Gebruiker:JMK/Taalgebruik: Verskil tussen weergawes

Content deleted Content added
JMK (besprekings | bydraes)
+
JMK (besprekings | bydraes)
los en vas
Lyn 20:
| caption2 = Een ietermagô / ietermago / ietermagog, twee ietermagôs / ietermago's / ietermagogs / ietermagogge<ref name =awsr10/> of skubdiere, maar nié ietermagoë nie.
| background color=;border:none;
}}
* '''Met ë:''' "Gereël" (d.i. bepaal, afgespreek), "reëlmatig" en "bejeën" is korrek.
* '''Sonder ë:''' "Gereëld" moet egter wees "gereeld" (d.i. dikwels, gedurig, periodiek) en "kopieër" moet wees "kopieer", maar wel "kopieë" of "afskrifte" (en nié "kopië"). "Wel en wee" (teenoor "vanweë"), "finansieel", "kommersieel" en "definieer" is ook sonder deeltekens, maar wel "finansiële" en "kommersiële" (en nié "finansieële").
Lyn 33:
 
====1 of 2 (mede)klinkers====
* Die Nederlandse "meerendeel" en "meerendeels" word in Afrikaans "merendeel" (s.nw.) en "merendeels" (bywoord).
* "Rondstander", "voor-", "om-", "buite-", "teenstander" (d.i. mense) bevat slegs een "a", teenoor "lamp-" of "hoedestaander" (d.i. objekte) wat twee benodig.<ref name=taal5/>
* "Heeltemal" bevat slegs een "a", teenoor "twee maal", "drie maal" en "partymaal" wat korrek is.
Line 38 ⟶ 39:
* "Weeklag" en "weeklaag", soos ook "rouklag" en "rouklaag" is almal korrek binne die korrekte konteks, en afhangend van die betekenis.
* "Kommersieel" en "kommentaar" het albei twee m'e, "onmiddellik" het twee l'e, maar "middele" en "onverbiddelik" elk net een.
* "Emigrant" het een "m", maar "immigrant" twee.
* Vgl. akkommodasie, komitee, kommissie, galery, millennium, Japannese, Irakkese (of Irakse)<ref name=uvj1/> en Soedannees.
 
Line 73 ⟶ 74:
* Die syfer "9" is nie opsigself 'n "nommer" nie, maar kan vir numering gebruik word.
* "Vure" veroorsaak gewoonlik nie skade nie, maar "brande" wel.<ref name =rsg2-2-2020/> Albei word terloops geblus of doodgemaak, en nié "uitgesit" nie.<ref name=vdm1/> Jy kan wel "op hete kole (nié "naalde en spelde") sit", d.i. iets ongeduldig afwag.<ref name=vdm1/>
* Mens "spandeer geld" (vgl. "spandabelrig"), maar "bestee tyd" (vgl. "tydsbesteding")<ref name=taalk>[https://www.facebook.com/Taalkommissie/posts/828293967227233 Taalkommissie en Viva (Virtuele Instituut vir Afrikaans) op facebook]</ref> (sekere woordeboeke verskil blykbaar hiervan, en "geld bestee" word ook aanbeveel)
* Jy "staan nie 'n kans" om te wen nie, maar "het 'n goeie kans" om te wen. Kyk Anglisismes. En jy "wen" nie jou mededingers nie (nie 'n transitiewe werkwoord), maar jy "klop" hulle (wel transitief). Jy kan egter die kompetisie of wedstryd "wen".<ref name=rg3/> Kyk woordsoorte:
 
Line 207 ⟶ 208:
| header_align = center
 
| image1 = Statue of Janus 傑纳士像NF-1-Tache cafe- panoramioau-lait.jpg
| alt1 =
| width1 = 200
| caption1 = 'n Tweegesig-Moedervlek was eens nie 'n tweegatjakkalsgeboortemerk (Eng: ''birth mark'') nie, maar deesdaevandag wel...
 
| image2 = NF-1-TacheAccident cafe-au-laitSalisbury 1856.jpg
| alt2 =
| width2 = 200
| caption2 = Dís nou 'n besigheid!
| caption2 = 'n Moedervlek was eens nie 'n geboortemerk (Eng: ''birth mark'') nie, maar vandag wel...
 
| image3 = Statue of Janus 傑纳士像 - panoramio.jpg
| alt3 =
| width3 = 200
| caption2caption3 = 'n MoedervlekTweegesig- was eens nie 'n geboortemerk (Eng: ''birth mark'')tweegatjakkals nie, maar vandagdeesdae wel...
 
