Vendas

Die Soutpansberge van die Limpopo-provinsie van Suid-Afrika huisves die BaVenda, wat afsonderlik is van die Sotho- en Nguni-sprekende kulture en ook oor fassinerende tradisies en gebruike beskik wat deurtrek is van legendes en mistisisme. Die BaVenda word met die gebied tussen die Soutpansberg en die Limpopo-rivier tans vereenselwig. Hierdie Venda-streek spog ook met een van die mees gevarieerde natuurlike, geologiese, argeologiese en kulturele stelsels ter wêreld.

Geskiedenis

Die huidige BaVenda is in twee duidelik verskillende groepe verdeel, naamlik 'n westelike groep (hoofsaaklik van Singo-oorsprong en afstammelinge van die volgelinge van Mphephu, Sinthumule en Kutama) en 'n oostelike groep (afstammelinge van die volgelinge van Lwamande, Rambuda, Tshivhase en Mhapuli). Hul voorgangers het die BaLea, Ngona, Mbedzi, Lembethu, Ndau en Thwamamba ingesluit. Laasgenoemde twee groepe is waarskynlik van Karanga-oorsprong, terwyl die Ngona, Mbedzi en Lembethu moontlik oorblyfsels is van die baie antieke Sotho- (Kwena-) bevolking wat die gebied voor die aankoms van die eerste Vendas bewoon het. Interessant genoeg staan die BaLea ook bekend as die Vha ha Musina, wat vereenselwig word met die ontginning van yster by Phalaborwa en koper by Messina (musina beteken trouens "koper"). Hul eerste nedersetting nadat hulle suidwaarts oor die Limpopo-rivier in die Limpopo-provinsie in migreer het, was in die Nzhelele-vallei, waar die bouvalle van hul dorpie, Dzata, nog gesien kan word. Hul legendariese hoofman, Thoho-ya-Ndou ("Hoof van die Olifant"), het oor hierdie uitgestrekte streek geheers.

Vandag

Die BaVenda praat 'n taal wat duidelik 'n samesmelting van Sotho en Karanga suggereer. Hulle vertoon matrilineêre neigings en daar is 'n duidelike onderskeid tussen koninklikes en gewone burgerlikes. Hulle beskik oor 'n diep religieuse en gewyde kultuur. Baie van hierdie tradisies is in die geestelike wêreld gesetel, wat uitdrukking vind in hul seremoniële inisiasies, danse, houtsnywerk, erdewerk en dekoratiewe styl. Rituele voorwerpe soos gewyde krale word gedra, houtbakke word versier met totemsnywerk en gewyde tromme en 'n gewyde woud met die naam Thathe Vondo weerspieël 'n verwikkelde lewenstyl wat net so lewend is as wat dit honderde jare gelede was.