Ysterhout: Verskil tussen weergawes

Content deleted Content added
Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8
JMK (besprekings | bydraes)
verspreiding, teks details, notoc
Lyn 14:
|binomial = ''Olea capensis''
|binomial_authority = [[Carolus Linnaeus|L.]]
|}} __NOTOC__
 
'''Ysterhout''' (''Olea capensis'', ook '''basterswartysterhout''', '''eerste-ysterboom''', '''opregteswartysterhout''', '''regteswartysterhout''', '''swartysterhout''', '''witboekenhout''', '''ysterboom''', en '''yzerboom''') is 'n [[boom]] wat voorkom langs die kus van [[Suid-Afrika]] en die [[Hoëveldhoëveld]]. Die bome groei as bosserige struike of klein tot middelgroot bome langs die kus. In die immergroen woude word die boom tot 40 m hoog. Die klein, welriekende blommetjies word in blomtakkies van ongeveer 6 cm lank gedra. Die vrugte word tot 2 cm lank, is eetbaar en word pers wanneer hulle ryp is. Dié [[spesie]] het drie subspesies.
 
Een van die drie subspesies is [[endemies (ekologie)|endemies]] aan Suid-Afrika en op die [[SANBI-rooilys]] is aldrie as ''veilig'' (LC) gelys:
{|
|''O. c. capensis'' L.<ref>{{cite web |url=http://redlist.sanbi.org/species.php?species=1947-2 |title=SANBI |language=en |archive-url=https://web.archive.org/web/20200612132513/http://redlist.sanbi.org/species.php?species=1947-2 |archive-date=12 Junie 2020 |url-status=live |df=dmy-all}}</ref>||[[endemies (ekologie)|endemies]]||[[Oos-Kaap]], [[Wes-Kaap]], [[KwaZulu-Natal]]
|-
|''O. c. enervis'' (Harv. ex C.H.Wright) I.Verd.<ref>{{cite web |url=http://redlist.sanbi.org/species.php?species=1947-3 |title=SANBI |language=en |archive-url=https://web.archive.org/web/20200612132508/http://redlist.sanbi.org/species.php?species=1947-3 |archive-date=12 Junie 2020 |url-status=live |df=dmy-all}}</ref>|| nie-endemies ||[[Oos-Kaap]], [[KwaZulu-Natal]], [[Mpumalanga]], [[Limpopo (provinsie)|Limpopo]], [[Noord-Wes]]
|-
|''O. c. macrocarpa'' (C.H.WirghtWright) I.Verd.<ref>{{cite web |url=http://redlist.sanbi.org/species.php?species=1947-4 |title=SANBI |language=en |archive-url=https://web.archive.org/web/20200612132518/http://redlist.sanbi.org/species.php?species=1947-4 |archive-date=12 Junie 2020 |url-status=live |df=dmy-all}}</ref>||nie-endemies||[[Oos-Kaap]], [[KwaZulu-Natal]], [[Mpumalanga]], [[Limpopo (provinsie)|Limpopo]], [[Wes-Kaap]] tot in tropiese Afrika, Madagaskar en ander eilande
|}
 
Die ''Kleinysterhout'' is die endemiese subspesie ''O. c. capensis''. Die subspesie ''O. c. macrocarpa'' is so genoem vanweë sy vrugte wat amper tweemaal so groot is as die ander s'n. (Grieks: "makro" beteken groot en "karpon" is vrug). Die ''macrocarpa''-vrug is ongeveer 15–20&nbsp;cm lank en lyk amper net soos die Kalamata-[[olyf|olywe]]. Die ysterhoutboom se hout is baie hard en swaar en nie maklik om te bewerk nie, maar dit is ook baie duursaam. Die [[digtheid]] kan 1,49 [g/cm3] bereik en dit wil sê dat ysterhout in water sal sink. Die hoë digtheid maak die hout minder aantreklik vir meubels ensomeer as byvoorbeeld stinkhout of geelhout. Die genus ''Olea'' se bome kan gewoonlik baie oud word. Leeftye van 2000-3000 is geen uitsondering nie en ook die ysterhout groei stadig. Dit duur reeds meer as 'n eeu om volwassenheid te bereik.<ref>{{cite web |url=http://pza.sanbi.org/olea-capensis |title=pza.sanbi |language=en |archive-url=https://web.archive.org/web/20170810142638/http://pza.sanbi.org/olea-capensis |archive-date=10 Augustus 2017 |url-status=live |df=dmy-all |access-date= 5 November 2016 }}</ref>
 
Die boom se nasionale nommer is 618.<ref>https://www.treetags.co.za/national-list-of-indigenous-trees/</ref>
Lyn 33:
== Galery ==
<gallery>
Lêer:Giant Ironwood Tree - Olea capensis macrocarpa - Newlands Forest - Cape Town 1.jpg|''Olea capensis macrocarpa'', soos alle sub-spesies van Ysterhout, kan in die wildernis enorm groot word.
Lêer:Olea capensis Ironwood tree flowers.JPG|Blomme van die Ysterhoutboom.
Lêer:Olea capensis capensis tree in flower cape town.JPG|Ysterhoutboom in blom.