Intensiewe vorm: Verskil tussen weergawes

Content deleted Content added
bl. 20 afgehandel
→‎Voorbeelde: bl. 21 afgehandel
Lyn 132:
* '''gedienstig''' – hondgedienstig<ref name="WAT" />
* '''geduldig''' – doodgeduldig <ref name="ReferenceA">Groenewald, P.W.J. 1944. ''Praat en skryf Afrikaans: hulpboek vir Engelssprekende leerlinge''. Shuter and Shooter Publishers: Pietermaritzburg. bl.68</ref>
* '''geel''' – goudgeel,<ref name="Esterhuizen" /><ref name="Potgieter" /><ref name="Van Schoor1" /><ref name="Kempen" /> kerriegeel, borriegeel,<ref name="Esterhuizen" /><ref name="Van Schoor1" /> knalgeel,<ref name="Van Schoor1" /> vlamgeel, kanariegeel,<ref>Aspe, Pieter. 2013. ''Die kinders van Chronos''. (Vertaal deur Wium van Zyl). Pretoria: LAPA Uitgewers. bl. 44: ''Hy dra 'n skreeulelike pak, 'n'' '''kanariegeel''' ''hemp en 'n grasgroen das''.</ref> mosterdgeel, giggelgeel (skertsend), songeel,<ref name="Esterhuizen" /><ref>Van Zyl, Wium. 2013. 'Na Doornkraal in die Duivenhoksvallei'. In: Scheepers, Riana & Kleyn, Leti (samest.). ''Spoorvat: Jeugherinneringe van Afrikaanse skrywers''. Pretoria: LAPA uitgewers, bl. 284: ''Dat die werf'' '''songeel''' ''was met tulpe, van die aandblom in volle geur, skaamrosies wat bloos in die môredou, het ek toe nog nie geweet nie.''</ref> wortelgeel,<ref>Van Rensburg, Frans. 2009. ''Lammervanger''. Pretoria: LAPA Uitgewers, bl. 231: ''"Mevrou Santa het besluit dat ons 'n span gaan maak om by die Spar op Warmbad as karwagte diens te doen," sê die vrou met die'' '''wortelgeel''' ''hare aan die oorkant van die staaltafel en vat 'n sluk koffie uit 'n groen blikbeker''.</ref> sonneblomgeel,<ref>[http://152.111.11.6/argief/berigte/volksblad/2005/01/27/VY/03/01.html Maré, Susan. 2005. Sy hart nog sonneblomgeel. ''Volksblad'', 27 Januarie:3]</ref><ref>[http://152.111.11.6/argief/berigte/volksblad/2007/12/20/KV/3/ktbrandrusoord.html ''Volksblad''. 2007. Rusoord op Brandfort kry nuwe lapa. 19 Desember:3]</ref><ref>[https://books.google.co.za/books?id=-eRRBAAAQBAJ&pg=PT153&lpg=PT153&dq=%22sonneblomgeel%22&source=bl&ots=1VLLxPOOPa&sig=tgtIpfIoSvLrqrSwO5Kl9K34ZOY&hl=af&sa=X&ei=Vo7nVOzzJcPoUsmVhKAK&redir_esc=y#v=onepage&q=%22sonneblomgeel%22&f=false Van Reenen, Lanie. 2013. ''C'est la vie: van lief en leed en kanse vat''. Kaapstad: Tafelberg]: ''Vir my is dit tans die weelde van hierdie lelike klein kamertjie met sy'' '''sonneblomgeel''' ''mure en neonbuisligte, 'n smal nonne-bedjie met 'n sintetiese blou deken, 'n vloer van saamgeperste houtskaafsels, 'n stoel, tafel, yskassie en kookplaat.''</ref><ref>[https://books.google.co.za/books?id=Q3ZRBAAAQBAJ&pg=PT14&lpg=PT14&dq=%22sonneblomgeel%22&source=bl&ots=40xOCoYSQt&sig=wqbzEmFuD0U0-saEVklgNm5L8EE&hl=af&sa=X&ei=Vo7nVOzzJcPoUsmVhKAK&redir_esc=y#v=onepage&q=%22sonneblomgeel%22&f=false Kalmer, Harry. 2014. 'n Duisend stories oor Johannesburg: 'n stadsroman. Kaapstad: Queillerie.]: ''Sy dra nie tuitkappies soos die ander vroue in die kamp nie, maar 'n'' '''sonneblomgeel''' ''strooihoed met 'n rooi laproos''.</ref><ref>[https://books.google.co.za/books?id=GvBRBAAAQBAJ&pg=PT53&lpg=PT53&dq=%22sonneblomgeel%22&source=bl&ots=V-dF-L7-uw&sig=UNLNAdFiw8zq1KGMpi3fyiF-5g0&hl=af&sa=X&ei=Vo7nVOzzJcPoUsmVhKAK&redir_esc=y#v=onepage&q=%22sonneblomgeel%22&f=false Els, Jeanne. 2011. ''As die stroom jou vat: die raaisel van selfmoord''. Kaapstad: Tafelberg.]: ''In 'n getypoel digby die Kampbaaise strand krys en fladder seemeeue opgewek in die turkoois water. Ek asem die sout van die see in; ruik die klapperolie in die sonbaaiers se rome waar hulle onder'' '''sonneblomgeel''' ''en kersierooi sambrele ontspan.''