Aborsie: Verskil tussen weergawes
Content deleted Content added
Verbeter |
JMK (besprekings | bydraes) hofies, sorteer inhoud |
||
Lyn 26:
'n '''Aborsie''' of '''vrugafdrywing''' is die voortydige beëindiging van 'n [[swangerskap]], voor die embrio kan ontwikkel of die fetus (baba) gebore kan word. Aborsies kan spontaan plaasvind, meestal omdat iets tydens die swangerskap verkeerd gegaan het. Wanneer dit gebeur, word dit 'n ''miskraam'' genoem. Mense kan ook 'n swangerskap doelbewus beëindig. Dit staan as 'n ''geïnduseerde aborsie'' of ''opsetlike vrugafdrywing'' bekend. Die term aborsie verwys mees algemeen na laasgenoemde. Die soortgelyke prosedure, as die fetus reeds op sy eie kan oorleef, word medies gesproke die "''laat beëindiging van swangerskap''" genoem.<ref>{{cite journal|last1=Grimes|first1=DA |last2=Stuart |first2=G |title=Abortion jabberwocky: the need for better terminology |journal=Contraception |year=2010 |volume=81 |issue=2 |pages=93–6 |pmid=20103443 |doi=10.1016/j.contraception.2009.09.005}}</ref>
==Risikos==
Onveilige aborsies is wêreldwyd vir ongeveer 47 000 sterftes<ref name=BMJ2014>{{cite journal | last1 = Lohr | first1 = P. A. | last2 = Fjerstad | first2 = M. | last3 = Desilva | first3 = U. | last4 = Lyus | first4 = R. | title = Abortion | journal = BMJ | volume = 348 | page = f7553 | year = 2014 | doi = 10.1136/bmj.f7553}}</ref> en die hospitalisasies van 5 miljoen moeders<ref name=OBGY09>{{cite journal |last1=Shah |first1=I. |last2=Ahman |first2=E. |title=Unsafe abortion: global and regional incidence, trends, consequences, and challenges |journal=Journal of Obstetrics and Gynaecology Canada |volume=31 |issue=12 |pages=1149–58 |date=December 2009 |pmid=20085681 |url=http://www.sogc.org/jogc/abstracts/full/200912_WomensHealth_1.pdf |format=PDF}}</ref> per jaar verantwoordelik. Die grootste rede hiervoor is die omstandighede waaronder dit uitgevoer word; dikwels omdat dit onwettig plaasvind. Oor die hele wêreld word ongeveer 44 miljoen aborsies per jaar uitgevoer, waarvan net iets onder die helfte op onveilige wyse geskied.<ref>{{en}}http://www.who.int/reproductivehealth/publications/unsafe_abortion/induced_abortion_2012.pdf</ref>
Aborsie in die ontwikkelde wêreld het 'n lang geskiedenis as een van die veiligste mediese prosedures, gegewe dat dit in ooreenstemming met plaaslike wetgewing geskied.<ref name="lancet-grimes">{{cite journal |last1=Grimes |first1=D. A. |last2=Benson |first2=J. |last3=Singh |first3=S. |last4=Romero |first4=M. |last5=Ganatra |first5=B. |last6=Okonofua |first6=F. E. |last7=Shah |first7=I. H. |doi=10.1016/S0140-6736(06)69481-6 |title=Unsafe abortion: The preventable pandemic |journal=The Lancet |volume=368 |issue=9550 |pages=1908–1919 |year=2006 |pmid=17126724 |url=http://www.who.int/reproductivehealth/publications/general/lancet_4.pdf |format=PDF}}</ref><ref name=Ray2014>{{cite journal |last1=Raymond |first1=
==Opsetlike vrugafdrywing==
