Pieter van der Byl

Sy Edele Majoor Pieter van der Byl was ‘n Suid Afrikaanse soldaat en staatsman. Hy was lid van die liberale Suid Afrikaanse Party en later die Verenigde Party. Hy was lid van Gen Smuts se kabinet en Minister van Naturelle Sake[1]. Majoor Piet (soos hy bekend gestaan het), was ‘n chevalier de la Légion d'Honneur, Ere Kolonel van die Universiteit van Kaapstad se Regiment[2] sowel as die ontvanger van die Militere Kruis en Koning George VI kronings medalje[3].

Vroeë lewe

Volle name: van der Byl, Pieter Volentyn Graham
Geboorte datum: 21 February 1889
Ouers: Tim van der Byl en Adelaide Taylor
Plek van geboorte: Caledon, Cape Colony
Oorlede: 21 January 1975 te Muizenberg, Western Cape

Die eerste van der Byl wat sy voet aan wal gesit het in die Kaap was Gerrit van der Byl in 1668[4]. Oor die eeue het die van der Byl’s magtige grondbarronne geword deur onder andere die volgende plase te bekom: Vredenberg, Klavervlei, Joostenberg, De Leeuwenhoek, Welmoed, Spier, Fairfield (waar die familie steeds bly) en Groote Schuur (die huidige woning van die president van Suid Afrika. Dit is later verkoop aan Cecil John Rhodes). [5]

Sy vader verkies om sy kinders plaaslik te laat opvoed daarom ontvang sy opleiding by die Diocesan Kollege in Kaapstad en daarna sit hy die familie tradisie voort deur te studeer by Pembroke College, Cambridge[6]. Hy vaar nie baie goed op skool nie as gevolg van ‘n ernstige siekte, maar op Cambridge styg hy uit in roei en neem hy deel aan verskeie Oxford-Cambridge roeiboot kompetisies en in sy finale jaar ontvang hy ‘n Blou[7] (moontlik die eerste Suid Afrikaner om dit te verower in roei).

Net ‘n kort verduideliking van wat ‘n Blou is – Sportmanne en vroue van beide Universiteite kan ‘n Vol Blou of ‘n Half Blou toegeken word vir deelname op die hoogste vlak van univeriteits sport wat ‘n Varsity wedstryd moet insluit. ‘n Vol Blou is die hoogste eer wat iemand kan bekom en is ‘n mees gesogte en prestige toekenning.

Militêre lewe

Na voltooing van sy meesters graad in Landbou, keer hy terug na Suid Afrika met die doel om te boer. Hy ontvang egter in 1911 ‘n brief van Generaal Methuen, wie iemand benodig met plaaslike ervaring vir militere oefeninge wat binnekort sou plaasvind in die Caledon omgewing. Hy sluit aan by die nuut gevormde Unie Verdedigings Mag[8] en begin ‘n offisiers kursus. Talle van sy kollegas was vyandig gesind teenoor beide die Boere en Engelse weermagte, sommige was bestem om weer met die Maritz Rebellie in 1914 te bots.

Tydens die uitbreek van die Werêld oorlog, dien hy met uitsondering onder Generaal Smuts en Generaal Louis Botha in die Duits-Suid-Wes kampanje sowel as die Oos-Afrika kampanje. Tydens die Oos-Afrika kampanje kry hy egter malaria wat sy gesondheid vir die res van sy lewe benadeel. Hier word hy bevorder tot Kaptein van die Personeel van Generaal Smuts. Hy word gereeld gebruik om met die Duitse Weermag te onderhandel onder die leiding van die formidabele Generaal von Lettow- Vorbeck[9] , wie met slegs 3000 Duitse Offisiere en duisende plaaslike Askari’s, die Suid Afrikaanse en Britse magte intoom gehou het.

