere hervorming wat die magsbalans van die monargie en adelstand na die laerhuis laat kantel het. Lyn 48: Die Instrument of Government is in Mei 1657 deur Engeland se tweede en laaste gekodifiseerde grondwet vervang, die Humble Petition and Advice, wat deur Sir Christopher Packe voorgestel is. ŉ Aangepaste weergawe van die Humble Petition waarvan die klousule oor koningskap verwyder is, is op 25 Mei in werking gestel. Dit het egter saam met Cromwell gesterf en die monargie is hervestig. Al die Britse kolonies in [[Noord-Amerika]] wat die 13 oorspronklike [[Verenigde State van Amerika\|Verenigde State]] sou word, het hul eie konstitusies in 1776 en 1777 aangeneem, gedurende die Amerikaanse Rewolusie en voor die latere Artikels van Konfederasie en Verenigde State Grondwet, met die uitsondering van [[Massachusetts]], Connecticut en [[Rhode Island]]. Die Statebond van Massachusetts het sy grondwet in 1780 aangeneem – die oudste steeds funksionerende grondwet van enige VS-staat – terwyl Connecticut en Rhode Island hul eerste grondwette eers amptelik in 1818 en 1843 onderskeidelik aangeneem het. == Demokratiese konstitusies ==

Grondwet: Verskil tussen weergawes