Wikipedia

Pruise: Verskil tussen weergawes

Blaai deur geskiedenis
← Ouer wysigingNuwer wysiging →
Content deleted Content added
VisueelWikiteks
hello
Voyageur (besprekings | bydraes)
117 852 edits
k Rol weergawe 687265 deur 92.27.69.47 (bespreek) terug.
Lyn 1:
[[Lêer:Deutsches R Preussen.png|thumb|right|250px|Die Koninkryk Pruise tussen 1871 en 1918]]
su466666666666666666666666666666666666666666666666666666666666666666666666666666666666666666666666666666666666uuuuuuuuuuuuuuuuuuuuuuuuuuuuuuuuuuuuuuuuuuuuuuuuuuuuuuuuuuuuuuuuuuuuuuuuuuuuuuuuuuuuuuuu54
[[Lêer:Map-WR-Prussia.svg|thumb|right|250px|Die Vrystaat Pruise ná die [[Eerste Wêreldoorlog]] (donkerblou)]]
'''Pruise''' was oorspronklik 'n land wat grootliks ooreengekom het met die latere [[Oos-Pruise|Oos-]] en [[Wes-Pruise]]. Hierdie geskiedkundige streek is vernoem na die Pruise, 'n inheemse [[Baltiese lande|Baltiese]] volk wat tussen die Weichsel- en Memelriviere (die latere Wes- en Oos-Pruise) gevestig was. In 1225 het die gebied die hartland van die Duitse Ordensstaat geword en is in 1466 in twee dele opgesplits is: Die Koninklike Pruise, wat aan die Poolse Kroon ondergeskik was, en die Hertogdom Pruise, wat in 1525 as gevolg van die oorgeblewe Ordensstaat se sekularisasie ontstaan het en in 1618 in 'n personele unie met die Keurvorstedom Brandenburg verenig is.
 
Toe keurvors Frederik III van Brandenburg as Pruisiese koning (Frederik I) gekroon is, het die oorspronklike landsnaam 'n heeltemal nuwe betekenis gekry. Die Mark Brandenburg, wat in 1157 gestig is, is sedert 1415 deur die Huis Hohenzollern geregeer. Toe Frederik tot koning verhef is, was naas die Keurvorstedom Brandenburg ook Agter-Pommere (''Hinterpommern''), [[Maagdenburg]], Minden-Ravensberg, die Graafskap Mark en die Hertogdom Kleve in Brandenburgse besit.
 
In 1701 het die Brandenburgse Hohenzollern-dinastie die koninklike titel vir die Hertogdom Pruise ontvang, en vervolgens is in 'n toenemende mate na die hele Brandenburgse staat as Pruise verwys. Die Koninkryk Pruise het tot 'n Europese grootmoondheid ontwikkel, die Keiserryk Oostenryk uit sy leidende posisie binne die gemeenskap van Duitse state verdring en in 1871 die [[Duitse Keiserryk]] gestig, waarin dit as oorheersende deelstaat gefungeer het.
 
Ná die omverwerping van die monargie in die Novemberrewolusie van 1918 het Pruise 'n vrystaat met 'n republikeinse grondwet geword wat in 1932 tydens die sogenaamde ''Preußenschlag'' deur die Duitse Ryksregering van sy politieke mag en invloed ontneem is. Ná die [[Tweede Wêreldoorlog]] het die Geallieerde Kontroleraad, waarin die vier besettingsmagte [[VSA]], die [[Verenigde Koninkryk]], [[Frankryk]] en die [[Sowjetunie]] verteenwordig was, in 1947 die ontbinding van Pruise besluit.
 
Die oorspronklike Pruisiese grondgebied (soos in 1871) maak tans naas Duitsland deel uit van ses ander state wat van [[België]] in die weste tot by die [[Russiese Federasie]] in die ooste strek. In die laaste jaar voor die Tweede Wêreldoorlog, 1939, het Pruise 'n oppervlakte van 294 160 vierkante kilometer met 'n bevolking van 41,8 miljoen beslaan. Dit was in administratiewe opsig onderverdeel in die provinsies Brandenburg, Grensmark Posen-Wes-Pruise, Hannover, Hessen-Nassau, Hoehenzollerse Lande, Oos-Pruise, Pommere, Rynprovinsie, Sakse, Silesië, Sleeswyk-Holstein en Wesfale. Die hoofstad [[Berlyn]] het 'n afsonderlike distrik gevorm.
 
[[Kategorie:Geskiedenis van Duitsland]]
 
[[als:Preussen]]
 
[[ang:Prēossland]]
 
[[ar:بروسيا]]
 
[[az:Prussiya]]
 
[[bat-smg:Prūsėjė]]
 
[[bg:Прусия]]
 
[[bn:প্রুশিয়া]]
 
[[br:Prusia]]
 
[[ca:Prússia]]
 
[[cs:Prusko]]
 
[[cy:Prwsia]]
 
[[da:Preussen]]
 
[[de:Preußen]]
 
[[el:Πρωσία]]
 
[[en:Prussia]]
 
[[eo:Prusio]]
 
[[es:Prusia]]
 
[[et:Preisimaa]]
 
[[eu:Prusia]]
 
[[fa:پروس]]
 
[[fi:Preussi]]
 
[[fr:Prusse]]
 
[[ga:An Phrúis]]
 
[[gl:Prusia]]
 
[[he:פרוסיה]]
 
[[hi:प्रुशिया]]
 
[[hr:Pruska]]
 
[[hsb:Pruska]]
 
[[id:Prusia]]
 
[[io:Prusia]]
 
[[is:Prússland]]
 
[[it:Prussia]]
 
[[ja:プロイセン]]
 
[[ka:პრუსია]]
 
[[ko:프로이센]]
 
[[la:Borussia]]
 
[[lb:Preisen]]
 
[[lt:Prūsija]]
 
[[lv:Prūsija]]
 
[[mk:Прусија]]
 
[[mr:प्रशिया]]
 
[[ms:Prusia]]
 
[[mzn:پروس]]
 
[[nap:Prussia]]
 
[[nds:Preußen (Landschop)]]
 
[[nds-nl:Praissen]]
 
[[nl:Pruisen]]
 
[[no:Preussen]]
 
[[oc:Prússia]]
 
[[pl:Prusy (państwo)]]
 
[[pnb:پرشیا]]
 
[[pt:Prússia]]
 
[[ro:Prusia]]
 
[[ru:Пруссия]]
 
[[scn:Prussia]]
 
[[sh:Pruska]]
 
[[si:ප්‍රෂියාව]]
 
[[simple:Prussia]]
 
[[sk:Prusko]]
 
[[sl:Prusija]]
 
[[sq:Prusia]]
 
[[sr:Пруска]]
 
[[sv:Preussen]]
 
[[sw:Prussia]]
 
[[tr:Prusya]]
 
[[ur:پروشیا]]
 
[[vi:Vương quốc Phổ]]
 
[[yi:פרייסן]]
 
[[zh:普魯士]]
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
uuuuuuuuu
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
t44444444444444444444444444444444444444444444444444444444444443t44444444444
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
t4t4t4t4øŲ[[Spesiaal:Bydraes/92.27.69.47|92.27.69.47]] 16:12, 10 Oktober 2010 (UTC)
Ontsluit van "https://af.wikipedia.org/wiki/Pruise"