</ref><ref>[https://books.google.co.za/books?id=ZGhRBAAAQBAJ&pg=PT109&lpg=PT109&dq=%22sonneblomgeel%22&source=bl&ots=9Vz5BowFZB&sig=gX14XTnCrd-m4JCQfu4c3xRjUA0&hl=af&sa=X&ei=Vo7nVOzzJcPoUsmVhKAK&redir_esc=y#v=onepage&q=%22sonneblomgeel%22&f=false Van der Vyver, Marita. 2005. ''Bestemmings''. Kaapstad: Tafelberg]: '' 'n Turkoois T-hemp met 'n string skokpienk koraalkrale om die nek, 'n persbont sarong om haar breë heupe gedrapeer,'' '''sonneblomgeel''' ''plastieksandale aan haar stewige plaasvoete''.</ref> sonskyngeel<ref>Krüger, K. 2014. ''Eggo’s in die Skimberge''. Kaapstad: Tafelberg, bl. 91: ''Terwyl die Alfheimers van die kraanvoëls afklim, sien Henk hulle is almal lank, fris en blond – nes Lyra gesê het, en die'' '''sonskyngeel''' ''klere wat hulle aanhet, skitter met 'n goue gloed wat hulle nog meer indrukwekkend laat lyk.''</ref>, bottergeel,<ref name="Esterhuizen" /> koringgeel<ref name="Esterhuizen" />
* '''gek''' – stapelgek,<ref name="Esterhuizen" /><ref name="Potgieter" /><ref name="Van Schoor1" /> dolgek<ref name="WAT" />
* '''gelief''' – alomgelief<ref name="Makrogids" />
Lyn 149:
* '''glad''' – spieëlglad,<ref name="Esterhuizen" /><ref name="Potgieter" /><ref name="Van Schoor1" /><ref name="Kempen" /> seepglad,<ref name="Esterhuizen" /><ref name="Potgieter" /><ref name="Van Schoor1" /> palingglad,<ref name="Kempen" /> botterglad (tong), aalglad, ivoorglad, masjienglad, satynglad<ref>Radlof, G. 1999 (1957). ''Oloff die Seerower, #1: Die swaardvegter''. Pretoria: Fundi, pp. 13 - 14: ''Van die volmaakte ronding van haar hals tot haar'' '''satyngladde''' ''voorkop onder die hooggekartelde pruik is sy asof deur 'n meesterhand geskep.''</ref>, roomglad,<ref>Venter, De Waal. 1988. ''Vyffff''. Kaapstad:Tafelberg-Uitgewers. bl.58: ''Ons styg'' '''roomglad''' ''op en doen ons eerste sprong''.</ref> blinkglad,<ref>Venter, De Waal. 1992. ''Mieg se kort en lang middag''. Somerset-Wes: Queillerie-Uitgewers. Bl. 7: ''Hy kyk 'n rukkie aandagtig daarna en vat dan versigtig aan die'' '''blinkgladde''' ''oppervlak van die kleinste enetjie, dan aan 'n ander een en streel lig oor die grote.''</ref><ref>Meyer, Deon. 2009. ''Karoonag en ander verhale''. Kaapstad: Human & Rousseau. bl. 89: ''Maak nie saak of jy by 'n mooi rondebors-boeremeisie kuier nie – die'' '''blinkgladde''' ''lyf in die venster, die vloei van ledemate en bewegings, die ritme.''</ref> meerminglad,<ref>Gilfillan, Rita. 2013. 'Ydelheid der ydelheden'. In: Scheepers, Riana & Kleyn, Leti (samest.). ''Spoorvat: Jeugherinneringe van Afrikaanse skrywers''. Pretoria: LAPA uitgewers, bl. 105: ''Seker omdat dit lank gedra sal kan word met al die rek daarin, dink ek, wat klaar my hart verloor het op 'n'' '''meermingladde''' ''silwerblink baaikostuum in die enigste ander behoorlike klerewinkel op die dorp.''</ref> glipglad,<ref>[[Gabeba Baderoon|Baderoon, Gabeba]]. 2009. Swaarverkeer. In: Marais, Danie (samest.). ''As almal ver is: Suid-Afrikaners skryf huis toe''. Kaapstad: Tafelberg-Uitgewers, bl. 154-155: ''Dis 'n taal waarmee hulle mekaar meet volgens die behendigheid van hande, of die vermoë om 'n vlak'' '''glipglad''' ''te skaaf, die gevoel vir haaksheid en reguit lyne''.</ref> kraakglad<ref name="WAT" />
* '''goed''' – bittergoed, doodgoed<ref name="Esterhuizen" /><ref name="Potgieter" /><ref name="Van Schoor1" />
* '''goedkoop''' – spotgoedkoop,<ref name="Esterhuizen" /><ref name="Potgieter" /><ref name="Van Schoor1" /> doodgoedkoop
* '''goor''' – hondgoor
