Gebruiker:Wyatt Tyrone Smith/Sandput4: Verskil tussen weergawes

Content deleted Content added
Klaar
Besig
Lyn 106:
{{Mediese vrywaringsnota|datum=Januarie 2022}}
{{Inligtingskas mediese toestand
| name = Aangebore afwykingAdamantinoom
| synonyms = Geboortedefek{{R|Hannon}}
| image = AAdamantinoma boy- withintermed Down syndrome using cordless drill to assemble a book casemag.jpg
| width =
| caption = ’nMikrograaf Seunvan met'n Down-sindroom,adamantinoom een vanwat die mees algemenetweefase aangeborehistomorfologie afwykings.{{R|CDC2015Epi}}toon
| pronounce =
| field = Mediese [[genetikaOnkologie]], pediatrieRumatologie
| symptoms = Liggaamlike gestremdheid, intellektuele gestremdheid, ontwikkelingsgestremdheid
| complications =
| onset = AanwesigGewoonlik bytussen geboorte{{R|NIH2017Def}}20 en 50 jaar oud
| duration =
| types = Struktureel, funksioneel{{R|NIH2017What}}
| causes =
| causes = Genetika, blootstelling aan sekere [[Geneesmiddel|medikasie]] of [[Chemiese verbinding|chemikalieë]], sekere [[infeksie]]s tydens [[swangerskap]].{{R|NIH2017Ca}}
| risks =
| risks = Onvoldoende [[foliensuur]], drink [[alkohol]] of [[Rookgewoonte|rook]], swak beheerde [[Suikersiekte|diabetes]], moeder ouer as 35.{{R|NIH2017Risk|CDC2017Fact}}
| diagnosis =
| differential =
| prevention =
| treatment = Terapie, medikasie, [[chirurgie]], ondersteunende tegnologie
| medication =
| prognosis =
| frequency = 4,3minder as 1% invan Suider-Afrikaalle (2020){{R|Adane}}beenkankers
| deaths = 2,2% van neonatale sterftes in Suid-Afrika{{R|Velaphi}}
}}
'''Adamantinoom''' (van die Griekse woord ''adamantinos'', wat "baie hard" beteken{{R|pmid17170964}}) is 'n seldsame been[[kanker]], wat minder as 1% van alle beenkankers uitmaak.{{R|Radiation}} Dit kom byna altyd in die bene van die onderbeen voor{{R|pmid18279517}} en behels beide [[Epiteelweefsel|epiteel]]- en osteofibreuse weefsel.{{refn|group=Nota|name=A}}{{R|pmid16636523}}
'n '''Aangebore afwyking''', ook bekend as 'n '''geboortedefek''', is 'n toestand wat by geboorte teenwoordig is, ongeag die oorsaak daarvan.{{R|NIH2017Def}} Aangebore afwykings kan lei tot gestremdhede wat fisies, intellektueel of ontwikkelingsgestremdheid, of 'n kombinasie hiervan kan wees.{{R|NIH2017Def}} Die gestremdhede kan wissel van lig tot ernstig.{{R|CDC2017Fact}} Aangebore afwykings word in twee hooftipes verdeel: strukturele versteurings waarin probleme met die vorm van 'n liggaamsdeel gesien word en funksionele afwykings waarin probleme bestaan ​​met hoe 'n liggaamsdeel werk.{{R|NIH2017What}} Funksionele versteurings sluit metaboliese en degeneratiewe versteurings in.{{R|NIH2017What}} Sommige aangebore afwykings sluit beide strukturele en funksionele afwykings in.{{R|NIH2017What}}
 
Die oorsaak van die gewasse is nog steeds 'n kwessie van debat, maar die mees algemeen aanvaarde teorie is dié van verplasing van basale epiteel van die vel tydens embriologiese ontwikkeling.{{R|Mirra}}
== Oorsaak en diagnose ==
Aangebore afwykings kan die gevolg wees van genetiese of [[Chromosoom|chromosomale]] afwykings, blootstelling aan sekere medikasie of chemikalieë, of sekere infeksies tydens swangerskap.{{R|NIH2017Ca}}
 
Die toestand is vir die eerste keer deur Fischer in 1913 beskryf.{{R|eMedicine|Fischer}}
=== Teratogene ===
Stowwe waarvan die toksisiteit aangebore afwykings kan veroorsaak, word ''teratogene'' genoem, en sluit sekere farmaseutiese en ontspanningsmiddels tydens swangerskap in, sowel as baie omgewingsgifstowwe tydens swangerskap.{{R|Teratogene}} Dit is bekend dat drinkwater besmet is met [[Nitraat|nitrate]] (van boerdery), [[benseen]] en trichlooretileen (van afvalverwydering) en ander industriële besoedelingstowwe geboortedefekte veroorsaak.
 
