Wikipedia

Germanium: Verskil tussen weergawes

Blaai deur geskiedenis
← Ouer wysigingNuwer wysiging →
Content deleted Content added
VisueelWikiteks
k robot Verander: ar:جرمانيوم
k Alle inhoud uit bladsy verwyder
Lyn 1:
{{Elementboks_opskrif | getal=79 | simbool=Ge | naam=germanium | links=[[gallium]] | regs=[[arseen]] | bo=[[silikon|Si]] | onder=[[tin|Sn]] | kleur1=#cccc99 | kleur2=black }}
{{Elementboks_reeks | [[metaalagtiges]] }}
{{Elementboks_groepperiodeblok | groep=14 | periode=4 | blok=p }}
{{Elementboks_voorkoms_beeld | Germanium| gryswit }}
{{Elementboks_atoommassa_gpm | 72.64 [[Lys van elemente volgens atoommassa|(1)]] }}
{{Elementboks_ekonfig | &#91;[[argon|Ar]]&#93; 3d<sup>10</sup> 4s<sup>2</sup> 4p<sup>2</sup> }}
{{Elementboks_eperskil | 2, 8, 18, 4 }}
{{Elementboks_afdeling_fisieseiensk | kleur1=#cccc99 | kleur2=black }}
{{Elementboks_fase | [[vastestof]] }}
{{Elementboks_digtheid_gpcm3nkt | 5.323 }}
{{Elementboks_digtheidvl_gpcm3sp | 5.60 }}
{{Elementboks_smeltpunt | k=1211.40 | c=938.25 | f=1720.85 }}
{{Elementboks_kookpunt| k=3106 | c=2833 | f=5131 }}
{{Elementboks_smeltwarm_kjpmol | 36.94 }}
{{Elementboks_verdampwarm_kjpmol | 334 }}
{{Elementboks_warmtekap_jpmolkat25 | 23.222 }}
{{Elementboks_dampdruk_katpa | 1644 | 1814 | 2023 | 2287 | 2633 | 3104 | kommentaar = }}
{{Elementboks_afdeling_atoomeiensk | kleur1=#cccc99 | kleur2=black }}
{{Elementboks_kristalstruktuur | kubies vlakgesentreerd }}
{{Elementboks_oksiedtoest| 4<br />([[amfoteries]]e oksied) }}
{{Elementboks_elektroneg_pauling | 2.01 }}
{{Elementboks_ioonenergie4 | 762 | 1537.5 | 3302.1 }}
{{Elementboks_atoomradius_pm | 125 }}
{{Elementboks_atoomradiusber_pm | 125 }}
{{Elementboks_kovalenteradius_pm | 122 }}
{{Elementboks_afdeling_diverse | kleur1=#cccc99 | kleur2=black }}
{{Elementboks_magneties | geen data }}
{{Elementboks_termiesegeleiding_wpmkteen300k | 60.2 }}
{{Elementboks_termieseuitsetting_umpmkteen25 | 6.0 }}
{{Elementboks_spoedvanklank_staafmpsteen20| 5400 }}
{{Elementboks_mohsehardheid | 6.0 }}
{{Elementboks_cas_nommer | 7440-56-4 }}
{{Elementboks_isotope_begin | isotopevan=germanium | kleur1=#cccc99 | kleur2=black }}
{{Elementboks_isotope_verval | mg=68 | sim=Ge | nv=[[sintetiese radio-isotoop|sin]] | hl=270.8 [[dag|d]] | vm=[[elektronvangs|ε]] | ve=- | pg=68 | ps=[[gallium|Ga]] }}
{{Elementboks_isotope_stabiel | mg=70 | sim=Ge | nv=21.23% | n=38 }}
{{Elementboks_isotope_verval| mg=71 | sim=Ge | nv=[[sintetiese radio-isotoop|sin]] | hl=11.26 [[dag|d]] | vm=[[elektronvangs|ε]] | ve=- | pg=71 | ps=[[gallium|Ga]] }}
{{Elementboks_isotope_stabiel | mg=72 | sim=Ge | nv=27.66% | n=40 }}
{{Elementboks_isotope_stabiel | mg=73 | sim=Ge | nv=7.73% | n=41 }}
{{Elementboks_isotope_stabiel | mg=74 | sim=Ge | nv=35.94% | n=42 }}
{{Elementboks_isotope_stabiel | mg=76 | sim=Ge | nv=7.44% | n=44 }}
{{Elementboks_isotope_eindig}}
{{Elementboks_voetskrif | kleur1=#cccc99 | kleur2=black }}
 
'''Germanium''' is 'n [[chemiese element]] in die [[periodieke tabel]] met die simbool '''Ge''' en [[atoomgetal]] van 32. Dit is 'n glansende, harde silwerwit [[metaalagtige]] element met chemiese eienskappe soortgelyk aan [[tin]]. Germanium vorm 'n groot aantal organometaalverbindings en is 'n belangrike [[halfgeleier]]materiaal wat in [[transistor]]s gebruik word.
 
