Disenterie: Verskil tussen weergawes
Content deleted Content added
No edit summary Etikette: Teruggerol Visuele teksverwerker Selfoonbydrae Wysiging op selfoonwerf |
k Undid edits by 2404:C0:2D10:0:0:0:794:D04E (talk) to last version by InternetArchiveBot Etikette: Ongedaanmaking SWViewer [1.4] |
||
Lyn 1:
{{Mediese vrywaringsnota}}
{{Inligtingskas siekte
|naam = Disenterie
|beeld = Amoebic dysentery in colon biopsy (1).jpg
|beeldgrootte = 150px
|onderskrif = Histopatologiese beeld van amoebiese disenterie gevind in endoskopiese kolonbiopsie.
|DiseasesDB =
|ICD10 =
|ICD9 = {{ICD9|004}}, {{ICD9|007.9}}, {{ICD9|009.0}}
|ICDO =
|DSMIV =
Lyn 14:
|eMedicineSubj =
|eMedicineTopic =
|MeshID = D004403
}}
'''Disenterie''' is 'n soort gastro-enteritis wat [[diarree]] met bloed tot gevolg het. Ander simptome kan [[koors]], buikpyn en 'n gevoel van onvolledige [[ontlasting]] insluit. Komplikasies kan dehidrasie insluit.<ref name=WHO2014>{{cite web|title=Dysentery|url=http://www.who.int/topics/dysentery/en/|website=who.int|accessdate=28 November 2014|url-status=live|archiveurl=https://web.archive.org/web/20141205051849/http://www.who.int/topics/dysentery/en/|archivedate=5 December 2014|df=dmy-all}}</ref><ref name=CDC2019>{{cite web |title=Controlling the Spread of Infections{{!}}Health and Safety Concerns |url=https://www.cdc.gov/disasters/disease/infectevac.html |website=www.cdc.gov |accessdate=15 November 2019}}</ref><ref name=Dor2009>{{DorlandsDict|three/000033012|Dysentery}}</ref><ref name=Tri2017/><ref name=Mar2013/><ref name=EMRO2019>{{cite web |title=WHO EMRO {{!}} Dysentery {{!}} Health topics |url=http://www.emro.who.int/health-topics/dysentery/index.html |website=www.emro.who.int |accessdate=15 November 2019}}</ref>
Die oorsaak van disenterie is gewoonlik die bakterieë ''Shigella'', in welke gevalle staan dit bekend as shigellosis, of die amoeba ''Entamoeba histolytica''. Ander oorsake kan sekere chemikalieë, ander bakterieë, ander protosoë of parasitiese wurms insluit. Dit kan tussen mense versprei. Risikofaktore sluit in die besoedeling van voedsel en water met ontlasting as gevolg van swak sanitasie. Die onderliggende meganisme behels [[Ontsteking
Pogings om dysenterie te voorkom, is onder meer [[handewas]] en voedselveiligheidsmaatreëls tydens reis in hoër-risiko-gebiede. Alhoewel die toestand binne 'n week oor die algemeen oplos, is die drink van voldoende vloeistowwe, soos orale rehidrasie-oplossing, belangrik. Antibiotika soos azitromisien kan gebruik word om gevalle wat verband hou met reis in die ontwikkelende wêreld te behandel. Alhoewel medikasie wat gebruik word om diarree te verminder, soos loperamied, nie alleen aanbeveel word nie, kan dit saam met antibiotika gebruik word.<ref name=Tri2017>{{cite journal |last1=Tribble |first1=DR |title=Antibiotic Therapy for Acute Watery Diarrhea and Dysentery. |journal=Military Medicine |date=September 2017 |volume=182 |issue=S2 |pages=17–25 |doi=10.7205/MILMED-D-17-00068 |pmid=28885920|pmc=5650106 |doi-access=free }}</ref>