== Voorkoms ==
Waarskynlik, die mees bekende teratogene middel is talidomied. Dit is ontwikkel aan die einde van die 1950's as 'n slaap-inducerende hulpmiddel en anti-naarheidmiddel. As gevolg van sy vermoë om naarheid te voorkom, is dit tussen 1956 en 1962 in byna 50 lande wêreldwyd vir swanger vroue voorgeskryf. Totdat William McBride die studie gepubliseer het wat gelei het tot sy onttrekking aan die mark in 1961, is ongeveer 8 000 tot 10 000 ernstig misvormde kinders gebore.
[[Lêer:X-ray of adamantinoma of the tibia.jpg|duimnael|X-straal wat 'n adamantinoom in die distale tibia toon]]
Pasiënte ervaar gewoonlik swelling met of sonder pyn. Die stadig-groeiende gewas ontstaan hoofsaaklik in lang bene in 'n subkortikale plek (95% in die tibia of fibula).{{R|pmid18279517}} Pasiënte is meestal in hul tweede of derde dekade van ouderdom, maar adamantinoom kan oor 'n wye ouderdomsreeks voorkom.{{R|pmid18279517}}
 
Pynlose swelling van die betrokke been (benigne osteofibreuse displasie) gaan dikwels adamantinoom vooruit{{R|pmid16636523|pmid7994967}} of kan 'n regressiewe fase van adamantinoom wees.{{R|pmid18300815}}
=== Rook ===
'n Geskatte 10% van alle geboortedefekte word veroorsaak deur voorgeboortelike blootstelling aan 'n teratogene middel.{{R|Rahilly}} Hierdie blootstellings sluit medikasie- of dwelmblootstellings, moederinfeksies en siektes, en omgewings- en beroepsblootstellings in. Vaderlike rook is ook gekoppel aan 'n verhoogde risiko van geboortedefekte en kinderkanker vir die nageslag, waar die vaderlike kiemlyn oksidatiewe skade ondergaan as gevolg van sigaretgebruik.{{R|Zhu|Ji}}
 
[[Histologie]]s word groepe van epiteelselle in 'n veselagtige [[steunweefsel]] (stroma) aangetref. Die gewas is tipies goed afgebaken, herabsorbeer beenmatriks aktief (osteolities) en nie eenvormig nie (eksentriek). Die sones waar siste vorm lyk soos seepborrels.{{R|Radiation}}
Korrelasies tussen vaderlike rook en die verhoogde risiko dat nageslag kinderkanker (insluitend akute [[leukemie]], [[breingewas]]se en limfoom) voor die ouderdom van vyf ontwikkel, is vasgestel. Min is tans bekend oor hoe vaderlike rook die fetus beskadig, en watter tydsperiode waarin die pa rook die skadelikste is vir die nageslag.{{R|Ji}}
 
=== AlkoholBehandeling ===
Behandeling bestaan uit chirurgiese verwydering van groot dele of selfs amputasie. metastaseering is skaars aan die begin van die siekte, maar kan tydens die siekteverloop by tot 30% van pasiënte voorkom. Prognose is uitstekend, met algehele oorlewing van 85% op 10 jaar, maar is laer wanneer wye areas rondom die gewas nie chirurgiese verwyder kan word nie.
Die moeder se misbruik van alkohol tydens swangerskap kan verskeie permanente geboortedefekte en ander gesondheidsprobleme{{R|DeSantis}} veroorsaak, insluitend: abnormaliteite van die gesig en kop,{{R|Jones}} breinskade,{{R|Clarren}} intellektuele gestremdheid,{{R|Abel}} hartsiektes, nierafwykings, skeletafwykings, en abnormaliteite van die oë.{{R|Strömland}}
 
Hierdie gewas is nie sensitief vir bestraling nie, dus word chemoterapie nie tipies gebruik nie, tensy die kanker na die longe of ander organe gemetastaseer het.{{R|Radiation}}
=== Ander ===
Ander risikofaktore sluit in [[foliensuur]]tekort, swak beheerde diabetes, infeksies, swak voeding, genetiese afwykings, bestraling, en 'n ma ouer as 35 jaar oud.{{R|NIH2017Risk|CDC2017Fact}} Baie aangebore afwykings word geglo om verskeie faktore te betrek{{R|CDC2017Fact}} maar ongelukkig is 65% van geboortedefekte van onbekende oorsaak.{{R|Rahilly}}
 
