Kanadese Skild: Verskil tussen weergawes

Content deleted Content added
k robot Bygevoeg: et:Kanada kilp
k Kosmetiese veranderinge
Lyn 1:
[[Beeld:Canadianshield.gif|right|thumb|250px|Die Kanadese Skild]]
Die '''Kanadese Skild''', wat dikwels ook die '''Laurentiese Skild''' genoem word, vorm die geologiese kern van die [[Noord-Amerika|Noord-Amerikaanse]]anse vasteland. Hy beslaan die noordelike helfte van Noord-Amerika, wat tydens die laaste [[ystydperk|ystydperke]]e byna heeltemaal met ysmassa's oordek was. Die yslae het ook die huidige voorkoms van die landskap gevorm.
 
== Ligging ==
 
Die Kanadese Skild behels die [[Kanada|Kanadese]] gebiede [[Labrador]], [[Quebec|Noord-Quebec]], [[Ontario|Noord-Ontario]], die [[Hudsonbaai]]-vlakte, die Noordwes-Gebiede, die Yukon-Gebied en die Kanadees-Arktiese Eilandsee; soms word ook die gebiede tot by die vlaktes van die [[Sint-Laurensrivier]] in die suid-ooste en die gebiede tot by [[Minnesota]] en [[Wisconsin]] by die Kanadese Skild gereken.
 
== Geologie ==
 
Ten opsigte van sy geologiese struktuur bestaan die ondergrond van die skild uit argaïese en proterosoïese lae van kristalliene gesteentes met ou eruptiewe massa's. In die westelike gedeelte - die kraton van die [[Groot Slawemeer]] - is in [[1999]] die oudste gesteentes ter wêreld gevind, die Acasta-gneise uit die geologiese Hadaïkum-tydperk.
 
== Glasiale landskapvorming ==
[[Beeld:Canadian Shield Ontario.jpg|thumb|right|220px|'n Tipiese landskap in die Kanadese Skild-gebied van Ontario met dennebome, mere, moeras en rotse]]
Die uitbreiding en latere afsmelting van die ysmassa's het die uitgestrekte gebied glasiaal omgevorm en 'n laagliggende landskap met 'n klein aantal sagte heuwels geslyp. Tussen die heuwels het derduisende mere gevorm, terwyl die los grond van die boonste lae saam met die ys en smeltwater na die suide verplaas en in die gebied van die [[Groot Mere]] afgeset het.
Lyn 16:
Ná die afsmelting van die groot ysmassa's het die gebied verrys en teen die rande gewelf. Hierdie proses het nuwe vorms van erosies geskep en ook die vorming van die groot aantal stroomversnellings en watervalle bevorder. Groot gebiede het tot moeras ontwikkel.
 
== Klimaat ==
 
Die groot oop spasies teen die noorde en die ligging in die poolgebied bepaal die [[klimaat]] van die Kanadese Skild, wat streng kontinentaal en in die noorde polêr is. Die winters is lank en koud, die somers fris. Noord van die [[isoterm]] met 'n gemiddelde jaarlikse temperatuur van -2 °C begin die permavorsgebied. Weens die bevrore grond kan water in die somermaande nie wegsypel nie en vorm groot moerasgebiede teen die oppervlak, wat 'n geskikte broeigebied vir groot swerms van muskiete vorm.
 
== Vegetasie ==
 
Die noorde van die Kanadese Skild maak deel uit van die [[toendra]], wat tot by die suidelike oewers van die [[Groot Beremeer]], Groot Slawemeer, [[Athabascameer]] en Hudsonbaai strek. In die suide word die toendra deur die [[taïga]] begrens, 'n streek van naaldbosse met 'n wydte van tussen 1 000 en 1 400 kilometer. Teen die mees suidelike rand van die Kanadese Skild lê gebiede met gemengde bosse, wat in die vrugbare streke tussen die [[Rotsgebergte]] en die Groot Mere grotendeels uitgekap is om plek te maak vir landbougebiede.
 
[[Kategorie:geografieGeografie van Kanada]]
[[Kategorie:Geologie]]