* '''graag''' – dolgraag,<ref name="Esterhuizen" /><ref name="Potgieter" /><ref name="Van Schoor1" /><ref>Aspe, Pieter. 2013. ''Die kinders van Chronos''. (Vertaal deur Wium van Zyl). Pretoria: LAPA Uitgewers. bl. 223: ''Die ondersoek sit vas en jy weet hoe'' '''dolgraag''' ''ek saam met jou Portugal toe wil gaan.''</ref><ref>Aspe, Pieter. 2013. ''Die kinders van Chronos''. (Vertaal deur Wium van Zyl). Pretoria: LAPA Uitgewers. bl. 290: ''Sy wil'' '''dolgraag''' ''saamwerk, maar...''</ref> bittergraag, hartsgraag,<ref>Van Blerk, H.S. 2008. ''Braakland van die bose''. Pretoria: Protea Boekhuis. bl. 27: ''Hy sien sy is mooi, sommer baie mooi; mooier as wat sy ma of Ousus was, maar met iets in haar gesig; so asof wat sy'' '''hartsgraag''' ''begeer, haar nie gegun word nie.''</ref> doodgraag,<ref name="Potgieter" /> dubbelgraag<ref>[[WAT]]: ''Hy wou sy kinders'' '''dubbelgraag''' voor sy dood weer sien.</ref>
* '''groen''' – [[grasgroen]],<ref name="Esterhuizen" /><ref name="Potgieter" /><ref name="Van Schoor1" /><ref name="Kempen" /> lowergroen, [[smaraggroen]],<ref>Preller, Martie. 1994. ''Anderkantland''. Kaapstad: Tafelberg-uitgewers. bl.4: ''Aan die deur is 'n groot, blink klopper in die vorm van 'n padda, 'n padda met helder smaraggroen oë.''</ref> knalgroen, nylgroen,<ref>De Lange, Johann. 2008. Correspondences. In: Brink, André P. (samest.) ''Groot Verseboek''. (Eerste uitgawe in drie dele). Kaapstad:Tafelberg-Uitgewers. bl.938: ''van sy welige krag is weinig oor: / uitgekalf, flanke modderdik gestol, / die blinkvet rug in dongas uitgehol, / het tyd, langsaam in 'n delta verstrik, / die '''nylgroen''' oë moerassig toegeslik.''</ref> knarsgroen, brommergroen (''van jaloesie''),<ref>Hambidge, Joan. [http://www.litnet.co.za/Article/n-belydenis-van-n-geskryfde-joan-hambidge 'n ''Belydenis van 'n geskryfde: Joan Hambidge''] (''LitNET'') : ''Die roman beslaan 244 bladsye, is uitgegee deur Tafelberg en gaan alle gefrustreerde joernaliste wat nog altyd ’n roman oor Naspers wou skryf,'' '''brommergroen van jaloesie''' ''maak.''</ref><ref>Hambidge, Joan. 1990. [http://152.111.1.88/argief/berigte/beeld/1990/08/16/5/17.html ''Prys vir slegste Afrikaanse digbundel''] (''Beeld''): ''Dié vers se onsubtiele beeld en toepassing word so grotesk uitgevoer dat 'n mens dit nie kan vergeet nie en die wyse waarop die natuur in seksuele beelde beskryf word, sou De Sade'' '''brommergroen van jaloesie''' ''gehad het.''</ref> varsgroen,<ref>Preller, Martie. 2003. ''Eendag was daar 'n storie! 'n Praktiese storiemaakkursus.'' Tafelberg-Uitgewers. bl. 94: ''Pleks van: "Die skurwe deur is groen", sê eerder: "Die deur is grof onder haar punte en'' '''varsgroen''', ''asof dit so pas geverf is." ''</ref> soelgroen,<ref>Venter, Eben. 2013. ''Wolf, wolf''. Kaapstad: Tafelberg-uitgewers. bl. 8: ''Soms gly hy wel sy ooglede boontoe, en die blik op dit wat Pa se oë geword het, voorheen'' '''soelgroen''' ''en indrukwekkend, laat Mattheüs omtrent wegkwyn al het hy hulle hoeveel maal al so gesien.''</ref> [[bottelgroen]]<ref name="Esterhuizen" /><ref>Venter, Eben. 2013. ''Wolf, wolf''. Kaapstad: Tafelberg-uitgewers. bl. 124: ''Hy hang nog 'n rukkie op sy fiets daar rond, die sigaret gebêre in die bosak van sy'' '''bottelgroen''' ''uniform.''</ref>, olyfgroen<ref name="Esterhuizen" />
* '''groot''' – reusegroot<ref name="Esterhuizen" />, tamaaigroot, lewensgroot<ref name="Esterhuizen" /><ref name="Van Schoor1" />
* '''grou''' – asgrou,<ref name="Kempen" /> loodgrou, vaalgrou<ref>Rabie, J. 1982. '' 'n Boek vir Onrus''. Kaapstad:Human & Rousseau, bl. 142: ''Toe die '''vaalgrou''' as nog louwarm smeul en mens die aarde se powere geraamte sonder die Josefskleed van plante uitgestrek kon sien lê, het die oorlewende skilpaaie wanhopig heen en weer gedwaal op soek na 'n groenigheidjie, na 'n bekkievol dou in lowerkoelte.''</ref>