Aangebore afwykings kan by geboorte sigbaar wees of deur siftingstoetse gediagnoseer word. 'n Aantal defekte kan voor geboorte deur verskillende voorgeboortelike toetse opgespoor word.{{R|NIH2017Diag}}
 
== Behandeling en epidemiologie ==
Behandeling wissel na gelang van die betrokke versteuring.{{R|NIH2017Tx}} Dit kan terapie, medikasie, chirurgie of ondersteunende tegnologie insluit.{{R|NIH2017Tx}} Die maklikste voorkomende behandeling van 'n klein subset van geboortedefekte is foliensuuraanvulling tydens swangerskap, hoewel bewyse van die doeltreffendheid daarvan steeds voorlopig is.{{R|Chen}}
 
Sifting vir geboortedefekte sluit in ontleding van bloedmonsters van die moeder en kind vir [[Metabolisme|metaboliese]] of genetiese afwykings sowel as [[ultraklank]]- en [[DNS]]-ontledings.
 
Geboortedefekte het vanaf 2015 sowat 96 miljoen mense wêreldwyd geraak.{{R|GBD2015Pre}} Geboortedefekte kom by 4,3% van kinders in Suider-Afrika voor{{R|Adane}} en veroorsaak 2,2% van neonatale sterftes in Suid-Afrika.{{R|Velaphi}}
 
<!--
== Aantekeninge ==
{{verwysings|group=Nota|verwysings=
{{refn|group=Nota|name=A| EndoteelOsteofibreuse isweefsel 'nbestaan enkeleuit laag selle wat op die binne-oppervlak van bloedvatebeen en limfatiese vate gevindveselagtige wordbindweefsel.}}
{{refn|group=Nota|name=B| Presistemiese metabolisme is 'n verskynsel van geneesmiddelmetabolisme waardeur die konsentrasie van 'n geneesmiddel, spesifiek wanneer dit oraal toegedien word, aansienlik verminder word voordat dit die sistemiese sirkulasie bereik.}}
}}
-->
 
== Verwysings ==
{{verwysings|30em|verwysings=
<ref name="eMedicine">{{cite web |url=http://emedicine.medscape.com/article/385977-overview |title=Adamantinoma: Overview - eMedicine |access-date=13 Januarie 2022| archive-url= https://web.archive.org/web/20081225100402/http://emedicine.medscape.com/article/385977-overview| archive-date= 25 Desember 2008 | url-status= live}}</ref>
<ref name="Abel">{{cite journal | pmid = 2877359 | volume=2 | issue=8517 | title=Fetal alcohol syndrome is now leading cause of mental retardation | date=November 1986 |vauthors=Abel EL, Sokol RJ | journal=Lancet | pages=1222 | doi=10.1016/s0140-6736(86)92234-8| s2cid=42708464 |language=en}}</ref>
 
<ref name="Adane">{{cite journal | last=Adane | first=Fentahun | last2=Afework | first2=Mekbeb | last3=Seyoum | first3=Girma | last4=Gebrie | first4=Alemu | title=Prevalence and associated factors of birth defects among newborns in sub-Saharan African countries: a systematic review and meta-analysis | journal=Pan African Medical Journal | publisher=Pan African Medical Journal | volume=36 | date=14 Mei 2020 | issn=1937-8688 | doi=10.11604/pamj.2020.36.19.19411 |language=en}}</ref>
 
<ref name="CDC2015Epi">{{cite web |title=Birth Defects |url=https://www.cdc.gov/ncbddd/birthdefects/data.html |date=15 Desember 2015 |access-date=5 Januarie 2022 |language=en}}</ref>
 
<ref name="CDC2017Fact">{{cite web |title=Facts - Birth Defects |url=https://www.cdc.gov/ncbddd/birthdefects/facts.html |website=Centers for Disease Control and Prevention |date=7 September 2017 |access-date=5 Januarie 2022 |language=en}}</ref>
 
<ref name="Chen">{{cite journal |last1=Chen |first1=J |last2=Gong |first2=X |last3=Chen |first3=P |last4=Luo |first4=K |last5=Zhang |first5=X |title=Effect of L-arginine and sildenafil citrate on intrauterine growth restriction fetuses: a meta-analysis. |journal=BMC Pregnancy and Childbirth |date=16 August 2016 |volume=16 |pages=225 |doi=10.1186/s12884-016-1009-6 |pmid=27528012|pmc=4986189 |language=en}}</ref>
 
