Hadeïkum: Verskil tussen weergawes
Content deleted Content added
No edit summary Etikette: Teruggerol Visuele teksverwerker Selfoonbydrae Wysiging op selfoonwerf |
Kirito (besprekings | bydraes) k Wysigings deur 37.111.135.66 teruggerol na laaste weergawe deur Burgert Behr Etiket: Terugrol |
||
Lyn 1:
[[Lêer:Hadean.png|duimnael|300px|Die nuut gevormde Aarde het 'n hoë temperatuur gehad vanweë vulkaniese uitbarstings en botsings.]]
{{Hadeïese Eon}}
Die '''Hadeïkum''' of '''Hadeïese Eon''' is die eerste [[eon (geologie)|geologiese eon]] in die [[Aarde]] se bestaan. Dit het sowat 4,54 miljard jaar gelede begin met die vorming van die Aarde en sowat 4 miljard jaar gelede geëindig met die begin van die [[Argeïkum]]. Die naam kom van [[Hades]], die antieke [[Griekse mitologie|Griekse god]] van die onderwêreld na aanleiding van die hel-agtige toestande op die Aarde in dié tyd: die [[planeet]] het pas gevorm en was nog baie warm en wys dikwels [[vulkaan|vulkaniese uitbarstings]], ’n gedeeltelik gesmelte oppervlak en
Langlewende radio-
▲Langlewende radio-aktiew. oerisotope soos [[uraan-235]] of [[kalium-40]] was nog in groter konsentrasies aanwesig en het 4 keer meer hitte vrygestel as vandag. Hierdeur het gesteentes wat volop uraan, thorium (Th) of kalium bevat het nie kon stol nie en hulle het vloeibaar gebly. Die kors het veral basalte bevat wat arm aan hierdie elemente was. <ref>Earth's Oldest Rocks {{Outeur|Martin J. van Kranendonk, Vickie Bennett, Hugh R.H. Smithies}} Elsevier, 2007, ISBN 0-08-055247-1, ISBN 978-0-08-055247-7</ref> Wat nou as [[uitgestorwe oerisotoop|uitgestorwe oerisotope]] beskou word soos {{sub sup|182|}}Hafnium (Hf) het in die vroeë tyd nog 'n natuurlike voorkoms gehad en ook bygedra tot die radioaktiwiteit en die ontwikkeling van hitte wat dit veroorsaak. Omdat hulle dogternukliede ander chemiese eienskape besit -hulle behoort eerder tot 'n ander element- kan hulle later geskei raak. Dit lewer 'n tegniek wat byvoorbeeld die [[Planetêre differensiasie|differensiasie]] van hemelliggame in 'n kern en 'n kors kan dateer.<ref>[https://gtr.ukri.org/projects?ref=NE%2FF018266%2F1 Core formation, Hadean mattes and the timescale of Earth accretion Lead Research Organisation: University of Oxford {{Outeur|Bernard John Wood}} 2009-2012]</ref>
Ouer geskrifte verwys dikwels na dié eon bloot as die ''Pre-Argeïkum'', maar in nuwer literatuur word die vroeë tyd van ons planeet en sy sonnestelsel in baie meer besonderhede beskrewe. Daar is weinig gesteentes wat uit die Hadeïkum dateer. Van die oudste gesteentes (die Acasta gneisskompleks van Kanada) strek van 4,2 tot 3,6 miljard jaar gelede. Dit word soms as die begin van die [[Argeïkum]] beskou, maar die denkbeelde is volop in ontwikkeling. Die skaarste van gesteentes maak van die Hadeïkum 'n tydperk wat moeilik is om te bestudeer. Die meeste inligting oor die Hadeïkum stam van die studie van elementverhoudings en [[isotoopverhouding]]s van gesteentes van die Aarde, die Maan en veral van meteoriete. <ref name="Li">[https://refubium.fu-berlin.de/handle/fub188/8238?locale-attribute=en Siderophile and chalcophile elements in the Archean mantle-crust system. {{Outeur|Chunhui Li}} Proefskrif November 2016 Freie Universität Berlin]</ref>
| |||