* '''grys''' – asgrys,<ref name="Potgieter" /> loodgrys,<ref>Venter, De Waal. 1992. ''Mieg se kort en lang middag''. Somerset-Wes: Queillerie-Uitgewers. Bl. 41: ''Sy wys oor die water en dan sien hy die swart driehoekvorms van haaivinne in die '''loodgrys''' water, voor dit agter 'n golf verdwyn.''</ref>
* '''haastig''' – dolhaastig<ref name="Potgieter" /><ref name="WAT" /> doodhaastig<ref name="Esterhuizen" /><ref>[https://www.dbnl.org/tekst/mell003bart01_01/mell003bart01_01_0002.php Van Melle, J. 1936. ''Bart Nel, die opstandeling''. Amsterdam: Wereldbibliotheek N.V.] bl. 144: ''Maar jy kan maar voor my ingaan as jy besigheid het, ek is nie so'' '''doodhaastig''' ''nie''.</ref>
* '''hard''' – kliphard,<ref name="Esterhuizen" /><ref name="Potgieter" /><ref name="Van Schoor1" /><ref name="Kempen" /> ysterhard, keihard, keisteenhard,<ref name="Potgieter" /> klipsteenhard,<ref name="Esterhuizen" /><ref name="Potgieter" /> klipsteenkalbashard, skreeuhard, staalhard,<ref name="Potgieter" /> steenhard, spykerhard, kwashard,<ref>De Lange, Johann. 2008. Alpebok. In: Brink, André P. (samest.) ''Groot Verseboek''. (Eerste uitgawe in drie dele). Kaapstad:Tafelberg-Uitgewers. bl.940-941: ''die klipram las / sy kloutjie voeg- / vas in 'n klip- / lys in hy knak / sy knie en / hys hom rats / die saagtand-/ kransrif uit - / teen sy kop / perfekte frats'' '''kwas- / hard''' ''soos skroef- / draad gedraai / lê die groewe / van die nautilus / en onder hoewe / kletter oerklip / van 'n baai''</ref> rotshard,<ref>Venter, De Waal. 1984. ''Die vyf-millimeter-avontuur''. Kaapstad: Human & Rousseau. Bl.86: ''Uit hierdie kol wat'' '''rotshard''' ''aan die plastiek van die pyp vassit, groei die tou waarmee hulle opgeklim het.''</ref> skokhard (klank),<ref>Viljoen, Fanie. 2013. ''Nova:Sterreloper''. Pretoria: LAPA Uitgewers. bl. 88: ''Die knal suig alle ander klanke in die vertrek op. Maar dis'' '''skokhard''' ''en sekuur.''</ref> houthard,<ref>Grové, H. 1983. ''Die kêrel van die Pêrel of Anatomie van 'n leuenaar: drie vertellings waarin die liefde ter sprake kom''. Kaapstad: Tafelberg, 82: ''Sy gaan sit op 'n bankie. Dis'' '''houthard''' ''en regop te midde van 'n landskap waarin sap op- en uitstoot''.</ref> olienhouthard,<ref>Van Zyl, Wium. 2013. 'Na Doornkraal in die Duivenhoksvallei'. In: Scheepers, Riana & Kleyn, Leti (samest.). ''Spoorvat: Jeugherinneringe van Afrikaanse skrywers''. Pretoria: LAPA uitgewers, bl. 285: ''Húl oom, die'' '''olienhoutharde''' ''patriarg oom Kallie Crous aan wie ons menige Sondagmiddag-besoek gebring het, het daarteenoor gesorg dat King George en sy gekroonde gemalin in vergulde rame sy en die einste tant Mêggie van die koperpennie ('n suster van my Ouma van Zyl) se klein voorhuis domineer.''</ref> harshard,<ref>Du Plooy, H. 1986. ''Verhaalteorie in die twintigste eeu''. Durban: Butterworth, 351: ''Die saak word hier ietwat uitvoeriger gestel – daar word melding gemaak van die bloedvergiftiging, die koors en die pyn en ook die uiteindelike'' '''harsharde''' ''krom vinger.''</ref> beenhard,<ref name="WAT" /> kraakhard<ref name="WAT" />
* '''heet''' – brandheet, snikheet,<ref name="Esterhuizen" /><ref name="Potgieter" /><ref name="Van Schoor1" /> stikheet, smoorheet<ref name="Esterhuizen" />, bloedheet, brandendheet<ref name="WAT" />