<ref name="Clarren">{{cite journal |vauthors=Clarren S, Alvord E, Sumi S, Streissguth A, Smith D | year = 1978 | title = Brain malformations related to prenatal exposure to ethanol | journal = J Pediatr | volume = 92 | issue = 1| pages = 64–7 | doi = 10.1016/S0022-3476(78)80072-9 | pmid = 619080 |language=en}}</ref>
 
<ref name="DeSantis">{{cite journal|last1=De Santis|first1=Marco|last2=Cesari|first2=Elena|last3=Cavaliere|first3=Annafranca|last4=Ligato|first4=Maria Serena|last5=Nobili|first5=Elena|last6=Visconti|first6=Daniela|last7=Caruso|first7=Alessandro|title=Paternal exposure and counselling: Experience of a Teratology Information Service|journal=Reproductive Toxicology|date=September 2008|volume=26|issue=1|pages=42–46|doi=10.1016/j.reprotox.2008.06.003|pmid=18598753|language=en}}</ref>
 
<ref name="GBD2015Pre">{{cite journal |last1=GBD 2015 Disease and Injury Incidence and Prevalence |title=Global, regional, and national incidence, prevalence, and years lived with disability for 310 diseases and injuries, 1990-2015: a systematic analysis for the Global Burden of Disease Study 2015. |journal=Lancet |date=8 Oktober 2016 |volume=388 |issue=10053 |pages=1545–1602 |pmid=27733282 |doi=10.1016/S0140-6736(16)31678-6 |pmc=5055577 |language=en}}</ref>
 
<ref name="Hannon">{{cite book|author1=Ruth A. Hannon|title=Porth pathophysiology : concepts of altered health states|date=2010|publisher=Wolters Kluwer Health/Lippincott Williams & Wilkins|location=Philadelphia, PA|isbn=978-1-60547-781-7|page=128|edition=1ste Kanadese|url=https://books.google.com/books?id=2-MFXOEG0lcC&pg=PA128|language=en}}</ref>
 
<ref name="Ji">{{cite journal|last1=Ji|first1=B.-T.|last2=Shu|first2=X.-O.|last3=Zheng|first3=W.|last4=Ying|first4=D.-M.|last5=Linet|first5=M. S.|last6=Wacholder|first6=S.|last7=Gao|first7=Y.-T.|last8=Jin|first8=F.|title=Paternal Cigarette Smoking and the Risk of Childhood Cancer Among Offspring of Nonsmoking Mothers|journal=JNCI Journal of the National Cancer Institute|date=5 Februarie 1997|volume=89|issue=3|pages=238–243|doi=10.1093/jnci/89.3.238|pmid=9017004|doi-access=free|language=en}}</ref>
 
<ref name="Jones">{{cite journal |vauthors=Jones K, Smith D | year = 1975 | title = The fetal alcohol syndrome | journal = Teratology | volume = 12 | issue = 1| pages = 1–10 | doi = 10.1002/tera.1420120102 | pmid = 1162620 |language=en}}</ref>
 
<ref name="NIH2017Ca">{{cite web |title=What causes birth defects? |url=https://www.nichd.nih.gov/health/topics/birthdefects/conditioninfo/pages/causes.aspx |website=www.nichd.nih.gov |access-date=5 Januarie 2022 |language=en}}</ref>
 
<ref name="NIH2017Def">{{cite web |title=Birth Defects: Condition Information |url=https://www.nichd.nih.gov/health/topics/birthdefects/conditioninfo/Pages/default.aspx |website=www.nichd.nih.gov |access-date=5 Januarie 2022 |language=en}}</ref>
 
<ref name="NIH2017Diag">{{cite web|title=How do health care providers diagnose birth defects?|url=https://www.nichd.nih.gov/health/topics/birthdefects/conditioninfo/pages/diagnosed.aspx|website=www.nichd.nih.gov|access-date=8 December 2017}}</ref>
 
<ref name="NIH2017RiskFischer">{{cite webjournal |last=Fischer |first=B. |title=HowÜber manyein peopleprimäres areAdamantinom affectedder by/atTibia risk|trans-title=Oor for'n birthprimêre defects?adamantinoom van die tibia |urllocation=https://www.nichd.nih.gov/health/topics/birthdefects/conditioninfo/pages/risk.aspxFrankfurt |websitejournal=wwwZeitschr.nichd f.nih Path.gov |access-date=51913 Januarie 2022|pages=422-441 |language=ende}}</ref>
 
<ref name="Mirra">{{cite journal|last=Mirra |first=JM |title=Adamantinoma and fibrous dysplasia |editor-last=Mirra |editor-first=JM |journal=Bone tumors |volume=1 |publisher=Lea & Febiger |location=Philadelphia |date=1989 |pages=1203–1231| language=en}}</ref>
<ref name="NIH2017Tx">{{cite web |title=What are the treatments for birth defects? |url=https://www.nichd.nih.gov/health/topics/birthdefects/conditioninfo/pages/treatment.aspx |website=www.nichd.nih.gov |access-date=5 Januarie 2022 |language=en}}</ref>
 