Gedurende die tyd het hy gereeld ‘n ou familiefriend, die befaamde grootwildjagter F.C. Selous, genader vir raad. Hy was ook een van die laaste mense wat hom gesien het voor sy sluipmoord.[10]

Aangesien daar nie veel vir hom was om te doen in Oos-Afrika nie, verseker hy ‘n verplasing na die Westelike Front waar hy by die Koninglike Lumag (RAF) aansluit. Die oorlog was egter oor voordat hy sy opleiding kon voltooi. Vir sy The war however ceased before van der Byl was able to complete his training. For his efforts during the war, van der Byl was made a chevalier de la Légion d'Honneur by the French Government and he was invited to Buckingham Palace to receive the Military Cross. [11]

Boerdery en Politieke loopbaan

Na afloop van die oorlog keer hy terug na ‘n meer besadigde lewe tussen Engeland en sy familie plase in Suid Afrika. In Suid Afrika ontmoet hy per toeval Veldmaarskalk Sir Douglas Haig, met wie hy ‘n lewenslange vriendskap aangeknoop het.

Tydens ‘n ontmoeting met Generaal Smuts in dieselfde jaar, oorreed Smuts hom om hom te dien in die amptelike kapasiteit a Minister van Verdediging. In 1928 besluit hy om die politiek te betree, en na sy werwingsveldtog vir die Suid Afrikaanse Party word hy verkies as kandidaat vir Bredasdorp in 1929.[12]

Toe Smuts die Eerste Minister geword het in 1939, was van der Byl ‘n minister sonder ‘n portefuelje in die kabinet. Hy was ‘n flambojante en vermaaklike karakter, bekend vir sy gesegdes en humor asook sy elegante kleredrag ( hy was verkeie kere gekies as die bes geklede parlementslid ). Gedurende die oorlogsjare, apart van sy ander pligte, was hy die minister wat die uitverworpe Griekse Koninglike familie moes versorg. Hy raak bevriend met hulle en hulle besoek hom gereeld.

In 1943 word hy aangestel as die Minister van Naturelle Sake (‘n naam waarvan hy glad nie gehou het nie). Dit was ‘n groot taak aangesien daar groeiende sentiment onder die armer klas van die blanke populasie was uit vrees dat hulle hul werk sal verloor ten gunste van goedkoper swart arbeid in teenstelling met die Smuts beleid wat die geleidelike vrystelling en integrering van die nie-blanke bevolking. Alhoevel Smuts die afsonderlike ontwikkeling voorstaan as metode om die skielike verstedeliking te stuit, was dit duidelik dat sy party se uitkyk op nie-blankes se bestaan in Suid Afrika een van die reg van burgerskap vir almal in Suid afrika was, en dat afsonderlike ontwikkeling nie die pad vorentoe sal wees nie.[13] Van der Byl was in ooreenstemming met Smuts se denke wat in skille teenstelling met die Nasionale Party se idees was.

In 1948 word van der Byl versoek om die nuwe Zoeloe koning, Cyprian Bhekuzulu kaSolomon (vader van die huidige koning, Goodwill Zwelithini kaBhekuzulu) te kroon, waarvoor hy die lied "Nkosi Sikelel' iAfrika" kies om te speel by die kroning.