Geïnduseerde aborsie is sedert antieke tye reeds met metodes soos kruie, die gebruik van skerp gereedskap, fisiese trauma, en ander tradisionele metodes toegepas. Wetgewing rondom aborsies, hoe dikwels hulle uitgevoer mag word, asook hul kulturele en godsdienstige status wissel grootliks tussen verskillende wêrelddele. In baie lande bestaan daar prominente openbare omstredenheid oor die morele, etiese en regskwessies van aborsie.<ref name="Management of Abortion, Chp 1">{{cite book|chapter=1. Abortion and medicine: A sociopolitical history|isbn=978-1-4443-1293-5|publisher=John Wiley & Sons, Ltd.|year=2009|location=Oxford, United Kingdom|title=Management of Unintended and Abnormal Pregnancy|edition=1st|editors=MPaul, ES Lichtenberg, L Borgatta, DA Grimes, PG Stubblefield, MD Creinin|first=Carole|last=Joffe|url=http://media.wiley.com/product_data/excerpt/62/14051769/1405176962.pdf|format=PDF|archiveurl=https://www.webcitation.org/62bppK1Iw?url=http://media.wiley.com/product_data/excerpt/62/14051769/1405176962.pdf|archivedate=21 Oktober 2011|url-status=live|access-date=23 Januarie 2015}}</ref>▼
Opsetlike vrugafdrywing is sedert antieke tye reeds met metodes soos kruie, die gebruik van skerp gereedskap, fisiese trauma, en ander tradisionele metodes toegepas. Moderne medikasie of chirurgiese metodes kan vir geïnduseerde aborsies gebruik word. Medikasie soos ''Mifepristone'' en ''Prostaglandin'' is tydens die [[Swangerskap#Eerste trimester: week 1 – 13|eerste trimester]] net so effektief as chirurgiese metodes.<ref>{{cite journal |last1=Kulier |first1=R. |last2=Kapp |first2=N. |last3=Gülmezoglu |first3=
Geboortebeperkings, soos die pil en ander toestelle, kan onmiddellik na 'n aborsie gebruik word.<ref name=Kapp2013>{{cite journal |last1=Kapp |first1=N. |last2=Whyte |first2=P. |last3=Tang |first3=J. |last4=Jackson |first4=E. |last5=Brahmi |first5=D. |title=A review of evidence for safe abortion care
▲Moderne medikasie of chirurgiese metodes kan vir geïnduseerde aborsies gebruik word. Medikasie soos ''Mifepristone'' en ''Prostaglandin'' is tydens die [[Swangerskap#Eerste trimester: week 1 – 13|eerste trimester]] net so effektief as chirurgiese metodes.<ref>{{cite journal|last1=Kulier|first1=R|last2=Kapp|first2=N|last3=Gülmezoglu|first3=AM|last4=Hofmeyr|first4=GJ|last5=Cheng|first5=L|last6=Campana|first6=A|title=Medical methods for first trimester abortion.|journal=The Cochrane database of systematic reviews|date=9 November 2011|issue=11|pages=CD002855|pmid=22071804|doi=10.1002/14651858.CD002855.pub4}}</ref><ref name=Kapp2013 /> Terwyl die gebruik van medikasie in die [[Swangerskap#Tweede trimester: week 14 – 26|tweede trimester]] effektief kan wees, blyk dit dat chirurgiese metodes 'n laer risiko vir newe-effekte inhou.<ref>{{cite journal|last1=Wildschut|first1=H|last2=Both|first2=MI|last3=Medema|first3=S|last4=Thomee|first4=E|last5=Wildhagen|first5=MF|last6=Kapp|first6=N|title=Medical methods for mid-trimester termination of pregnancy.|journal=The Cochrane database of systematic reviews|date=19 Januarie 2011|issue=1|pages=CD005216|pmid=21249669|doi=10.1002/14651858.CD005216.pub2}}</ref>
==Wetgewing en gemeenskapsaktivisme==