* '''helder''' – glashelder,<ref name="Esterhuizen" /><ref name="Potgieter" /><ref name="Van Schoor1" /><ref name="Kempen" /><ref>Viljoen, Fanie. 2013. ''Nova:Sterreloper''. Pretoria: LAPA Uitgewers. bl. 59: ''Die beeld op Lucas se ma se tabletrekenaar is'' '''glashelder'''.</ref> klokhelder,<ref name="Esterhuizen" /><ref name="Van Schoor1" /><ref>Meyer, Deon. 2009. ''Karoonag en ander verhale''. Kaapstad: Human & Rousseau. bl. 204: ''Haar lag is'' '''klokhelder'''.</ref><ref>Meyer, Deon. 2009. ''Karoonag en ander verhale''. Kaapstad: Human & Rousseau. bl. 228: '' 'n Skeurgeluid – oorverdowend, soos uitgerekte donderweer – en dan is die nag se geluide terug,'' '''klokhelder.'''</ref> kristalhelder,<ref name="Potgieter" /><ref name="Van Schoor1" /><ref name="Kempen" /> jenewerhelder, knalhelder, silwerhelder, skelhelder, stroophelder,<ref>De Lange, Johann. 2008. Laatherfs. In: Brink, André P. (samest.) ''Groot Verseboek''. (Eerste uitgawe in drie dele). Kaapstad:Tafelberg-Uitgewers. bl.935: ''1 / Die dag krimp. Die klok lui'' '''stroophelder'''.</ref> skreeuhelder (kleure), sonhelder,<ref>Bredenhann, Douwleen. 2013. 'Bessiengstraat se deurkosyn'. In: Scheepers, Riana & Kleyn, Leti (samest.). ''Spoorvat: Jeugherinneringe van Afrikaanse skrywers''. Pretoria: LAPA uitgewers, bl. 40: ''So vou die Dakota se deur toe in 1964 'n landskap op Windhoek se lughawe oop wat so'' '''sonhelder''' ''is dat mens jou oë daarteen moes knip.''</ref> yshelder,<ref>Jurgens, R.B. 2009. Moet dit nie tuis probeer nie! In: Marais, Danie (samest.). ''As almal ver is: Suid-Afrikaners skryf huis toe''. Kaapstad: Tafelberg-Uitgewers, bl. 229: ''Dit was 'n verloëning van al daardie wintertonele van die ou meesters waarin dit lyk asof dit 'n nasie is hierdie wat werklik verlief is op noorderweer, op daardie'' '''yshelder''' ''dae wanneer die lug blou is en die wind stil, en dit 'n ieder se instink is om in Friesland te gaan ysskaats''.</ref> brandhelder,<ref>[https://books.google.co.za/books?id=OItRBAAAQBAJ&pg=PT127&lpg=PT127&dq=%22brandhelder%22&source=bl&ots=5TP6IJLO2l&sig=wBjAB3GlDJt9UcLL_de1snQS2p4&hl=af&sa=X&ei=k5KSVJvGIJDvaJnwgZAF&redir_esc=y#v=onepage&q=%22brandhelder%22&f=false Eloff, K. 2010. ''Stiletto: my lewe in die seksbedryf''. Kaapstad: Tafelberg.]: ''Na al my woede, die'' '''brandhelder''' ''haat, die ontsettende teleurstelling en die brutale misbruik, het ék verlief geraak''.</ref> waterhelder<ref>[https://wikisource.org/wiki/Die_Afrikaanse_gedagte/Kwasstrepe C.M. van den Heever: ''Die Afrikaanse gedagte''] ''As ons Mocke se gedigte sorgvuldig lees dan is dit duidelik dat hy nog van die woordskuim moet afroom as hy sy siening'' '''waterhelder''' ''vir ons wil maak.''</ref>
* '''honger''' – hondshonger, doodhonger,<ref name="Esterhuizen" /><ref name="Potgieter" /><ref>Krüger, K. 2014. ''Eggo’s in die Skimberge''. Kaapstad: Tafelberg, bl. 67: ''Skielik onthou hulle dat hulle'' '''doodhonger''' ''is.''</ref> skreeuhonger, wolfshonger, bloedhonger<ref>Van Blerk, H.S. 2008. ''Braakland van die bose''. Pretoria: Protea Boekhuis. bl. 52: ''Maar hy kom telkens terug; tuur dan na sy prooi met'' '''bloedhonger''' ''oë.''</ref>
* '''hoog''' – hemelhoog,<ref name="Esterhuizen" /><ref name="Potgieter" /><ref name="Van Schoor1" /><ref>Rabie, J. 1982. '' 'n Boek vir Onrus''. Kaapstad:Human & Rousseau, bl. 14: ''"Sonder twyfel. 'n Huis deur ons voorouers gebou is meer solied as vandag s'n. Ligmaar die dak."'' '''Hemelhoog'''.</ref><ref>Aspe, Pieter. 2013. ''Die kinders van Chronos''. (Vertaal deur Wium van Zyl). Pretoria: LAPA Uitgewers. bl. 180: ''In die doeanepakhuis lê honderde kiste sterk drank'' '''hemelhoog''' ''opgestapel.''</ref><ref>Aspe, Pieter. 