Landbou: Verskil tussen weergawes
Content deleted Content added
AFM (besprekings | bydraes) |
ander wiki nie as verwysing bruikbaar. Spelling van Droëboon |
||
Lyn 20:
=== Bestaansboerdery ===
’n Bestaansboerdery is gemik op selfvoorsiening. Die boer verbou of teel net genoeg voedsel om in sy familie se behoeftes te voorsien. ’n Tipiese bestaansplaas het net die diere wat nodig is om die familie deur die jaar te voed en te klee, byvoorbeeld [[skape]], [[bees]]te, [[kalkoen]]e en [[hoender]]s. Die diere kan meesal vry loop en wei. Daar is ook ’n verskeidenheid van gewasse wat in kleiner hoeveelhede aangeplant word soos [[mielies]], [[pampoen]], [[spinasie]] en [[marog]]. Die keuse van gewasse en besluite rakende aanplantings berus hoofsaaklik op die familie se eie behoeftes en tweedens op markpryse.
Arm huishoudings is afhanklik vir hul voedsel van die handel, ander huishoudings of van staatsprogramme. In die verlede het landelike huishoudings grootliks in hul eie voedselbehoeftes voorsien, maar daar is ’n stygende neiging dat sowel stedelike as landelike huishoudings al hoe afhankliker raak van die handel.<ref name=":0">http://www.hsrc.ac.za/en/research-outputs/view/4836</ref>
Lyn 33:
* Bestaansboerdery is omgewingsvriendelik omdat daar nie van plaagdoders en chemiese kunsmis gebruik gemaak word nie.
* Bestaansboerdery bring besparings mee vir gesinne omdat hulle nie kos hoef aan te koop nie.
* ’n Bestaansboer kan ’n ekstra inkomste verdien wanneer hy die oorskot van sy produkte kan verkoop.
Nadele:
Lyn 45:
[[Lêer:Ploogh tool.jpg|duimnael|Bestaansboere bewerk hulle landerye self met behulp van diere]]
[[Lêer:CLAAS Dominator 96, John Deere 6620 Västerby 01.jpg|duimnael|Kommersiële boerdery maak gebruik van gespesialiseerde toerusting. Links is 'n graanstroper, wat koring direk oordra na 'n sleepwa agteraan 'n trekker.]]
[[Lêer:Calves.JPG|thumb|300px|Koeie word outomaties gemelk.]]
==== Implemente ====
Line 68 ⟶ 69:
* Beesplase – verskaf vleis en suiwel. Daar is hoofsaaklik vier suiwelbeesrasse in Suid-Afrika: Jersey, Ayshire, Holstein en Guernsey.
Beesboerdery word hoofsaaklik bedryf in die [[Oos-Kaap]], dele van die [[Vrystaat]] en [[KwaZulu-Natal]], [[Limpopo]] en die [[Noord-Kaap]]. Nguni- en [[Afrikanerbees]]te is inheems en baie gewild – so ook die [[Bonsmara]]- en Drakensbergerras wat in Suid-Afrika ontwikkel is.
* Skaapplase – verskaf wol en vleis. Ongeveer 50% van Suid-Afrika se skape is die fynwol-merino. Ermelo in [[
* Varkplase – verskaf varkvleis soos ham en spek. Varkboerdery is meer intensief en word in [[Gauteng]], en naby [[Durban]], [[
* Pluimveeplase – [[Eend|Eende]], [[Gans|ganse]] of [[
Daar is ook talle boerderye waar suksesvol met bokke, [[perd]]e, kamele, [[volstruis]]e en [[Akwakultuur|visse]] geteel word.
Line 81 ⟶ 82:
Suid-Afrika is die grootste produseerder van mielies in die Suider-Afrikaanse Ontwikkelingsgemeenskap. Mielies is die belangrikste bron van [[koolhidrate]] in Suider-Afrika. Mielies word ook as dierevoer gebruik vir die braaikuiken-, suiwel- en rooivleisbedryf. Mielies word hoofsaaklik verbou in die Vrystaat, Noordwes, die [[KwaZulu-Natal Middelande]] en die [[hoëveld]] van Mpumalanga.
Koring word saam met mielies as ’n [[stapelvoedsel]] in Suid-Afrika verbou en was tradisioneel verbou in die winterreënvalstreek van die Wes-Kaap, maar kan deesdae in byna alle provinsies verbou word vanweë die aanpasbaarheid van nuwe kweekvariëteite. Koring word gemaal tot meel en word ook in nywerheidsprodukte of
Gort en lusern word in die Wes-Kaap verbou terwyl sorghum tot ’n beperkte mate in die droër dele van die somerreënvalstreek in Mpumalanga, Limpopo, Noordwes, die Vrystaat en Gauteng verbou word.
[[Sonneblom]], grondbone en sojabone is baie goed by Suid-Afrika se klimaat aangepas. Suid-Afrika is die tiende grootste produsent van sonneblomsaad in die wêreld. Sonneblom groei nie goed in nat gebiede nie omdat dit maklik swamsiektes kry. Sojabone kan op enige grond verbou word wat geskik is vir mielieproduksie.
==== Suikerriet ====
Line 96 ⟶ 97:
[[Lêer:Iğdır Apricot.jpg|duimnael|Appelkose is algemeen bekend as 'n gedroogte vrug]]
=====
Subtropiese vrugte is baie sensitief vir temperatuurskommelings en is gevoelig vir ryp.
* [[
* Dadels▼
* Grenadella
* [[Makadamia]]neute▼
* [[Mango]]
* [[
* Pekanneute▼
* [[Piesang]]
* [[Pynappel]]
* [[
* [[Turksvy]]
▲* [[Lukwart]]
▲* [[Avokado]]
▲* Dadels
* Vye
▲* [[Piesang]]
▲* Pekanneute
▲* [[Makadamia]]neute
Daar word verskeie subtropiese gewasse in Suid-Afrika verbou wat nie as vrugte beskryf kan word nie. Onder hierdie gewasse tel [[koffie]], [[tee]], [[katoen]], wol, [[peper]], [[gemmer]] en [[tabak]].
[[Lêer:Mandarin Oranges (Citrus Reticulata).jpg|duimnael|Citrus Reticulata – bekend as mandarienlemoene]]
Sitrusvrugte groei in tropiese en subtropiese klimaat waar die somers warm is en die winters gematig. In Suid-Afrika word [[sitrus]] byna in alle provinsies verbou, maar veral in besproeiingsgebiede in Limpopo, Mpumalanga en die Oos-Kaap.
Line 133 ⟶ 128:
==== Sien ook ====
Landbou
* [[Agri SA]], voorheen die Suid-Afrikaanse Landbou-unie.
* [[TLU SA]], voorheen die Transvaalse Landbou-unie.
*
* Aartappelprodusente-organisasie
* Die aartappelraad, eierraad, mielieraad en koringraad bestaan nie meer in die 21ste eeu nie.
== Verwysings ==
| |||