Sirdarja: Verskil tussen weergawes

Content deleted Content added
k robot Bygevoeg: ms:Sungai Syr Darya
JMK (besprekings | bydraes)
format et al
Lyn 9:
| monding_hoogte = 0 m
| afloop = 1 180 m/s³
| stroomgebied = 219 000 km² }}
Die '''Sirdarja''' of '''Sirdarjo''' ([[Russies]]: Сырдарья) is 'n [[rivier]] in Sentraal-[[Asië]]. Dit is ook uit die oudheid bekend as die '''Jaxartes''' weens die antieke [[Grieks]]e naam '''Ιαξάρτης''', wat afgelei is van die [[Ou-Persies]]e naam Jakhsja Arta ("Groot Pêrelagtige"), 'n verwysing na die kleur van die rivier se water. In [[Middeleeue|Middeleeuse]] [[Islam]]itiese geskrifte is dit telkens bekend as die Sajhoen (سيحون) - wat naamlik een van die vier riviere van die Paradys is. (Net so was die [[Amoedarja]] bekend as die [[Jajhoen]], een van die ander riviere).
}}
 
Die moderne naam is [[Persiese taal|Persies]], en alhoewel reeds lank so bekend in die Ooste, is dit van redelik onlangse gebruik in Westerse geskrifte; voor die 20ste eeu was slegs wisselvorme van die antieke Griekse naam algemeen bekend. Dit was die noordoostelike grens van [[Alexander die Grote]] se verowerings. Griekse historici het beweer dat Alexander in 329 v.C. hier die stad [[Alexandria Eschate]] (letterlik "AlexandriaAlexandrië die Verste") as 'n permanente garnisoen gevestig het. Die stad is tans bekend as [[Choedjand]]. In werklikheid het hy slegs die stad [[Kyropolis]] hernoem (en miskien vergroot), aangesien die stad reeds twee eeue tevore deur koning [[Kores die Grote]] van [[Persië]] gestig is.
Die '''Sirdarja''' of '''Sirdarjo''' ([[Russies]]: Сырдарья) is 'n [[rivier]] in Sentraal-[[Asië]]. Dit is ook uit die oudheid bekend as die '''Jaxartes''' weens die antieke [[Grieks]]e naam Ιαξάρτης, wat afgelei is van die [[Ou-Persies]]e naam Jakhsja Arta ("Groot Pêrelagtige"), 'n verwysing na die kleur van die rivier se water. In [[Middeleeue|Middeleeuse]] [[Islam]]itiese geskrifte is dit telkens bekend as die Sajhoen (سيحون) - wat naamlik een van die vier riviere van die Paradys is. (Net so was die [[Amoedarja]] bekend as die [[Jajhoen]], een van die ander riviere).
 
Die moderne naam is [[Persiese taal|Persies]], en alhoewel reeds lank so bekend in die Ooste, is dit van redelik onlangse gebruik in Westerse geskrifte; voor die 20ste eeu was slegs wisselvorme van die antieke Griekse naam algemeen bekend. Dit was die noordoostelike grens van [[Alexander die Grote]] se verowerings. Griekse historici het beweer dat Alexander in 329 v.C. hier die stad [[Alexandria Eschate]] (letterlik "Alexandria die Verste") as 'n permanente garnisoen gevestig het. Die stad is tans bekend as [[Choedjand]]. In werklikheid het hy slegs die stad [[Kyropolis]] hernoem (en miskien vergroot), aangesien die stad reeds twee eeue tevore deur koning [[Kores die Grote]] van [[Persië]] gestig is.
 
Die rivier ontspring uit twee hoofstrome in die [[Tian Shan-berge]] (die antieke [[Berg Imeon]]) in [[Kirgisië]] en Oos-[[Oezbekistan]] — die [[Narin-rivier|Narin-]] en die [[Karadarja]] — en vloei sowat 2&nbsp;212 km deur Wes- en Noordwes-Oezbekistan en Suid-[[Kazachstan]] na die oorblywende [[Aralsee]]. Die Sirdarja se opvanggebied is meer as 800&nbsp;000 km<sup>2</sup> groot, maar slegs sowat 200&nbsp;000 km<sup>2</sup> dra die oorgrote volume by tot die opvangs. Die jaarlikse vloei is 'n baie beskeie 37&nbsp;km<sup>3</sup> per jaar — net die helfte soveel as die vloei van die susterrivier, die [[Amoedarja]].
Line 20 ⟶ 18:
Uit die Sirdarja word die vrugbaarste katoenproduserende streek in die hele Sentraal-Asië besproei, en dit verskaf ook water aan die dorpe [[Kokand]], Choedjand, [[Kizilorda]] en [[Turkestan]].
 
'n Uitgebreide kanaalstelsel, waarvan vele in die 18e eeu gebou is deur die Oezbekiese [[Khanaat van Kokand]], loop deurdeurloop die strekerivier waardeurse dieomliggende rivier vloeistreke. Massiewe uitbreidings aan die besproeiingkanaalstelsel tydens die [[Sowjetunie|Sowjet]]-tydperk om die [[katoen]]velde te besproei het ekologiese skade aan die area aangerig, sodat die rivier opgedroog het lank voor dit die Aralsee bereik. Die gevolg is dat die see tot 'n breukdeel van sy voormalige grootte gekrimp het. Met miljoene mense wat tans in hierdie katoenstreke woonbewoon, is dit onduidelik hoe hierdie situasie reggestel kan word.
 
==Nota==