2013. ''Die kinders van Chronos''. (Vertaal deur Wium van Zyl). Pretoria: LAPA Uitgewers. bl. 281: ''"Werkloses, mans wat gebuk gaan onder die las van onbetaalbare onderhoudskostes, gesinne met'' '''hemelhoë''' ''skuld, studente sonder beurse en ongetroude vroue," sê hy kopskuddend.''</ref> bergehoog/bergenshoog/berghoog/berghoë<ref name="WAT" /><ref name="Kempen" /><ref>Rabie, J. 1985. Suid-Afrika in Europa. In: Rabie, J. 1989. ''Buidel''. Kaapstad: Human & Rousseau, bl. 21: ''Toe ons sê: "Ja, ons ken hom ook," het ons'' '''berghoog''' ''in aansien by hom gestyg.''</ref><ref>Rabie, J. 1982. '' 'n Boek vir Onrus''. Kaapstad:Human & Rousseau, bl. 145: ''Sommer baie dae is die see so stormagtig afstootlik, met'' '''berghoë''' branders wat neerdonder in vuilgeel skifsels van geweld, dat 'n mens dit nie naby waag nie.''</ref> toringhoog,<ref name="Kempen" /><ref name="Potgieter" /> helhoog (in spreektaal gebruik)
* '''jammer''' – doodjammer<ref name="Esterhuizen" />
* '''jong''' (attributief)/ '''jonk''' (predikatief) – bloedjonk,<ref name="Esterhuizen" /><ref name="Potgieter" /><ref name="Van Schoor1" /><ref>Meyer, Deon. 2009. ''Karoonag en ander verhale''. Kaapstad: Human & Rousseau. bl. 223: ''Jy's nog'' '''bloedjonk,''' ''Zuayne.''</ref> piepjonk,<ref name="Esterhuizen" /><ref name="Potgieter" /> stralend-jong<ref>Rabie, J. 1982. '' 'n Boek vir Onrus''. Kaapstad:Human & Rousseau, bl. 26: ''Ek onthou hoe verontwaardig ek toe gedink het: hoe durf mislike lae-orde ou bosluisies 'n sterke'' '''stralend-jonge''' ''dier soos Skilo dood toe wil sleep.''</ref>
Lyn 174:
* '''kook''' – doodkook<ref name="Esterhuizen" />
* '''koppig''' – vrekkoppig<ref name="Potgieter" />
* '''koud''' – yskoud,<ref name="Esterhuizen" /><ref name="Potgieter" /><ref name="Van Schoor1" /><ref name="Kempen" /><ref>Aspe, Pieter. 2013. ''Die kinders van Chronos''. (Vertaal deur Wium van Zyl). Pretoria: LAPA Uitgewers. bl. 178: ''Melchior Muys is 'n gesette man met'' '''yskoue''' ''slangoë.''</ref> piskoud (plat), bibberkoud, klipkoud, rilkoud,<ref>Cornelius, Gert. 2008. Nagplek. In: ''Nagstories: laatnagverhale oor gruwels en die bonatuurlike''. Swellendam: Twaalfuurkop Uitgewers. bl. 94: '' 'n'' '''Rilkoue''' ''windvlaag waai die reën soos ysprikke teen sy gesig aan''.</ref> vars-koud,<ref>Swart, Keina. 2014. ''Bloujaar''. Pretoria: Protea Boekhuis, bl. 12: ''Buite is dit nog'' '''vars-koud''', ''skemer en verlate by die gholfbaan.''</ref> doodkoud,<ref name="Potgieter" /> kraakkoud<ref name="WAT" />
* '''krom''' – hoepelkrom<ref name="Esterhuizen" /><ref name="Potgieter" /><ref name="Van Schoor1" />
* '''kwaad''' – smoorkwaad,<ref name="Esterhuizen" /><ref name="Potgieter" /><ref name="Van Schoor1" /> doodkwaad,<ref name="Makrogids" /> booskwaad,<ref name="Esterhuizen" /><ref name="Potgieter" /><ref>Geyer, A.L. 1969. ''Vier jaar in Highveld''. Kaapstad:Tafelberg-Uitgewers. bl. 80: ''So het Anna en ek op 'n slag by 'n onthaal in die paleis aanskou hoe hy [George VI], klaarblyklik'' '''booskwaad''', ''die arme Lord Clarendon, sy Lord Chamberlain, kwaai invlieg terwyl die Koningin intussen alleen met gaste, wat voorgestel word, gesels asof niks op aarde verkeerd is nie.''</ref> rasend kwaad,<ref>Aspe, Pieter. 2013. ''Die kinders van Chronos''. (Vertaal deur Wium van Zyl). Pretoria: LAPA Uitgewers. bl. 53: ''Die man is'' '''rasend kwaad.'''</ref> rooikwaad,<ref>Rabie, J.S. 2004. Plek vir een. In: ''Een-en-twintig plus''. Kaapstad: Human & Rousseau, bl. 67: ''Die kondukteur se'' '''rooikwaad''' ''gesig ruk na ander gesigte agter hom, soek in wilde handhawing na die ware burger gereed om sy plig te doen''.</ref> siedend kwaad<ref>Verster, F. 2013. ''[[Deur na Nebula Nege]]''. Thompson Boekdrukkery, bl. 383: ''Arnan is'' '''siedend kwaad''', ''ook vir homself: hy moes lankal begin vrae vra het.''</ref>, blindkwaad