<ref name="pmid16636523">{{cite journal |vauthors=Hatori M, Watanabe M, Hosaka M, Sasano H, Narita M, Kokubun S |title=A classic adamantinoma arising from osteofibrous dysplasia-like adamantinoma in the lower leg: a case report and review of the literature |journal=Tohoku J. Exp. Med. |volume=209 |issue=1 |pages=53–9 |date=Mei 2006|doi=10.1620/tjem.209.53|pmid=16636523|doi-access=free |language=en}}</ref>
<ref name="NIH2017What">{{cite web |title=What are the types of birth defects? |url=https://www.nichd.nih.gov/health/topics/birthdefects/conditioninfo/pages/types.aspx |website=www.nichd.nih.gov |access-date=5 Januarie 2022 |language=en}}</ref>
 
<ref name="Rahillypmid17170964">{{cite bookjournal |author1doi=Ronan O'Rahilly10.1055/s-2008-1058921 |author2vauthors=FabiolaBrazis MüllerPW, Miller NR, Lee AG, Holliday MJ |title=HumanNeuro-ophthalmologic embryologyAspects &of teratologyAmeloblastoma |publisherjournal=Wiley-LissSkull Base Surg |locationvolume=New5 York|issue=4 |pages=233–44 |year=20011995 |isbnpmid=978-0-471-38225-617170964 |pmc=1656531 |language=en}}</ref>
 
<ref name="Strömlandpmid18279517">{{cite journal |vauthors=StrömlandJain KD, Pinazo-DuránJain MVK, |Vasishta yearRK, =Ranjan 2002P, |Kumar titleY |title=Adamantinoma: OphthalmicA involvement in the fetal alcohol syndrome:clinicopathological clinicalreview and animal model studiesupdate | journal =Diagn Alcohol AlcoholPathol | volume=3 |page= 378 |year=2008 issue |pmid=18279517 1| pages pmc= 2–82276480 | doi = 10.10931186/alcalc/37.1.2 | pmid = 11825849 | doi1746-access = free1596-3-8 |language=en}}</ref>
 
<ref name="pmid18300815">{{cite journal |title=Osteofibrous Dysplasia and Adamantinoma in Children and Adolescents: A Clinicopathologic Reappraisal |author =Gleason, Briana C. |author2 =Liegl-Atzwanger, Bernadette |journal=American Journal of Surgical Pathology |issue=3 |volume=32 |pages=363–376 |doi= 10.1097/PAS.0b013e318150d53e|pmid=18300815 |year=2008 |s2cid =22076947 |language=en}}</ref>
<ref name="Teratogene">{{Cite book|url=https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK132140/|title=Teratogens/Prenatal Substance Abuse|date=17 Februarie 2010|publisher=Genetic Alliance|language=en}}</ref>
 
<ref name="Velaphipmid7994967">{{cite journal | lasttitle=VelaphiRelationship |between first=Sosteofibrous |dysplasia last2=Rhodaand adamantinoma.| first2vauthors=NSpringfield |DS, title=ReducingRosenberg neonatalAE, deathsMankin in South Africa – are we there yetHJ, andMindell whatER can be done?|pmid=7994967 | journal=SouthClin AfricanOrthop JournalRelat of Child HealthRes | volumeyear=61994 | issuepages=3234–44 | dateissue=5 September 2012 | issn=1999-7671 | url=http://www.sajch.org.za/index.php/SAJCH/article/view/493/327309 |language=en}}</ref>
 
<ref name="Radiation">{{cite book |url=https://books.google.com/books?id=Har9eyORKiwC&pg=PA143 |pages=143–145 |title=Orthopaedic Oncology: Diagnosis and Treatment |author =Ernest U. Conrad|publisher=Thieme|year=2008|isbn=9781588905239 |language=en}}</ref>
<ref name="Zhu">{{cite journal|last1=Zhu|first1=J. L.|last2=Madsen|first2=K. M.|last3=Vestergaard|first3=M|last4=Olesen|first4=A. V.|last5=Basso|first5=O|last6=Olsen|first6=J|title=Paternal age and congenital malformations|journal=Human Reproduction|date=15 Julie 2005|volume=20|issue=11|pages=3173–3177|doi=10.1093/humrep/dei186|pmid=16006461|doi-access=free|language=en}}</ref>
}}
<!--