Verskillende lande het verskillende wetgewing met betrekking tot geïnduseerde aborsie. Terwyl aborsie in baie lande onwettig is, is daar dikwels uitsonderings waaronder dit wel toelaat word, veral in gevalle soos [[bloedskande]], verkragting, ernstige fetale defekte of as die moeder se gesondheid op die spel is.<ref name="Dev98-07">{{cite journal|last1=Boland |first1=R. |last2=Katzive |first2=L. |doi=10.1363/ifpp.34.110.08 |title=Developments in Laws on Induced Abortion: 1998–2007 |journal=International Family Planning Perspectives |volume=34 |issue=3 |pages=110–120 |year=2008 |pmid=18957353 |url=http://www.guttmacher.org/pubs/journals/3411008.html}}</ref>▼
▲
▲
Diegene wat teen aborsie is argumenteer algemeen dat 'n embrio of fetus 'n [[mens]] is, wat die [[reg]] het om te [[lewe]]. Hulle vergelyk aborsie dikwels met [[moord]].<ref>{{cite news|author=Pastor Mark Driscoll |title=What do 55 million people have in common? |publisher=Fox News |date=18 Oktober 2013 |accessdate=2 Julie 2014 |url=http://www.foxnews.com/opinion/2013/10/18/what-do-55-million-people-have-in-common/}}</ref><ref>{{cite news|author=Dale Hansen |title=Abortion: Murder, or Medical Procedure? |publisher=Huffington Post |date=18 Maart 2014 |accessdate=2 Julie 2014 |url=http://www.huffingtonpost.com/dale-hansen/abortion-murder-or-medica_b_4986637.html}}</ref> Diegene wat aborsie ondersteun beklemtoon meestal die vrou se reg om sake rakende haar eie liggaam te reël, asook menseregte in die algemeen.<ref>{{cite book|last1=Sifris|first1=Ronli Noa|title=Reproductive Freedom, Torture and International Human Rights Challenging the Masculinisation of Torture.|date=2013|publisher=Taylor and Francis|location=Hoboken|isbn=978-1-135-11522-7|page=3|url=http://books.google.ca/books?id=9pVWAgAAQBAJ&pg=PA3}}</ref>▼
▲Diegene wat teen aborsie is argumenteer algemeen dat 'n embrio of fetus 'n [[mens]] is, wat die [[reg]] het om te [[lewe]]. Hulle vergelyk aborsie dikwels met [[moord]].<ref>{{cite news|author=Pastor Mark Driscoll |title=What do 55 million people have in common? |publisher=Fox News |date=18 Oktober 2013 |accessdate=2 Julie 2014 |url=http://www.foxnews.com/opinion/2013/10/18/what-do-55-million-people-have-in-common/}}</ref><ref>{{cite news|author=Dale Hansen |title=Abortion: Murder, or Medical Procedure? |publisher=Huffington Post |date=18 Maart 2014 |accessdate=2 Julie 2014 |url=http://www.huffingtonpost.com/dale-hansen/abortion-murder-or-medica_b_4986637.html}}</ref> Diegene wat aborsie ondersteun beklemtoon meestal die vrou se reg om sake rakende haar eie liggaam te reël, asook menseregte in die algemeen.<ref>{{cite book|last1=Sifris|first1=Ronli Noa|title=Reproductive Freedom, Torture and International Human Rights Challenging the Masculinisation of Torture.|date=2013|publisher=Taylor and Francis|location=Hoboken|isbn=978-1-135-11522-7|page=3|url=http://books.google.ca/books?id=9pVWAgAAQBAJ&pg=PA3}}</ref>
▲Geboortebeperkings, soos die pil en ander toestelle, kan onmiddellik na 'n aborsie gebruik word.<ref name=Kapp2013>{{cite journal|last1=Kapp|first1=N|last2=Whyte|first2=P|last3=Tang|first3=J|last4=Jackson|first4=E|last5=Brahmi|first5=D|title=A review of evidence for safe abortion care.|journal=Contraception|date=Sep 2013|volume=88|issue=3|pages=350–63|pmid=23261233|doi=10.1016/j.contraception.2012.10.027}}</ref>
== Sien ook ==
| |||