== Kenmerkende eienskappe ==
Germanium is 'n harde, gryswit element met 'n metaalglans en dieselfde kristalstruktuur as [[diamant]]. Verder is dit belangrik om kennis te neem dat germanium 'n halfgeleier is met elektriese eienskappe tussen die van 'n [[metaal]] en 'n [[isoleerder]]. In sy suiwer toestand is hierdie metaalagtige 'n bros kristallyne materiaal wat sy glans in lug by kamertemperatuur behou. [[Soneraffinering|Soneraffineringstegnieke]] het dit moontlik gemaak om kristallyne germanium vir [[halfgeleier]]s te vervaardig met 'n onsuiwerheid so laag soos een deel per 10<sup>10</sup>.
 
== Geskiedenis ==
In 1871 was germanium ([[Latyn]] ''Germania'') een van die elemente wat deur [[Dmitri Mendelejev]] voorspel is as 'n vermiste element (ekasilikon) uit die [[silikon]]-groep. Die bestaan van die element is deur [[Clemens Winkler]] in 1886 bevestig. Die ontdekking was 'n belangrike bevestiging van Mendeleyev se idee van die periodieke aard van die elemente.
[[Beeld:GermaniumUSGOV.jpg|thumb|left|Germanium bak]]
<table>
<th colspan=3>Vergelyking van Mendelejev se voorspelling<br> en die werklike eienskappe.</th>
<tr>
<th>Eienskap</th>
<th>Ekasilikon</th>
<th>Germanium</th>
</tr><tr>
<td>atoommassa</td>
<td>72</td>
<td>72.59</td>
</tr><tr>
<td>digtheid(g/cm<sup>3</sup>)</td>
<td>5.5</td>
<td>5.35</td>
</tr><tr>
<td>smeltpunt (°C)</td>
<td>hoog</td>
<td>947</td>
</tr><tr>
<td>kleur</td>
<td>grys</td>
<td>grys</td>
</tr>
</table>
 
Die ontwikkeling van die germanium-transistor het die weg gebaan vir ontelbare toepassings van [[vastetoestand]] elektronika. Vanaf 1950 tot die vroeë sewentigs was hierdie 'n groeiende afsetmark vir germanium totdat hoë suiwerheid silikon germanium in transistors, [[diode]]s en gelykrigters. Silikon het meerderwaardige elektriese eienskappe maar verg 'n baie hoër suiwerheid wat nie vroeër moontlik was om kommersieël te vervaardig nie. Die vraag na Germanium vir gebruik in [[veseloptika|optiese vesel]] kommunikasienetwerke, infrarooi [[nagsigtoerusting]] en polimerisasiekataliste het intussen dramaties verhoog. Hierdie gebruike het ongeveer 85% van die wêreldwye verbruik van germanium in die jaar 2000 verteenwoordig.
 
== Gebruike ==
Anders as die meeste halfgeleiers het germanium 'n klein [[bandgaping]], wat dit toelaat om effektief op [[infrarooi]]lig te reageer. Dit word daarom gebruik in infrarooi [[spektroskoop|spektroskope]] en ander optiese toerusting wat uiters sensitiewe infrarooi detektors vereis. Die oksied van germanium se [[brekingsindeks]] en verstrooiïngseienskappe maak germanium nuttig vir gebruik in wyehoeklense in [[kamera]]s en in [[mikroskoop|mikroskope]] se lense.
 
Die legering Silkongermanied ([[SiGe]]) is vinnig besig om 'n uiters belangrike halfgeleiermateriaal vir gebruik in hoë-spoed geïntegreerde stroombane te word. Stroombane wat die eienskappe van Si-SiGe brûe benut is baie vinniger as dié wat slegs silikon gebruik.
 
