|
[[Image:Constantinople.png|thumb|right|350 px300px|Kaart van Konstantinopel en sy mure.]]
'''Konstantinopel''' (ook gespel ''Constantinopel'') is die’n vorige naam van die huidige stad [[IstanbulIstanboel]] aan die [[Bosporus]]. Voorheen was sydit naambekend as '''Bisantium'''. Dit is steeds[[Turkye]] diese belangrikste en grootste stad van [[Turkye]].
==Oorsprong==
Bisantium was oorspronklik 'n’n Griekse stad, gestigwat in [[667 v.C.]] deur kolonistekolonialiste uit [[Megara]] ingestig [[667 vis.C.]]. Volgens legende noemhet hulle die stad '''ByzantionBisantion''' genoem na hulle koning [[ByzasBisas]]. Bisantium is die Latynse vorm van die naam. Vir 'n’n lang tyd was Bisantium 'n’n welvarende Griekse [[stadstaat]] totdat dit deur die [[Masedonië|Masedoniërs]] verower is. Toe Masedonië enkele eeue later verslaan is deur die [[Romeinse Ryk|Romeine]] wordverslaan is, het Konstantinopel 'n’n belangrike stad in die [[Romeinse Ryk]] geword.
Die stad kies kant virhet [[Pescennius Niger]] se kant gekies in sy stryd om die Romeinse keiserskap en wordis van [[193]]-[[195]] beleër deur sy teenstander, [[Septimius Severus]], beleër. Die stad werdis ernstig beskadig in die beleg, maar astoe Septimius Severus keiser word, herbouhet hy die stad herbou.
==Hoofstad van die Romeinse Ryk==
[[Image: Siege of Constantinople 1453.jpg| thumb|340px150px|right| thumb|''Die belegval van Konstantinopel , geskilder(1453)'' in 1499’n boek van 1455.]] ▼Keiser [[Konstantyn die Grote]], wilwou die hoofstad van die [[Romeinse Ryk]] na die belangriker Oosteooste van die ryk verplaasskuif en wordis getref deur die geskikte ligging van die stad. en inIn [[330]] word Bisantium offisieelamptelike herdoop astot ''Nova Roma'' ("Nuwe Rome"), maar die stadnaam vind nie byval nie en word gou beter bekend onder die naam ''KonstantinoupolisKonstantinopolis'' ([[Grieks]] vir ''stad van Konstantyn''). KonstantinopelDit word die nuwe hoofstad van die Romeinse Ryk, hoewel [[Rome]] nog vir 'n korte’n tydrukkie sy politieke en ekonomiese voorregtestatus behou.
Konstantinopel wasis van [[395]] af 65 jaar langlank die hoofstad van die Romeinse Ryk. en vanaf [[395]], byMet die dood van [[Theodosius I]], toe die Westelikeryk deelfinaal vantussen dieoos Ryken definitiefwes afgeskeiverdeel van die Oostelike deelword, word Konstantinopel die hoofstad van die Oos-Romeinse Ryk ([[Bisantynse Ryk]]). KonstantinopelDit word voortdurend uitgebrei en verfraai deur die opeenvolgende keisers. en veralVeral [[Justinianus I van Bisantium|Justinianus]] het baie grootse geboue opgerig. Die stad was tydens die vroeë en middel-[[Middeleeue]] een van die grootste stede ter wêreld gedurende die vroeë en hoë [[Middeleeue]]. Omstreeks [[500]] het diedit stad ongeveersowat 500 000 inwoners, maar tydens die verskriklike [[epidemie]] van [[541]] komsterf omtrent tweederdetwee daarvanderdes omvan hulle. Later herstel die stad, maar dit is twyfelagtig of daar tydens die [[Middeleeue]] ooit weer 500 000 inwoners was.
Met sowat 300 000 inwoners, is Konstantinopel, wat deur die Griekssprekendes "I Polis" ('''Die Stad''') genoem wordis, eeuelankeeue lank die grootste stad in [[Europa]]. Die kulturele lewe van die Bisantynse Ryk wasis vir 'n groot deelgrootliks in die hoofstad gekonsentreer. Grieks het volledigkry die oorhand gekry oor Latyn. Dieen die bevolking wasis vroomhoofsaaklik ortodoksOrtodoks-christelik. Dogmatiese verskille hetsorg vir strydkonflik sowel internbinnelands as met ander dele van die wêreld gesorgwêrelddele. PerdereisiesPerderenne in die groot [[Hippodroom van Konstantinopel|Hippodroom]] was 'n’n belangrike vorm van sport en tydverdryf.