* '''laag''' – hondlaag (gemeen)<ref>[[WAT]]: ''Dié'' '''hondlae''' ''vent'' ([[C.M. van den Heever]]).</ref>
* '''lag''' – doodlag<ref name="Esterhuizen" />
Lyn 182:
* '''lang''' – ellelang<ref name="Esterhuizen" /><ref name="Potgieter" /><ref name="Van Schoor1" /><ref>Barnard, Chris. 2009. In die straat van die kat wat visvang. In: Marais, Danie (samest.). ''As almal ver is: Suid-Afrikaners skryf huis toe''. Kaapstad: Tafelberg-Uitgewers, bl. 65:''Sy weet presies wanneer jy gebore is, hoekom jy in Parys is, wat jou beroep is of was, en waar jy oral rondgeswerf het. Hoe weet sy dit? Omdat jy, wanneer jy die eerste dag by haar hotel instap en blyplek vra, al dié besonderhede en nog meer op 'n'' '''ellelange''' ''vorm moet invul''.</ref>
* '''lank''' – lewenslank, doodlank<ref name="WAT" />
* '''leeg''' – dolleeg,<ref name="Esterhuizen" /><ref name="Potgieter" /><ref name="Van Schoor1" /> botleeg<ref name="Esterhuizen" /><ref name="Potgieter" />
* '''lekker''' – smullekker,<ref name="Makrogids" /> watertandlekker, vreklekker, vingerleklekker, doodlekker,<ref name="Potgieter" /><ref name="Van Schoor1" /> kraaklekker<ref>Op Weetbix-kartondoos: ''Gebruik koue melk vir 'n'' '''kraaklekker''' ''somerontbyt''.</ref>
* '''lelik''' – skreeulelik,<ref name="Esterhuizen" /><ref name="Potgieter" /><ref name="Van Schoor1" /><ref name="Kempen" /> skreelelik, skulelik, hondlelik,<ref name="WAT" /> foeilelik,<ref name="Esterhuizen" /><ref name="WAT" /> blêrlelik, vreklelik,<ref name="ReferenceB" /> rondomlelik<ref name="WAT" />
* '''lewendig''' – springlewendig<ref name="Esterhuizen" /><ref name="Potgieter" /><ref name="Van Schoor1" /><ref>Meyer, Deon. 2009. ''Karoonag en ander verhale''. Kaapstad: Human & Rousseau. bl. 217: ''Sy naam is Wouter van der Walt en hy sê Mercia Hayward was'' '''springlewendig''' ''en gesond toe sy die aand van 17 Junie vertrek het.''</ref>
* '''lig''' – veerlig,<ref name="Esterhuizen" /><ref name="Potgieter" /><ref name="Van Schoor1" /><ref name="Kempen" /><ref>Viljoen, Fanie. 2013. ''Nova:Sterreloper''. Pretoria: LAPA Uitgewers. bl. 84: ''Lucas maak soos die Sterreloper vra en dadelik voel dit of hy'' '''veerlig''' ''opstyg.''</ref> vlinderlig, strooilig''te'' (''vermaak''), helderlig,<ref name="Van Schoor1" /> klaarlig, veertjielig,<ref>Van Nierop, Leon. 2004. ''Die nagreisiger''. Swellendam: Hartbees Uitgewers. bl. 151: ''Sonder dat sy dit so beplan het, selfs sonder dat dit ooit in haar gedagtes opgekom het, buk sy vooroor en soen hom sag,'' '''veertjielig''' ''op sy lippe.''</ref> donslig<ref name="Rabie, J 1982" />
* '''logies''' – doodlogies<ref>Eksteen, L. 1984. '' 'n Beeld van Afrikaanse woorde: kort stukke oor die woordeskat uit die radiorubriek 'Weeklikse Woordeboek' ''. Kaapstad: Akademica, bl. 58: ''Want by nadere ondersoek is baie van die sogenaamde onlogiese maniere van uitdrukking in 'n taal tog op die ou end'' '''doodlogies''', ''d.w.s. dit klop in alle onderdele, en dit druk uit wat die spreker wil sê.''</ref>
* '''lui''' – doodlui, aartslui,<ref name="Potgieter" /> sleglui,<ref>Venter, Eben. 2013. ''Wolf, wolf''. Kaapstad: Tafelberg-uitgewers. bl. 263: ''Hy is'' '''sleglui''', ''hy voel goed...''</ref> donkielui,<ref>[http://lexikos.journals.ac.za/pub/article/download/1035/551 ''Lexikos''(6):243]: ''Slotkomponent van byv. komposita waarin -lui in betekenis parallel is aan lui (1LUI), by. aartslui,'' '''donkielui''', ''vreklui''.</ref> vreklui<ref name="Esterhuizen" /><ref name="Potgieter" />