''Shigella'' lei tot ongeveer 165 miljoen gevalle van diarree en 1,1 miljoen sterftes per jaar, met byna alle gevalle in die ontwikkelende wêreld.<ref name=WHO2016Shig>{{cite web |title=Dysentery (Shigellosis) |url=https://www.who.int/selection_medicines/committees/expert/21/applications/s6_paed_antibiotics_appendix5_dysentery.pdf |website=WHO |accessdate=15 November 2019 |page=2 |date=November 2016}}</ref> In gebiede met swak sanitasie is byna die helfte van gevalle van diarree te wyte aan ''Entamoeba histolytica, wat'' miljoene mense besmet en tot meer as 55 000 sterftes per jaar lei.<ref name=Shir2018>{{cite journal |last1=Shirley |first1=DT |last2=Farr |first2=L |last3=Watanabe |first3=K |last4=Moonah |first4=S |title=A Review of the Global Burden, New Diagnostics, and Current Therapeutics for Amebiasis. |journal=Open Forum Infectious Diseases |date=Julie 2018 |volume=5 |issue=7 |pages=ofy161 |doi=10.1093/ofid/ofy161 |pmid=30046644|pmc=6055529 |doi-access=free }}</ref> Dit kom gereeld voor in minder ontwikkelde gebiede in Sentraal- en Suid-Amerika, Afrika en Asië. Disenterie is sedert die tyd van Hippokrates beskryf.<ref>{{cite book |last1=Grove |first1=David |title=Tapeworms, Lice, and Prions: A compendium of unpleasant infections |date=2013 |publisher=OUP Oxford |isbn=9780191653452 |page=PT517 |url=https://www.google.com/books/edition/Tapeworms_Lice_and_Prions/KpxKAgAAQBAJ?hl=en&gbpv=1&dq=Dysentery+hippocrates&pg=PT517 |language=en}}</ref>
==Ontwikkeling en simptome==
Die algemeenste vorm van disenterie is basillêre disenterie, wat gewoonlik 'n ligte siekte is, wat simptome veroorsaak wat normaalweg bestaan uit ligte ingewande en gereelde ontlasting of diarree. Simptome kom gewoonlik na 1-3 dae voor en is gewoonlik nie meer na 'n week teenwoordig nie. Die frekwensie van drange om te defekteer, die groot hoeveelheid vloeibare ontlasting en die teenwoordigheid van bloed, slym of pus hang af van die patogeen wat die siekte veroorsaak. Tydelike laktose-onverdraagsaamheid kan ook voorkom. In sommige gevalle kan ernstige buikkrampe, koors, skok en delirium simptome wees.<ref name=
In uiterste gevalle kan mense meer as een liter vloeistof per uur uitskei. Dikwels sal individue kla oor diarree met bloed, gepaard met buikpyn, rektale pyn en 'n lae koors. Vinnige gewigsverlies en spierpyn gaan soms ook met dysenterie, terwyl naarheid en braking skaars is. Soms sal die amoebiese parasiet die liggaam deur die bloedstroom binnedring en buite die ingewande versprei. In sulke gevalle kan dit ander organe soos die brein, longe en meestal die lewer ernstiger besmet.<ref name=Diagnosis>{{cite web | website=mdguidelines.com | title=Dysentery-Diagnosis | url=http://www.mdguidelines.com/dysentery/diagnosis | accessdate=November 17, 2010 | url-status=live | archiveurl=https://web.archive.org/web/20110714063637/http://www.mdguidelines.com/dysentery/diagnosis | archivedate=14 July 2011 | df=dmy-all }}</ref>
Lyn 59:
Kulture van ontlastingmonsters word ondersoek om die organisme wat disenterie veroorsaak, te identifiseer. Gewoonlik moet verskillende monsters verkry word vanweë die aantal amebes, wat daagliks verander. Bloedtoetse kan gebruik word om abnormaliteite in die vlakke van essensiële minerale en soute te meet.
==Voorkoming==
Pogings om disenterie te voorkom, is onder meer handewas en voedselveiligheidsmaatreëls tydens reis in hoër-risiko-gebiede.<ref name=
==Behandeling==
| |||