Ultraviolet: Verskil tussen weergawes
Content deleted Content added
k Robot: standardiseer verwysingsjablone en voeg argiefskakels in. |
Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8 |
||
Lyn 1:
[[Lêer:Ozone altitude UV graph af.svg|duimnael|Osoonvlakke by verskeie hoogtes en die blokkering van verskillende golflengtes van ultravioletstraling. Feitlik alle UVC word geblokkeer deur suurstof (100–200 nm) of osoon (200–280 nm) in die atmosfeer. Die osoonlaag blokkeer dan die meeste UVB. Osoon het egter byna geen invloed op UVA nie en die meeste daarvan bereik die aarde.]]
'''Ultraviolet''' (afgekort '''UV''', ook genoem '''ultravioletstraling''' of '''ultravioletlig''') is [[elektromagnetiese straling]] net buite die deel van die spektrum wat die menslike oog kan waarneem. Die [[golflengte]] van ultraviolet lê tussen 10 en 400 nm ([[nanometer]]), dus "verby [[violet]]", en dit is wat die woord "ultraviolet" beteken. In verband met die uitwerking van ultravioletlig op die mens en omgewing, word onderskei tussen UVA, UVB en UVC. Eersgenoemde het ’n golflengte van tussen sowat 315 en 400 nm (lang golwe). UVB se golflengte is tussen 280 en 315 nm en dié van UVC tussen 100 en 280 nm (kort golwe).<ref>{{cite web | title = ISO 21348 Definitions of Solar Irradiance Spectral Categories | url = http://www.spacewx.com/pdf/SET_21348_2004.pdf | access-date = 8 September 2013 | archive-date = 29 Oktober 2013 | archive-url = https://web.archive.org/web/20131029233428/http://www.spacewx.com/pdf/SET_21348_2004.pdf | url-status = dead }}</ref> Straling met ’n golflengte tussen rofweg 10 en 100 nm word ekstreme ultraviolet (EUV) genoem.
Hoewel ultraviolet nie deur die mens gesien kan word nie, kan naby-ultraviolet wel deur sommige [[voëls]] en [[insek]]te waargeneem word. Die meeste mense is ook bewus van die uitwerking van UV op die vel, wat [[sonbrand]] genoem word. Benewens kortgolf-UV wat deur [[suurstof]] geblokkeer word, word ’n groot deel (meer as 97%) van middel-UV deur die [[osoonlaag]] geblokkeer. Albei sou groot skade aan lewende organismes aangerig het as dit deur die atmosfeer gedring het. Dit is slegs danksy die osoonlaag dat lewe op [[aarde]] moontlik is.
Lyn 14:
Die intensiteit van die ultraviolet in sonstrale word uitgedruk in die [[UV-indeks]], By ’n hoë UV-indeks is daar meer ultraviolet aanwesig as by ’n lae indeks. Met te veel UV-straling kan die vel rooi kleur of brand of selfs [[kanker|velkanker]] opdoen. UVB is in dié verband die nadeligste vir die mens. UVA hou dieselfde gevare in, maar in ’n mindere mate. Sonbrandolies bevat bestanddele wat bedoel is om veral UVB-strale te blokkeer; party beskerm die vel ook teen UVA.
Ultravioletstraling laat die liggaam ook [[vitamien D]] vervaardig, wat groot voordele vir die mens se gesondheid inhou,<ref>{{cite web |url=http://lpi.oregonstate.edu/infocenter/vitamins/vitaminD/ |title=Oregon State University |publisher=Lpi.oregonstate.edu |access-date=8 November 2011 |language=en |archive-url=https://web.archive.org/web/20150408104559/http://lpi.oregonstate.edu
=== Meting ===
| |||