Ander gebruike:
 
* [[Legering]]s;
* Fosfor in [[fluoresserende lamp]]e
* As 'n [[katalis]]
* Hoë suiwerheid germaniumkristaldetektors kan gebruik word om die presiese bron van straling vas te stel (bv. vir lugvaartveiligheid)
 
Sekere verbindings van germanium het 'n lae giftigheid tot [[soogdier]]e maar is giftig vir sekere [[bakterieë]]. Dit maak germanium nuttig as 'n chemoterapeutiese middel.
 
== Verspreiding ==
Die metaal word gevind in [[argirodiet]] ('n [[sulfied]] van germanium en [[silwer]]), [[steenkool]], [[germaniet]], [[sink|sinkertse]] en ander [[mineraal|minerale]].
 
Germanium word kommersieël ontgin vanuit sinkerts deur die stof uit smeltoonde te behandel en uit die [[verbranding|verbrandingsprodukte]] van sekere soorte steenkool.
 
Hierdie metaalagtige kan ontgin word vanuit ander metale deur fraksionele [[distillasie]] van die vlugtige tetrachloried. Hierdie tegniek maak die vervaardiging van ultra-hoë suiwerheid germanium moontlik.
 
In 1997 was die koste van germanium ongeveer $3 per [[gram]] (V.S.A). Die sluitingsprys vir die jaar 2000 van germanium was $1 150 per [[kilogram]] (of $1.15 per gram).
 
== Verbindings ==
* [[Germanium tetrahidried]] (GeH<sub>4</sub>),
* [[Germanium tetrachloried]] (GeCl<sub>4</sub>)
* [[Germanium dioksied]] (germania) (GeO<sub>2</sub>)
 
==Verwysings==
*[http://periodic.lanl.gov/elements/32.html Los Alamos National Laboratory &ndash; Artikel oor Germanium]
 
== Eksterne skakels ==
{{Commons|Germanium}}
 
*[http://www.webelements.com/webelements/elements/text/Ge/index.html WebElements.com &ndash; Artikel oor Germanium]
 
[[Kategorie:Chemiese elemente]]
[[Kategorie:Halfgeleiers]]
 
[[ar:جرمانيوم]]
[[be:Германій]]
[[bg:Германий]]
[[bn:জার্মেনিয়াম]]
[[bs:Germanijum]]
[[ca:Germani]]
[[co:Germaniu]]
[[cs:Germanium]]
[[cy:Germaniwm]]
[[da:Germanium]]
[[de:Germanium]]
[[el:Γερμάνιο]]
[[en:Germanium]]
[[eo:Germaniumo]]
[[es:Germanio]]
[[et:Germaanium]]
[[eu:Germanio]]
[[fa:ژرمانیوم]]
[[fi:Germanium]]
[[fr:Germanium]]
[[fur:Gjermani]]
[[ga:Gearmáiniam]]
[[gl:Xermanio]]
[[gv:Germaanium]]
[[he:גרמניום]]
[[hi:जर्मेनियम]]
[[hr:Germanij]]
[[ht:Jèmanyòm]]
[[hu:Germánium]]
[[hy:Գերմանիում]]
[[id:Germanium]]
[[io:Germanio]]
[[is:German]]
[[it:Germanio]]
[[ja:ゲルマニウム]]
[[jbo:dotyjinme]]
[[jv:Germanium]]
[[ko:저마늄]]
[[ku:Germanyûm]]
[[la:Germanium]]
[[lb:Germanium]]
[[lt:Germanis]]
[[lv:Germānijs]]
[[ms:Germanium]]
[[nds:Germanium]]
[[nl:Germanium]]
[[nn:Germanium]]
[[no:Germanium]]
[[oc:Germani]]
[[pl:German]]
[[pt:Germânio]]
[[qu:Germanyu]]
[[ro:Germaniu]]
[[ru:Германий]]
[[scn:Girmaniu]]
[[sh:Germanijum]]
[[simple:Germanium]]
[[sk:Germánium]]
[[sl:Germanij]]
[[sr:Германијум]]
[[sv:Germanium]]
[[sw:Gerimani]]
[[ta:ஜேர்மானியம்]]
[[th:เจอร์เมเนียม]]
[[tr:Germanyum]]
[[uk:Германій]]
[[ur:جرمانیئم]]
[[uz:Germaniy]]
[[vi:Gecmani]]
[[zh:锗]]
Ontsluit van "https://af.wikipedia.org/wiki/Germanium"