Die ware aard en oorsprong van die bewussyn en die verstand self word ook wynwyd in die wetenskap betwis. Die verklaringsgaping word gewoonlik met die groot probleem van die bewussyn gelyk gestel, en die kwessie van vrye wil word ook as van kardinale belang beskou. Hierdie onderwerpe word meestal in die velde van kognitiewe wetenskap, neurowetenskap en die filosofie van die verstand bespreek, alhoewel sommige ewolusionêre bioloë en teoretiese fisici ook menige toespelings tot die onderwerp gemaak het.<ref name="Whitehouse">{{cite book |author=Harvey Whitehouse |title=The Debated Mind: Evolutionary Psychology Versus Ethnography |publisher=Berg Publishers |year=2001 |isbn=1859734278}}</ref><ref name="Gray">{{cite book |author=Jeffrey Alan Gray |title=Consciousness: Creeping Up on the Hard Problem |publisher=Oxford University Press |year=2004 |isbn=0198520905}}</ref>
[[Lêer:Ascent of the Blessed.jpg|125px|right|thumb|[[Hieronymus Bosch]] se ''Opstyging na die hemel'' toon 'n tonnel van lig en spirituele figure, wat gewoonlik in verslae oor naby-doodse ervarings beskryf word.]]
