Rhodes-universiteit: Verskil tussen weergawes

 

Universiteitsopleiding in die [[Oos-Kaap]] het begin in die kollege-afdelings van vier skole: [[St. Andrew's]] op [[Grahamstad]], [[Gill-kollege]] op [[Somerset-Oos]], die [[Graaff-Reinet]]-kollege en Grey-instituut in [[Port Elizabeth]]. Teen die vorige eeuwending het net St. Andrew's en Gill studente voorberei op die graadeksamens van die [[Universiteit van die Kaap die Goeie Hoop]]. Dit het toe duidelik begin word dat net 'n sentrale universiteit 'n bevredigende standaard van universiteitsopleiding sou kon bied.

[[Grahamstad]], wat nog altyd ver van die ekonomiese en nywerheidshoofstroom van die provinsie en land geleë was, het na 'n onwaarskynlike keuse vir 'n universiteit gelyk, maar plaaslike inwoners was sterk ten gunste van die idee. Die grootste struikelblok was die gebrek aan die nodige fondse en die [[Tweede Vryheidsoorlog]] het die beweging amper geheel en al ontspoor.

Dr. [[Selmar Schonland]], gevierde botanis en kurator van die [[Albanie-museum]], het toe probeer om 'n Rhodes-trustee, dr. [[Leander Starr Jameson]], regstreek te nader. Jameson, wat kort daarna parlementslid vir [[Albanie]] sou word en daarna eerste minister van die [[Kaapkolonie]], het £50 000 belowe sonder om sy medetrustees te raadpleeg. Hulle het aanvanklik geweier, maar, oorreed deur Schonland, het hulle ingewillig om [[De Beers]]-voorkeuraandele ter waarde van £50 000 aan die Rhodes-universiteitskollege, wat deur 'n wet van die parlement op [[31 Mei]] 1904 in die lewe gebring is, oor te dra.

 

Die vier professore van St. Andrew's het die stigter-professore van Rhodes-universiteitskollege geword en hulle studente op die eksamens van die [[Universiteit van die Kaap die Goeie Hoop]] voorberei. Aan die begin van [[1905]] het die universiteitskollege uit beknopte ruimte op St. Andrew's se perseel na die Drostdy-gebou, wat Rhodes in [[1909]] van die Britse regering gekoop het, getrek. In daardie jaar het sewe professore, onder meer ook Schönland, hulle by die oorspronkike vier aangesluit.

 

Een van die kenmerkende eienskappe van Rhodes wat in die begin reeds ontwikkel is, was die tutoriale stelsel, oorgeneem van die model van [[Cambridge]] en [[Oxford]]. Elke student is aan 'n personeellid toegewys, wat persoonlike belangstelling in sy werk en welstand getoon het. Namate die getalle toegeneem het, het tutors en tutoriale groepe hierdie verantwoordelikheid aanvaar.

 

Baker en Kendall, die argiteksfirma wat deur sir [[Herbert Baker]] gestig is, het die kompetisie wat die raad uitgeskryf het vir die ontwerp van nuwe geboue, in [[1910]] gewen. Geboue is mettertyd bygevoeg om in Rhodes se behoeftes te voorsien. Rhodes het in [[1918]] 'n lidkollege van die nuwe [[Universiteit van Suid-Afrika]] geword. Die [[Groot Depressie]] was 'n baie moeilike tyd vir Rhodes, maar teen [[1933]] het die universiteitskollege se sake beter begin lyk. Studente het hulle land goed gedien in albei wêreldoorloë. In die Eerste het 47 gesneuwel en in die Tweede 70. Hulle word jaarliks gedenk op Stigtersdag, [[12 September]], met 'n seremonie voor die Groot Saal by die standbeeld van die krygsman.

 

Toe die toekoms van die [[Universiteit van Suid-Afrika]] in [[1947]] hersien moes word, het Rhodes gekies om 'n volwaardige, onafhanklike universiteit te word. Rhodes sou egter £150 000 se kapitaal nodig hê. Ver van oortollige fondse, was die kollege op daardie kritieke oomblik in sy geskiedenis reeds £561 015 oortrokke. Net toe dit wou lyk of die universiteit weens sy skuldlas sou ondergaan, het die vennote in 'n plaaslike drukkery 'n aansienlike bedrag geld geskenk. Dit wou voorkom asof hulle vrygewigheid 'n waterskeiding was. Die regering en die plaaslike stadsraad het hulp aangebied en 'n versekeringsmaatskappy het die kollege £200 000 teen 'n gunstige rentekoers geleen. Toe die privaat mosie vir die stigting van die universiteit in April [[1949]] in die parlement aanvaar is, is 'n fondsinsameling van stapel laat loop. Oorweldigende reaksie van maatskappye en privaat individue het gou £100 000 byeengebring met ondernemings van 'n verdere £50 000 en 'n belofte deur die regering om die skenkings een-tot-een te ewenaar. Die universiteit het sy amptelik beslag gekry op [[10 Maart]] [[1951]]. Die eerste kanselier was sir [[Basil Schonland]], seun van Selmar Schönland, die eerste visekandelier dr. Thomas Alty.

 

Buiten die aanbou van koshuise en akademiese geboue, het die studentetal ook voortdurend gegroei. In [[1982]] was daar die eerste keer meer as 3 000 studente en in [[1991]] reeds 4 196. Ondanks die groei het Rhodes 'n klein universiteit gebly met die nie-amptelike leuse "''We've grown great by staying small''" wat sy etos goed saamvat. Die meeste studente woon in die meer as 30 koshuise en die klasse is klein genoeg om persoonlike aandag moontlik te maak.

 

*[http://www.ru.ac.za Amptelike webwerf]

 

[[Kategorie:Oos-Kaap]]

 

[[en:Rhodes University]]

[[fr:Université Rhodes]]