James Joyce: Verskil tussen weergawes

Content deleted Content added
verbetering
Etikette: Visuele teksverwerker Selfoonbydrae Wysiging op selfoonwerf Gevorderde mobiele wysiging
verbetering
Etikette: Visuele teksverwerker Selfoonbydrae Wysiging op selfoonwerf Gevorderde mobiele wysiging
Lyn 31:
[[Lêer:James-Joyce-Stephens-Green.jpg|duimnael|links|upright|Borsbeeld in St. Stephen's Green, Dublin.]]
 
'''James Augustine Aloysius Joyce''' ([[2 Februarie]] [[1882]] – [[13 Januarie]] [[1941]]) was 'n [[Ierland|Ierse]] roman- en kortverhaalskrywer en digter. Danksy sy bydrae tot die [[Modernisme|modernistiese]] avant-garde-literatuur word hy as een van die invloedrykste en mees vooraanstaande romanskrywers van die 20ste eeu beskou. Hy het veral bekendheid verwerf met ''Ulysses'' (1922), 'n baanbrekende werk waarin verskeie episodes uit [[Homeros]] se ''[[Odussee]]'' langs mekaar in 'n verskeidenheid literêre style vertel word.
 
Ander bekende werke sluit die kortverhaalbundel ''Dubliners'' (1914) en, die romans ''A Portrait of the Artist as a Young Man'' (1916) en ''Finnegans Wake'' (1939) in,; naas drie gedigbundelsdigbundels, 'n toneelstuk, sy gepubliseerde briewe en enkele artikels as deel van sy joernalistieke werk.
 
Hy het in [[Triëst]], [[Parys]] en [[Zürich]] gewoon vir die grootste deel van sy lewe, maar al sy werke in sy geboortestad [[Dublin]] laat afspeel.
Lyn 39:
In sy werk word [[Simbolisme]] en [[Realisme (kunste)|Realisme]] verenig en kom elke denkbare stylfiguur en skryftegniek na vore. Die hoogtepunt in Joyce se ontwikkeling as skrywer is ''Finnegan's wake'', waarin Joyce selfs die grense van taal oorskry.
 
James Augustine Aloysius Joyce is op 2 Februarie 1882 op Rathgar, digby Dublin gebore. Hy was een van 'n groot gesin wat al hoe dieper in die skuld geraak en uiteindelik in armoede verval het. Nadat Joyce hoofsaaklik in die Jesuïete-kosskool Clongowes Wood was en homself twee jaar lank onderrig het, het hy aan die Universiteitskollege in Dublin gaan studeer.
 
Daar het hy 'n groot bewondering vir die werk van [[Henrik Ibsen]] en Gerhart Hauptmann ontwikkel. In 1904 het hy Dublin vir goed saam met Nora Barnacle verlaat. Hulle is in 1931 getroud. Hy het in [[Triëst]], Pola en [[Rome]] as Engelse onderwyser gewerk. Sy seun George en sy dogter Lucia is in die tyd gebore. In 1913 het Joyce met [[Ezra Pound]] kontak gemaak, wat een van sy gedigte in syhaar bloemlesing ''Des imagistes'' opgeneem het. Hy het ook vir Harriet Shaw Weaver ontmoet, wat hom finansiëel gesteun het.
 
Gedurende die [[Eerste Wêreldoorlog]] het Joyce in [[Zürich]] gewoon. Na die oorlog het die gesin na Parys verhuis, waar Joyce ''Ulysses'' voltooi het en ook gewerk het aan Work in progress, wat in 1939 as ''Finnegan's wak''e verskyn het. Die jong lerse skrywer [[Samuel Beckett]] het in die Paryse tydperk as sy sekretaris gewerk omdat Joyce weens 'n ernstige oogkwaal geleidelik blind geword het.
 
In 1940, nadat die Duitsers beheer oor Frankryk verkry het, is Joyce na Zürich, waar hy op 13 Januarie 1941 oorlede is. In 1959 het [[Richard Ellmann]] (geb. 1918) se biografie van James Joycehom verskyn. Onder Joyce se eerste werke was 'n artikel wat hy in 1899 vir die ''Fortnightly Review'' oor Ibsen geskryf het en die essay ''The day of the rabblement'' (1901), 'n aanval op die lerse letterkundige teater.
 
In 1907 het die digbundel ''Chamber music'' en in 1927 die bundel ''Pomes Penyeach'' verskyn. Van 1904 af het hy aan 'n outobiografiese werkoutobiografie gewerk wat in 1916 as ''A portrait of the artist as a young man'' gepubliseer is. In diedié tyd het hy ook aan die kortverhale wat in 1914 as Dubliners gepubliseer is en aan 'n versameling sogenaamde ''"epiphanies"'' gewerk. Laasgenoemde is fragmente waarin die wese van 'n situasie of karakter onthul word.
 
Dubliners is vyftien verhale wat saam 'n geheel vorm en in verskeiverskeie fases (jeug, puberteit, volwassenheid) 'n beeld van Dublin se bekrompenheid en geestelike verlamming gee. ''"The dead"'', die laaste verhaal in die bundel, word as een van die beste verhale in die Engelse letterkunde beskou. In ''A portrait of the artist as a young man'' breek Stephen Dedalus (wat deels 'n ironiese portret van die skrywer self is) weg van die verlamming en wy homself in selfopgelegde ballingskap aan sy kunstenaarskap.
 
