Wysiging soos op 22:28, 25 September 2008 wysig VolkovBot (besprekings \| bydraes) Robotte 35 781 edits k robot Bygevoeg: ta:நன்னெறி ← Ouer wysiging		Wysiging soos op 00:17, 27 September 2008 wysig maak ongedaan Good Intentions (besprekings \| bydraes) 176 edits Herskryf artikel, nie meer saadjie nie. Nuwer wysiging →
Lyn 1: '''Etiek''' is die studie van morele waardes en gebruike uit 'n [[filosofie]]se oogpunt. Die konsepte van wat reg en verkeerd is, goed en kwaad is, en wat [[verantwoordelikheid]] beteken, word hierdeur ondersoek. ==Drie tipes etiek: normatief, beskrywend en meta-eties== ~~Die studie van etiek kan in verskillende perspektiewe verdeel word.~~ In die studie van etiek is dit baie belangrik om te onderskei tussen die drie maniere hoe 'n mens morele vrae kan benader: mens kan probeer vasstel en argumenteer vir hoe mens hoort te gedra ([[normatiewe etiek]]), mens kan probeer vas stel hoe verskeie mense oor die wêreld en deur die geskiedenis geglo het hulle hulself moet gedra ([[beskrywende etiek]]) of mens kan vrae vra oor die etiek self ([[meta-etiek]]. ''Normatiewe etiek'' is die veld wat die meeste aandag kry, en is moontlik die oudste veld van filosofie. [[Sokrates]], bv., het sy ondersoeke beskryf as 'n poging om 'n antwoord te gee aan die vraag: "hoe moet mens lewe?". Enige antwoord tot so 'n vraag is [[normatiwiteit\|normatief]]: dit bepaal dat mens só moet maak en nie sús nie. Wanneer okal iemand probeer vas stel of 'n aksie reg of verkeerd is, is hul besig met normatiewe etiek. ~~==Meta-etiek==~~ Dié veld staan in dié verhouding met die ander twee rigtings: wanneer iemand vir u 'n volledige beskrywing van enige bestaande etiese gedrag gee, kan u sinvol vra 'is dié die regte manier om te gedra?', dus kan mens sien dat beskrywende etiek nie noodwendig normatiewe implikasies het nie; so ook vir meta-etiese teorieë, want mens sê bv. dat dit verkeerd is om kinders te martel of om lewende katte aan die brand te slaan sonder om enigiets te sê oor wat die oorsprong van geregtigheid is, en mens wil gewoonlik sê dat sulke askies verkeerd is watokal die regte meta-etiese storie is. Die studie van die konsep van etiek. Die onstaan van die konsep van etiek word in die bybelverhaal simbolies na verwys as die eet van die boom van goed en kwaad, waarna die onskuldige aard van die mens se bestaan vervang is met 'n bestaan waar reg en verkeerd betekenis gekry het. ''Beskrywende etiek'' is tipies van [[antropologie]], juis omdat dit moeilik is om enige filosofiese implikasies vas te stel vanuit 'n beskrywing van die morele gelowe van 'n sekere groep mense in 'n sekere tyd en plek. Vir die meeste mense is die inhoud van die meeste etiese stelsels slegs 'n nuuskierigheid: hul is grotendeels net geïntereseerd in wat die inhoud van hul eie etiese beleid is, en dalk oor 'n paar na-verwante belkeide, omdat hul slegs oor dié beleide voel dat hulle óók só moet maak. 