▲[[Image:Siege of Constantinople.jpg|thumb|340px|right|Die beleg van Konstantinopel, geskilder in 1499]]
In [[1204]] word Konstantinopel ingeneem deur die [[kruisvaarder]]s van die [[vierde kruistog]] en grondig geplunder. Die meeste in eeue versamelde skatte, waarvan baie nog uit keiserlike Rome afkomstig was, word na Wes-Europa versleep, vernietig of omgesmelt. Die meeste kosbaarheden gaan na [[Venesië]] waar hulle tans nog gesien kan word. Die Venesiërs is die aanvoorders vir die plundering, want hulle wil die geleentheid gebruik om die handelskonkurrensie van Konstantinopel uit te skakel. Die stad bly in [[Romeinse Ryk|Latynse]] hande tot [[1261]] waarna die Grieke daarin slaag die stad te herower. Sedert die herowering is die stad verarm en slaag Konstantinopel nie meer daarin om die handelsroetes rond die [[Swart See]] te beheers nie, waar vroeër sy grootste inkomste vandaan gekom het. Hiermee begin die verval, daar word nie meer gebou nie en party wyke raak selfs verlate. Party geboue is as bron van boumateriaal gebruik. Veel Bisantynse intellektueles en kunstenaars trek na die welvarender Europa, met name Italië, en maak deur hulle kennis van die klassieke oudheid die [[Renaissance]] moontlik. ▼
[[Image:Siege of Constantinople 1453.jpg|150pxthumb|340px|right|thumb|''Die valbeleg van Konstantinopel (14531499) in 'n boek van 1455''.]]
In [[1204]] word Konstantinopel deur die [[kruisvaarder]]s van die [[Kruistog#Vierde Kruistog|Vierde Kruistog]] binnegeval en geplunder. Skatte wat deur eeue versamel is, word na Wes-Europa verskeep, vernietig of gesmelt. Die meeste kosbaarhede gaan na [[Venesië]], waar hulle nog gesien kan word. Die Venesiërs was die aanvoorders vir die plundering, want hulle wou die geleentheid gebruik om Konstantinopel as ’n belangrikste handelsentrum uit te skakel.
▲In [[1204]] word Konstantinopel ingeneem deur die [[kruisvaarder]]s van die [[vierde kruistog]] en grondig geplunder. Die meeste in eeue versamelde skatte, waarvan baie nog uit keiserlike Rome afkomstig was, word na Wes-Europa versleep, vernietig of omgesmelt. Die meeste kosbaarheden gaan na [[Venesië]] waar hulle tans nog gesien kan word. Die Venesiërs is die aanvoorders vir die plundering, want hulle wil die geleentheid gebruik om die handelskonkurrensie van Konstantinopel uit te skakel. Die stad bly in [[Romeinse Ryk|Latynse]] hande tot in [[1261]] , waarna die Grieke daarin slaag om die stad te herower. Sedert die herowering is die stad verarm en slaag Konstantinopel nie meer daarin om die handelsroetes rondom die [[ Swart SeeSwartsee]] te beheersbeheer nie, waar vroeërterwyl sy grootste inkomste vandaanvroeër van daar gekom het. Hiermee begin die verval, daar word nie meer gebou nie en party wyke raak selfs verlate. Party geboue isword gebruik as bron van boumateriaal gebruik. VeelBaie Bisantynse intellektuelesintellektuele en kunstenaars trek na die welvarender Europa, met nameveral Italië, en maak deur hulle kennis van die klassieke oudheid die [[Renaissance]] moontlik.
==Die Val van Konstantinopel==
Die stad word op [[29 Mei]] [[1453]], deur sultan [[MehmedMehmet II]] van die [[Ottomaanse Ryk]] verower. Dit beteken die einde van die [[Bisantynse Ryk]] en word ook beskou as die einde van die [[Middeleeue]].
Die val van Konstantinopel bring 'nnog ’n stroom vlugtelinge, veral intellektueles na Wes-Europa, veralen Italië. Ditdit lei tot 'ndie verdere ontwikkeling van die [[Renaissance]].