* '''luiters''' – doodluiters,<ref name="Esterhuizen" /><ref name="Potgieter" /><ref>Fourie, Pieter. 2002. ''Ek, Anna van Wyk''. Pretoria: Protea Boekhuis. bl. 92: ''Dit het gebeur, presies só gebeur.'' '''Doodluiters''' ''asof daar gepraat word oor die weer of die dag se gebeure in die wingerd.''</ref><ref>Rabie, J. 1982. '' 'n Boek vir Onrus''. Kaapstad:Human & Rousseau, bl.31: ''Die vabondjie sit haar'' '''doodluiters''' ''en lek, maar haar oë loer tog skelm.''</ref><ref>Radlof, G. 1999 (1957). ''Oloff die Seerower, #1: Die swaardvegter''. Pretoria: Fundi, pp. 94: ''"Vir wie wag jy?" vra hy'' '''doodluiters'''.</ref><ref>Sadie, J. 1979. ''Terra Piering 1''. Pretoria: Daan Retief Uitgewers, p. 35: '' 'As mens nie sterk is nie, moet jy slim wees,' sê Albert'' '''doodluiters'''.</ref> doodleuters<ref name="Stadler, L.G 1994" />
* '''lus''' – doodlus<ref>Sadie, J. 1979. ''Terra Piering 1''. Pretoria: Daan Retief Uitgewers, p. 60: '' 'Julle is seker'' '''doodlus''' ''vir 'n ordentlike bord kos, of hoe?' ''</ref>
* '''maer''' – brandmaer,<ref name="Esterhuizen" /><ref name="Potgieter" /><ref name="Van Schoor1" /> biltongmaer (informeel), doodmaer, plankmaer, seningmaer, vrekmaer,<ref>Langenhoven, C.J. 1956. ''Versamelde Werke, Deel II''. Kaapstad: Nasionale Boekhandel, bl. 24-25: ''Ek het eers ses osse ingespan, en toe twaalf, en toe agtien. En ook geen'' '''vrekmaeres''' ''of stokoues nie, nog minder kalwers.''</ref> riemmaer,<ref>Grové, H. 1983. ''Die kêrel van die Pêrel of Anatomie van 'n leuenaar: drie vertellings waarin die liefde ter sprake kom''. Kaapstad: Tafelberg, 87: ''Tussen Rooioog van Stade en sy'' '''riemmaer''' ''vrou het hulle nog 'n kind gemaak wat die droë vlaktes kon uitkoggel''.</ref> broodmaer, houtmaer<ref name="WAT" />, graatmaer<ref>Antonissen, R. 1966. ''Spitsberaad: Kroniek van die Afrikaanse Lettere 1961-1965''. Kaapstad: Nasou Beperk, p. 2: ''Goeie styl is altyd "ryk" styl, ook wanneer dit, in funksie van dit wat gesê moet word,'' '''graat-maer''' ''is of kaal tot op die been.''</ref>
* '''mak''' – hondmak,<ref name="Esterhuizen" /><ref name="Potgieter" /><ref name="Van Schoor1" /><ref name="Kempen" /><ref>Van Blerk, H.S. 2008. ''Braakland van die bose''. Pretoria: Protea Boekhuis. bl. 195: ''Kriek is'' '''hondmak''', ''sag in die bek en uiters hanteerbaar.''</ref> skaapmak,<ref>Soos verskyn op bl. 75 van '' 'n Annerster soort'', Thijs Nel, 1997: ''Die vis is '' '''skaapmak.''' ''</ref> doodmak<ref name="Potgieter" /><ref name="ReferenceB" />, doodmak<ref name="Esterhuizen" />
* '''maklik''' – doodmaklik,<ref name="Esterhuizen" /><ref name="Potgieter" /><ref name="Van Schoor1" /><ref name="Stadler, L.G 1994" /><ref>Van Nierop, Leon. 2012. ''Insomnia''. Pretoria: LAPA Uitgewers. bl. 288: ''Jy was die eerste meisie wat die pad'' '''doodmaklik''' ''deur die doolhof kon kry''.</ref> spotmaklik, hondmaklik<ref>[http://m24lbarg01.naspers.com/argief/berigte/landbouweekblad/2012/03/23/LB/56/01.html Groenewald, A. 2012. Baba-bakkie praktiese werkesel. ''Landbouweekblad'', 23 Maart:56] :''Sodra die gedagte aan die linkerstuur nie meer so vreeslik pla nie, is dit eintlik'' '''hondmaklik''' ''om die 800D te bestuur''.</ref>
* '''mal''' – aapmal,<ref>Viljoen, Fanie. 2013. ''Nova:Sterreloper''. Pretoria: LAPA Uitgewers. bl. 112: ''"A, flip," sug Duart. "Dan is hy nog crazy ook. Net wat ons nodig het – 'n'' '''aapmal''' ''alien!"''</ref><ref>Viljoen, Fanie. 2013. ''Nova:Sterreloper''. Pretoria: LAPA Uitgewers. bl. 113: ''"'' '''Aapmal''', ''ek het julle gesê," fluister Duart vir Lucas agter sy bakhand.''</ref> stapelmal<ref name="Potgieter" />