'n Algemene teorie wat alle bestaande etiese stelsels in ag neem sou 'n meta-etiese teorie wees, omdat dit 'n storie sou wees oor wat die etiek in die algemeen is. Ons kan spekuleer dat die menslike spesies in die verre verlede geen sin van etiek gehad het nie. Om egter in groeperings saam te leef tot mekaar se voordeel en oorlewing, word daar egter sekere vereistes en reëls van gedrag benodig. ''Meta-etiek'' is die studie van die konsepte van etiek: dit probeer om vas te stel wat morele terme beteken, wat die rol van etiek in mense se lewens is, wat die rol van taal in moraliteit is, watse eienskappe van die wêreld is van morele belang, en ander sulke filosofiese vrae aangaande moraliteit wat nie vrae is oor wat reg of verkeerd is nie. Tipiese meta-etiese vrae is: 'is daar etiese feite?', of 'wat maak 'n lewe 'n goeie lewe om te hê?'. Terwyl verskeie filosowe, soos [[Aristoteles]], [[Kant]], en meer onlangs, [[R.M. Hare]], probeer om vanuit 'n meta-etiese teorie na 'n normatiewe teorie te beweeg, is dit nie oogeenlopend dat so 'n poging suksesvol sou wees nie. Terwyl filosowe gereeld genoeg voorbeelde uit beskrywende etiek uitwys as ondersteuning of teenvoorbeelde vir verskeie meta-etiese teorieë, werk meeste filosowe meeste van die tyd vanuit hul eie etiese agtergrond liewers as die van mense van 'n ander kultuur. Vir mekaar se beskerming is dit nodig dat samewerking vereis word. Hierdie samewerking om bv aanvalle deur wilde diere te oorkom, sou sodoende groepe in staat stel om meer suksesvol voor te plant. Dit volg dat hierdie patroon van gedrag oor tyd versterk sou word en dat persone wat nie hierdie gedrag openbaar het nie, uitgeskuif sou word na die periferie van die sosiale opset. So kon daar mettertyd 'n konsep ontwikkel het, dat ''samehorigheid'' (Engels: kinship) reg is en die alternatief verkeerd is. Op soortgelyke wyse kan ons selfs by ander primate sien dat individue wat nie ''resiprook'' optree nie, uit die groep verstoot word. Vergelyk bobbejane wat mekaar help met die vang van vlooie en ander vel infestasies. 'n Indiwidu wat nie wil deelneem aan hierdie gedrag nie, sal met verloop van tyd minder aandag van sy mede bobbejane kry aangesien hulle nie voordeel trek uit die sy gedrag nie. Iemand wat wel graag terug help sal outomaties meer male gehelp word. Diegene wat weier sal in 'n sin afgekeur word en dit sal as verkeerde gedrag beskou word. ~~==Normatiewe etiek==~~ ~~Die studie van die [[norme]] wat gebruik behoort te word, in ons konsep van goed en kwaad.~~ Die gevolge van ons dade (konsekwensies) word ontleed en geweeg op die basis van of die somtotaal van gevolge die wêreld 'n beter plek maak (meer vreugde vir almal), of slegter (meer pyn in totaal). Een van die vraagstukke wat volg, is of intensie (bedoeling) of gevolge (uitwerking) meer belangrik is. ~~==Beskrywende etiek==~~ ~~Hier word die werklike keuses wat gemaak is in praktyk, bestudeer en beskryf. Die werk van [[Lawrence Kohlberg]] jeens die [[stadiums van morele ontwikkeling van die mens]] is hier insiggewend.~~ ==Toegepaste etiek== ~~Hier~~In ''toegepaste etiek'' word die praktiese implikasies van teoretiese etiek aangewend om vraagstukke in ons daaglikse bestaan te beantwoord. So kry ons bv mediese etiek, omgewings etiek, politiese etiek, finansiële etiek, geregtelike etiek ens. Dit is in dié veld waar mens vrae soos, 'is aborsie aanvaarbaar?', of 'hoe moet ons diere behandel?' probeer antwoord, tipies deur te bepaal hoe mens se gunsteling normatiewe teorie hierdie vrae beantwoord and dat dié antwoord beter as die ander kandidate is. ~~{{filosofie saadjie}}~~ [[Kategorie:Filosofie]]

Etiek: Verskil tussen weergawes