| background color=;border:none;
}}
* "Beton" is die korrekte woord vir "konkreet" in boukunde, en "titanium" moet wees "titaan". 'n "Perdeskoen" is 'n "hoefyster" of "perdeyster", "slakkepas" 'n "slakkegang", "swartbord" 'n "skryfbord", en "hardeware" is na ware "ysterware".<ref name=taal7/> Weliswaar rekenaarhardeware en -sagteware, oftewel -apparatuur en -programmatuur.<ref name=uvj1/> 'n Teoris (meervoud: teoriste) is eintlik 'n teoretikus (meervoud: teoretici of teoretikusse). Die klavierkonsert het nie "bewegings" nie, maar "dele". In geologie is daar nie 'n "foutlyn" nie maar 'n "verskuiwing". "Kantlyn" is terloops die lyn en nie die -ruimte nie.<ref name=vdm1/> "Geboortemerk" was na regte 'n "moedervlek", ... eens op 'n tyd.
* Jy doen fluks "sake", en nié fluks of goeie "besigheid" nie. 'n Sg. "besigheid" is eintlik 'n "sake-onderneming", vgl. "sakeman", "sakevrou", "sakekern" en jou"sakevertroueindeks". Jou "besigheidskaartjie" eintlik 'n "visitekaartjie".<ref name="rr1">{{cite web |last1="Genade" |first1=Ina |title=Roei uit die taalgoggas |url=http://www.rooirose.co.za/roei-uit-die-taalgoggas/ |website=rooirose.co.za |publisher=Rooirose |date = 2015-03-06 |accessdate=17 May 2020}}</ref> Iemand moet hom/haar nie met jou "sake" (i.p.v. besigheid) inlaat/bemoei (i.p.v. inmeng) nie. "Inmeng" is ook korrek: in (nie "met") jou sake inmeng.<ref name=vdm1/>
* Iemand is nie 'n "tweegesig" nie, maar jy kan wel 'n "tweegesigbeeld" kry, d.w.s. met twee gesigte. 'n Sg. "tweegesigpersoon" is miskien 'n "tweegatjakkals".<ref name=vdm1/>
* "Term" of "terme" is glibberige kalante wat hul maklik tuismaak in Afrikaans. 'n Diens het egter nie "terme en voorwaardes" nie, maar "bepalings en voorwaardes".<ref name=rg2/> So ook die "voorwaardes van die vredesluiting" eerder as die "terme" daarvan, en ons "koop op paaiemente" of "vra die verkoper na sy/haar voorwaardes" (d.i. ''terms of purchase'' en ''buying on terms'').<ref name=vdm1/> "In terme van jou opvatting" moet wees "volgens/na jou opvatting", en "in terme van hierdie regulasie" moet wees "volgens/ingevolge/kragtens hierdie regulasie".<ref name=vdm1/> "In terme van" moet wees "betreffende", "wat die ... betref" of "insoverre".<ref name =jrap/> "Met die term verstaan ons" moet wees "hiermee verstaan ons", of "onder die term verstaan ons".<ref name=vdm1/>
Line 266 ⟶ 273:
 
===Los en vas===
Los en vas skryf (nié "los- en vasskryf") is 'n taal[[:en:tameletjie|tameletjie]] wat met 'n kennis van woordsoorte bygelê word:<ref>[https://iono.fm/e/1073963 Taaldinge 18 Julie 2021], Sophia Kapp, VivA</ref>
* Byvoeglike naamwoorde kan attributief of predikatief aangewend word, en staan dus altyd los: "privaat sak" (''a.''), en "die sak is privaat" (''p.'') Vgl. "privaat skool", "privaat belange". "Reuseaandeel", en "die aandeel is reus"?? Reuse is dus nie 'n b.nw. maar s.nw. + verbindings-e en word vas geskryf net soos "leeueaandeel".
* Samestellings,Betekenisverdigting lewer egter samestellings soos "skoolboek"Bloutrein, ofbloubok, blouduiker, rooibok en "geelwortel", wordwat altydnet soos "skoolboek" vas geskryf word. "Die boom het 'n geel wortel," bevat egter geen samestelling nie, en die woorde word dan los geskryf.<ref>[https://beterafrikaans.co.za/website/index.php?pag=127 Beter Afrikaans: Samestellings]</ref>
* Woorde wat tydsduur of mate aandui, gevolg deur ’n byvoeglike naamwoord, word los geskryf. Voorbeelde is "16 maande lange/oue", "vier weke lange" en "drie uur lange".<ref>[https://beterafrikaans.co.za/website/index.php Beter Afrikaans]</ref> "Aldrie" moet wees "al drie".
* "Op pad" is twee woorde. "Hulle is op pad huis toe" is korrek, maar "oppad" is verkeerd.
* "Al weer", "huis toe", "bekend staan", "op sigself" (nié "in sigself"),<ref name=taalk/> "nog steeds", "so iets", "swart/wit mense" en "weer eens" is ook telkens twee woorde.
Line 271 ⟶ 282:
* "Temeer", "destemeer", "alte-/alhoemeer", "-minder", "-verder", "-sterker", "-swakker", "-stadiger", "-vinniger" kan blykbaar vas geskryf word, alhoewel die AWS neig om dit los te skryf.<ref name=vdm1/>
* "Agslaan", "tegemoetgaan" en "tegemoetgegaan" is telkens een woord, maar "ten gronde gaan" en "te water laat" word los geskryf.<ref name=arg1/>
* Woorde wat tydsduur of mate aandui, gevolg deur ’n byvoeglike naamwoord, word los geskryf. Voorbeelde is "16 maande lange/oue", "vier weke lange" en "drie uur lange".<ref>[https://beterafrikaans.co.za/website/index.php Beter Afrikaans]</ref> "Aldrie" moet wees "al drie".
* Samestellings, soos "skoolboek" of "geelwortel", word altyd vas geskryf. "Die boom het 'n geel wortel," bevat egter geen samestelling nie, en die woorde word dan los geskryf.<ref>[https://beterafrikaans.co.za/website/index.php?pag=127 Beter Afrikaans: Samestellings]</ref>
* "Skeef loop" en "skeefloop" is onderskeidelik letterlik en figuurlik te verstaan. Vgl. ook "onder druk" en "onderdruk".<ref =taal11>Taalwenke 11, Elsabe, saskrywersendigters</ref> "Aan mekaar" beteken "vir/teen elkander" en "aanmekaar" beteken "aanhoudend".<ref>[https://www.facebook.com/Beterafrikaans/ Beterafrikaans], 9 Mrt 2020</ref>