Buskruit: Verskil tussen weergawes
Content deleted Content added
JohanL (besprekings | bydraes) No edit summary |
|||
Lyn 8:
:2(KNO<sub>3</sub>) + S + 3C → K<sub>2</sub>S + N<sub>2</sub> + 3(CO<sub>2</sub>)
Die optimale verhoudings vir buskruit is: 74.64% salpeter, 13.51% houtskool en 11.85% swael (op 'n massabasis). Die huidige standaard vir buskruitvervaardiging deur [[pirotegnieke|
'n Buskruit ''meel'' word voorberei deur van 'n [[balmeule]] gebruik te maak met maal-elemente wat nie vonke veroorsaak nie (van [[lood]] vervaardig). Buskruit word verkorrel om die verbrandingstempo daarvan aan te pas. Die ''meel'' word in blokke saamgepers met 'n voorafbepaalde digtheid (1.7 g/cm³). Die blokke word dan opgebreek in korrels. Hierdie korrels word dan volgens grootte gesorteer om verskillende grade buskruit te lewer. Standaardgraad buskruit wissel van die growwe Fg graad wat in grootloop gewere en klein kanonne, FFg graad (medium en kleinloop gewere), FFFg graad (pistole) en FFFFg graad (kleinloop, kort pistole en onsteker vir die [[snaphaan]] (sanna of pangeweer)). Baie growwe buskruit is vir mynbou gebruik voor die ontwikkeling van [[nitrogliserien]] en [[dinamiet]].
==Geskiedenis==
[[Beeld:Antieke_kruithouer.png|right|thumb|Buskruit, toe dit eers ontdek is, is tipies in die horings van diere gedra, vir veiligheid en gerief; dit is later ook in plat leertasse of bottels gedra. 'n Buitengewoon eienaardige voorbeeld van laasgenoemde uit die tyd van
Buskruit is in [[Sjina]] in die 9de eeu uitgevind tydens die Tang dinastie (618-907 n.C.). Die uitvinding is waarskynlik per ongeluk ontdek tydens [[alchemis]]tiese eksperimente. Die eerste opgetekende verwysings na buskruit verskyn in vroeë alchemiste se geskrifte as aanmanings om nie sekere materiale te meng nie. Dié mengsels het egter groot hoeveelhede onbrandbare materiale bevat. Teen die 11de eeu is daar begin om buskruit vir [[militêr]]e doeleindes in Sjina te gebruik in die vorm van vuurpyle en bomme wat met [[katapult]]e gewerp is. Die eerste verwysings na missiel werpende wapens verskyn in 1259 toe bamboesbuise gebruik is om gebakte klei projektiele na die vyand te vuur. Hierdie tipe wapen was meer van 'n lastigheid op die slagveld as wat dit 'n gevaar ingehou het. Die oudste metaalkanonne in Sjina dateer uit 1323. Dit wil voorkom asof die gebruik van buskruit vanuit Sjina na die res van die wêreld versprei het. Dit is deur die [[Mongole]] (1279-1368) teen die Russe gebruik en daar is van melding gemaak in 'n Europese manuskrip deur [[Roger Bacon]] in [[1248]]. Die eerste [[Europese]] verwysing na kanonne is 'n aantekening van kanonne wat vanuit [[Ghent]] in 1313 uitgevoer is. Teen die middel 14de eeu word daar baie melding gemaak van kanonne in Europa sowel as Sjina. Dit was egter die Europeërs wat besef het dat slegs drie van die bestanddele werklik nodig was vir 'n effektiewe buskruit en ook die belangrike rol wat [[kaliumnitraat]] (salpeter) daarin gespeel het.
In Sjina sowel as Europa
Die oorsprong van buskruit en kanonne bly egter steeds 'n omstrede onderwerp omdat die meeste Sjinese geskrewe bronne 17de eeuse kopieë van vroeëre geskrifte is. Sjinese vuurwapens het ook nie verder as die mees primitiewe vorms ontwikkel tot en met hul kontak met [[Europees|Europese]] handelaars nie. Japanese bronne laat blyk dat vuurwapens bykans heeltemal onbekend (of vergete) was voordat die Portugese in 1543 te [[Tanegashima]] daar aangeland (of eerder skipbreuk gely) het. Die militêre aanvalle van die [[Mongole]] (1279-1368) blyk die aansporing te gewees het vir die ontwikkeling van vuurwapens in Sjina, maar in die tydperk was ouer vorms van belegwapens soos die [[trebuchet]] aan die orde van die dag.
Tydens die 15de tot die 17de eeu het daar vele ontwikkelinge in kruittegnologie hoofsaaklik in [[Europa]] plaasgevind. Vooruitgang in [[metallurgie]] het gelei tot die ontwikkeling van handwapens soos die [[Musket]] (roer). Die ontwikkeling van die kanon het ook vinniger as in Sjina plaasgevind en
Later in die [[19de eeu]] is [[nitrogliserien]], [[nitrosellulose]] en [[rooklose kruit]]e uitgevind wat vinnig gelei het tot die vervanging van buskruit in vele toepassings.
| |||