==Hoofstad van die Ottomaanse Ryk==
Sultan MehmedMehmet II maak die verowerde stad die hoofstad van die Ottomaanse Ryk en die stad herleefbeleef onmiddellik deur’n die grootse bou-program van die nuwe heersersheropbouing. Die skitterende [[ AgiaAya SofiaSophia]], die ou Bisantynse katedraal van die stad, word verbouin tot’n moskee verander. Daar word ook nuwe moskeëmoskees gebou soos die beroemde [[Sultan Ahmet-moskee|Blou Moskee ]]. Die vervalle Bisantynse paleise word herstelgerestoureer en die nuwe [[Topkapi-paleis ]], die hoofsetel van die Ottomaanse Sultanssultans, word opgeriggebou. Baie mense kom na die stad gekom en die handel neem toe. Die Ottomane noem die stad '''Islambol''' of '''İstanbul''', maar offisieelamptelik gebruik hulle steeds Konstantinopel. ▼
Teen 1600 telhet die stad ongeveer 600 000 inwoners. DieDit stadis isteen dié noutyd 'n’n etnies en religieusgoedsdienstig gemengde stad. Die meerderheid van die bevolking (± 60%) is [[Moslem]] s en praat [[Turks ]], maar daar is ook 'n’n groot GriekseGrieks-Ortodokse bevolkingsgroep (± 25 %), wat ortodoks-christelik is. Die Grieke besit nog steeds die grootste deel van die handel besit. Die res van die bevolking bestaan uit [[Jode ]] en Armeniërs[[Armenië]]rs. ▼▲Sultan Mehmed II maak die verowerde stad die hoofstad van die Ottomaanse Ryk en die stad herleef onmiddellik deur die grootse bou-program van die nuwe heersers. Die skitterende [[Agia Sofia]], die ou Bisantynse katedraal van die stad, word verbou tot moskee. Daar word ook nuwe moskeë gebou soos die beroemde Blou Moskee. Die vervalle Bisantynse paleise word herstel en die nuwe Topkapi-paleis, die hoofsetel van die Ottomaanse Sultans word opgerig. Baie mense kom na die stad gekom en die handel neem toe. Die Ottomane noem die stad '''Islambol''' of '''İstanbul''', maar offisieel gebruik hulle steeds Konstantinopel.
▲Teen 1600 tel die stad ongeveer 600 000 inwoners. Die stad is nou 'n etnies en religieus gemengde stad. Die meerderheid van die bevolking (± 60%) is [[Moslem]] en praat Turks, maar daar is ook 'n groot Griekse bevolkingsgroep (± 25 %), wat ortodoks-christelik is. Die Grieke besit nog steeds die grootste deel van die handel. Die res bevolking bestaan uit Jode en Armeniërs.
==IstanbulIstanboel naná die val van die Ottomaanse Ryk==
[[Image:Istambul_and_Bosporus_big.jpg|right|thumb|220px|''Ligging van Konstantinopel''.]]
In [[1923]], toe die moderne[[Turkye|Republiek van Turkye]] gestig isword, word die hoofstad van die land verplaas naarna [[Ankara]] geskuif. In [[1930]] word dieKonstantinopel se naam offisieelamptelik gewysigin naIstanboel Istanbulverander. Vir die herkoms van die naam IstanbulDaar is daar verskillende verklarings; dit kan wees dat dit ontleen is aanvir die [[Grieks]]e "Constantinoupolis"naam, maar waarskynlikerdis is dat ditmoontlik afgelei is van die Griekse ''ει̉ς τήν πόλιν'' (spreek uit: ''eis tèn polin''), wat ''"na" of "in die stad''" beteken. Met "Die Stad"Grieke wordhet dit in die Bisantynse tyd gewoonlik"Die KonstantinopelStad" bedoelgenoem.
Die val van die Ottomaanse Ryk was troumatiestraumaties. Die Rykryk was een van die verloorders van die [[Eerste Wêreldoorlog]] en verloorhet al sy "buite-geweste"verowerde (gebiede soos [[Sirië]], [[Palestina, Irak]] en so[[Irak]] meer)verloor. Boonop was die land in ’n oorlog met [[Griekeland]] gewikkel. Toe die Grieke in [[1922]] verslaan isword, wordis die Griekse minderheid in Turkye swaar vervolg. In 1923 en 1924 komhet daar 'n’n grootskaalse bevolkingsuitwisselingverwisseling tussenvan die bevolkings van Turkye en Griekeland plaasgevind. Konstantinopel het toe ’n groot deel van sy kosmopolitiese, en multikulturele karakter verloor.
In 1950 het die stad net meer as 1’n 000 000miljoen inwoners gehad. Deur die immigrasie van baie boere uit die platteland van [[Anatolië]] het die stad baie gegroei. IstanbulIstanboel het nou ruim 10,5sowat 12 miljoen inwoners (18,9 miljoen inklusief alle distrikte) en is 'n baie besige Turkse stad.
[[Image:Konstantinopel shepherd.jpg|thumb|center|550px|''Kaart van Konstantinopel tussen 1451 en 1481'' (William R. Shepherd, [[1923]]).]]
==NotaVerwysings==
Vertaal:''Hierdie uitartikel is merendeels vertaal vanaf die Nederlandse Wikipedia-artikel [http://nl.wikipedia.org/wiki/Constantinopel]
==Bibliografie==
| 