In ''A portrait of the artist as a young man'' breek Stephen Dedalus, wat deels 'n ironiese portret van die skrywer self is, weg van die verlamming en wy homself in selfopgelegde ballingskap aan sy kunstenaarskap. Hy maak hom geleidelik los van kerk, staat en familie. Die roman is in 1914/15 in aflewerings in die tydskrif ''The Egoist'' gepubliseer. Joyce het die roman onder die titel ''Stephen Her''o begin, maar dit gedeeltelik vernietig en die herwonne teks van Stephen Hero is eers in 1944 gepubliseer, nadat ''A portrait'' as 'n selfstandige boek reeds lank bekend was. In 1918 het sy toneelstuk ''Exile''s verskyn. Die stuk, wat duidelik deur Ibsen beïnvloed is, handel oor ʼn skrywer, [[Richard Rowan]], wat uit Parys na Dublin terugkeer.
 
In 1918 het sy toneelstuk ''Exile''s verskyn. Die stuk, wat duidelik deur Ibsen beïnvloed is, handel oor ʼn skrywer, Richard Rowan, wat uit Parys na Dublin terugkeer.
Van 1918 af het daar in ''The Egoist'' en in die ''Little Review'' aflewerings van Joyce se belangrikste roman, ''Ulysses'', verskyn. Die roman is in Trieste begin en in Parys voltooi. Die voltooide roman is in 1922 deur Sylvia Beach van die boekhandel en uitgewery [[Shakespeare & Co]] in Parys gepubliseer nadat verskeie uitgewers dit geweier het omdat seksualiteit so openlik in die boek beskryf word. Meer as tien jaar later kon dit eers in Amerika en Engeland verkoop word.
 
Van 1918 af het daar in ''The Egoist'' en in die ''Little Review'' aflewerings van Joyce se belangrikste roman, ''Ulysses'', verskyn. Die roman is in Trieste begin en in Parys voltooi. Die voltooide roman is in 1922 deur Sylvia Beach van die boekhandel en uitgewery [[Shakespeare & Co]] in Parys gepubliseer nadat verskeie uitgewers dit geweier het omdat seksualiteit so openlik in die boek beskryf word. Meer as tien jaar later kon dit eers in Amerika en Engeland verkoop word.
In agttien episodes, wat elk 'n parallel in Homerus se ''Odysseus'' het en elk sy eie styl en woordgebruik het, word die lotgevalle en gedagtes van die hoofkarakters [[Stephen Dedalus]], Leopold en Molly Bloom op 16 Junie 1904 ("''Bloomsda''y") in die fynste besonderhede weergegee. Hy het die dag gekies omdat dit die dag was waarop hy en Nora verlief geraak het. Die karakterisering word deur middel van die sogenaamde bewussynstroom-tegniek gedoen, waardeur 'n karakter deur sy gedagtes uitgebeeld word.
 
In agttien episodes, wat elk 'n parallel in Homerus se ''Odysseus'' het en elk sy eie styl en woordgebruik het, word die lotgevalle en gedagtes van die hoofkarakters [[Stephen Dedalus]], Leopold en Molly Bloom op 16 Junie 1904 ("''Bloomsda''y") in die fynste besonderhede weergegee. Hy het die dag gekies omdat dit die dag was waarop hy en Nora verlief geraak het. Die karakterisering word deur middel van die sogenaamde bewussynstroom-tegniekbewussynstroomtegniek gedoen, waardeur 'n karakter deur sy gedagtes uitgebeeld word.
Joyce se laaste roman, Finnegan's wake (1939) het van 1929 af in aflewerings as Work in progress verskyn. Die werk, waaraan hy vyftien jaar lank gewerk het, speel geheel en al in die droomwêreld van die hoofkarakter, ''Earwicker'', af. Joyce eksperimenteer hierin op ongekende wyse met woorde, klanke en konstruksies en breek letterlik deur die grense van die taal deur elemente uit allerlei tale te vermeng. Joyce se invloed op die moderne romankuns (onder andere Virginia Woolf en William Faulkner) was buitengewoon groot en talle 20e eeuse romans is ondenkbaar sonder sy baanbrekerswerk.
 
Joyce se laaste roman, Finnegan's wake (1939) het van 1929 af in aflewerings as Work in progress verskyn. Die werk, waaraan hy vyftien jaar lank gewerk het, speel geheel en al in die droomwêreld van die hoofkarakter, ''Earwicker'', af. Joyce eksperimenteer hierin op ongekende wyse met woorde, klanke en konstruksies en breek letterlik deur die grense van die taal deur elemente uit allerlei tale te vermeng. Joyce se invloedbydra optot die moderne romankuns, saam met (onder andere [[Virginia Woolf]] en [[William Faulkner)]], was buitengewoon groot en die skryf van talle 20e20ste eeuse romans is ondenkbaar sonder die invloed van sy baanbrekerswerk.
 
== Lewe ==