As gevolg van Smuts se siening verloor die Suid Afrikaanse Party die Junie1948[14] verkiesing. Van der Byl verloor ook sy kiesafdeling. Nogtans wen hy die tussenverkiesing vir Groenpunt in Oktober van daardie jaar. Hy behou hierdie setel tot en met sy aftrede in 1966.[15] Gedurende hierdie jare van opposisie was hy nog steeds baie gewild en gerespekteer. Parlementslede is toegelaat om hom Oom Piet te noem.[16] Gedurende hierdie tydperk het sy uitkyk op die politieke denkwyse van die Nasionale Party nooit verander nie en het hy by verskeie geleenthede hulle beleid openlik gekritiseer. Hy was spesifiek simpatiek teenoor die kleurling gemeenskap. Gedurende die vorige regering is stemreg aan verskeie kleurlinge gegee maar die Nasionale Party het hulle van hierdie regte asook ander ontneem wat hom kwaad gemaak het.[17] Hoewel hy apartheid en die onderdrukking van die swart populasie teengestaan het, het hy ook nie aan meerderheids regering geglo nie. Hy het geglo die tragedies wat voorgekom het in ander Afrika nasies soos die Kongo Massacres en die vinnige degenerasie van die state was as gevolg van die feit dat die bevolking nie voorbereid was op die onafhanklikheid en die koloniale magte wat so vinnig verdwyn het nie. Van der Byl was ‘n ondersteuner van Rhodesia, waar hy bang was dat onafhanklikheid sal lei tot chaos – en hy was korrek. Hy was ook krities teenoor die Britse Regering omdat hulle sanksies teen Suid Afrika en Rhodesia ingestel het, omdat hy geglo het hulle het lojaliteit gehad gedurende beide Wêreld oorloë en Britanje geldelik en militêr bygestaan.[18] Ten spyte van sy populariteit het hy vyande gehad in Nasionale Party geledere soos Vorster, Strijdom en Verwoerd oor sy uitgesproke aanvalle op hulle beleid. Dit het later sigbaar geword in die feit dat hulle nie met sy seun, P.K. van der Byl, toe hy ‘n minister in Rhodesia was, wou saamwerk nie. In 1966, nadat hy ‘n luide uitjou in die Parlement aangehoor het en daarop gevra is om die parlement vir die sessie te verlaat oor sy opmerking oor die huidige regeringsbeleid, het hy gevoel, genoeg is genoeg en na 37 jaar in die politiek tree hy af op 77 jaar.[19] Dit was die einde van ‘n era in die Suid Afrikaanse politiek, aangesien hy een van die weinige politici was wat gebore was in die koloniale era, en het die oorgang en die omvang van die Boere-oorlog beleef tot die volle uitvoering van Apartheid. Tydens sy aftrede word hy ‘n direkteur van die Suid Afrikaanse versekerings reus, Old Mutual. Hy skryf ook ‘n drie volume autobiografie: Playgrounds to Battlefields
Top hat to Veldtskoen
The Shadows Lengthen

Gesinslewe

In 1922 trou hy met Joyce Clare Fleming, ‘n Skotse vrou bekend vir haar skoonheid en wie hy geken het sederd die einde van die oorlog. Hulle was baie prominent in die Engelse gemeenskap en was goed bevriend in die militêre kringe asook met die koniklike familie. Gedurende 1947 vergesel hy die Koningklike geselskap op hulle toer en hy reel ook die 21ste verjaarsdag party van Prinses Elizabeth in die Mount Nelson Hotel.[20]

In 1923 word van der Byl se eeste seun gebore, P K van der Byl, (wie ‘n minister was in Rhodesia) [21] en die tweede seun, William, in 1925. Hy was later a direkteur van ANCI in Suid Afrika.

Bronne

1. South African who's who, 1912-1958
2. South African Military History Online
3. South African Military History Online
4. J. van der Bijl, Vander Bijl-geslagsregister, Cape Town, 1958
5. Groote Schuur – Wikipedia
6. PVG Van der Byl, From playgrounds to battlefields, Cape Town, H timmins, 1971
7. Obituaries :The Argus, 21 January 1975, Die Burger, 22 January 1975, Cape Times, 22 January 1975
8. PVG Van der Byl, From playgrounds to battlefields, Cape Town, H timmins, 1971
9. von Lettow- Vorbeck
10. PVG Van der Byl, From playgrounds to battlefields, Cape Town, H timmins, 1971
11. Who's who of Southern Africa, 1959-1975
12. PVG Van der Byl, From playgrounds to battlefields, Cape Town, H timmins, 1971
13. THE AFRICAN MINERS' STRIKE OF 1946 by M. P. Naicker - accessed 16/10/08).
14. B. Friedman, Smuts: a reappraisal, Johannesburg, 1975
15. South African who's who, 1912-1958
16. PVG van der Byl, the shadows lengthen, Cape Town, H timmins, 1975
17. PVG van der Byl, From top hat to veldskoen, Cape Town, H Timmins, 1972
18. PVG van der Byl, From top hat to veldskoen, Cape Town, H Timmins, 1972
19. Obituaries :The Argus, 21 January 1975
20. PVG van der Byl, the shadows lengthen, Cape Town, H timmins, 1975
21. [ http://en.wikipedia.org/wiki/PK_van_der_Byl P K van der Byl ]