Veldslag van Marathon: Verskil tussen weergawes

Die '''slag van Marathon''' het plaasgevind in 490 v.C. En was die hoogtepunt van Koning [[Darius I van Persië]] se eerste volskaalse poging om die oorblywende dele van [[Antieke Griekeland|Griekeland]] by die [[Persiese ryk]] in te lyf. Dit wat vandag bekend is oor die veldslag is afkomstig van die Griekse geskiedkundige [[HerodotusHerodotos]]. In Persiesse bronne word daar geen melding van so 'n veldslag gemaak nie.

Alhoewel dit suksesvol was het die grootste deel van die mag in 'n storm naby die Berg Athos omgekom en moes die oorblywende mag noodgedwonge na Asië terugkeer en het hulle verdere verliese op pad terug gely.<ref>HerodotusHerodotos VI,43</ref> In 490 v.C. is [[Datis]] en [[Artaphernes]] gestuur met 'n vloot om die [[Kyklade]] eilande in die middel van die [[Egeïese See]] te onderwerp om hulle te straf vir hul hulp aan die Ioonse opstand. 'n Beleg is om Eretria gehou en die stad het geval; die vloot het toe in Marathonbaai geland. Daar is hulle deur 'n kleiner mag van Athene en Plataea wat hoofsaaklik uit [[hopliet]]e bestaan het. Die lang afstand wat deur die boodskapper afgelê is om die Spartane se hulp te ontbied het die inspirasie geword vir die [[maraton|maratonwedloop]] wat vir die eerste keer by die [[Olimpiese Spele]] van 1896 gehou is.

In 511 v.C. het die Atheners met behulp van [[Kleomenes I]], die Koning van Sparta vir [[Hippias]] die tiranniese heerser van [[Athene]].<ref name = "myikzg">HerodotusHerodotos V,65</ref> Saam met Hippias se vader [[Peisistratos]] het die familie vir 36 jaar<ref name = "myikzg"/> uit die vorige 50 jaar regeer en Hippias was van plan om aan te hou regeer. Hippias het na [[Sardis]] gevlug na die koninklike hof van die naaste Persiese goewerneur, Artaphernes en beheer oor Athene beloof as die Perse hom weer aan bewind sou stel. Toe die Athene sy uitlewering opgeëis het, het Artaphernes voorgestel dat hulle hom weer aan die bewind stel. Hierdie daad het hulle beweeg om hulp te verleen aan die Ioniërs tydens hulle opstand tussen 499 v.C. En 494 v.C.<ref>HerodotusHerodotos V,96</ref> Hippias het waarskynlik tydens die opstan na koning [[Darius]] se hof gevlug tydens die opstand.

Die stad Eretria het ook hulp aan die Ioniërs verleen. Alhoewel die hulp wat deur die twee stede verleen is nie baie doeltreffend was nie, het dit Darius beweeg om wraak daaroor te neem. In 492 v.C. Het 'n leër onder beheer van sy skoonseun, [[Mardonios]] na Griekeland gestuur. Mardonios het Thrakië verslaan, maar op pad na die suide het die Persiese vloot in 'n storm beland by Kaap Athos waar hulle 300 skepe en 20 000 man verloor het. Mardonios moes noodgedwonge na Asië terugkeer. Aanvalle deur Thrakiese stamme het die terugkerende Perse nog verdere verliese toegedien.<ref>HerodotusHerodotos 43-45</ref> Darius het kennis geneem, moontlik by monde van Hippias dat die Alcmaeonidae, 'n invloedryke familie teen [[Miltiades die Jongere]] gekant was. Hulle was egter ook nie ten gunste van Hippias se heerskappy nie en het gehelp om hom omver te gooi.<ref>HerodotusHerodotos VI,121</ref>). Die familie was waarskynlik van mening dat 'n Persiese oorwinning onvermeidelik sou wees en wou moontlik 'n beter posisie in die nuwe bedeling vir hulself beding..<ref>Sien die Inleiding tot Herodotus`Herodotos, Boek VI, deur Gabriel Syntomoros, Zitros weergawes, Athene 2005</ref>

Darius het besluit om slegs 'n mag per see te stuur onder leiding van [[Artaphernes]], die seun van die goewerneur na wie Hippias gevlug het en [[Datis]], 'n [[Medië|Meedse]] admiraal – Mardonios is beseer in die vorige veldtog en het was ook nie meer in die guns van die koning gewees nie. Die doelwit was om Naxos te straf en Eretria en Athene te dwing om hulself aan Darius te onderwerp of vernietig te word.<ref>HerodotusHerodotos VI,94</ref>

Alvorens HerodotusHerodotos het die vloot wat deur Darius gestuur is uit 600 [[Trireem|Trireme]]<ref>HerodotusHerodotos VI,95</ref> maar volgens Cornelius Nepos was daar slegs 500.<ref name = "jorjgx">Miltiades IV</ref> Die geskiedkundige bronne bevat nie inligting oor hoeveel vervoerskepe hulle vergesel het nie. Volgens HerodotusHerodotos het 3000 vervoerskepe 'n 1207 skepe vergesel tydens [[Xerxes I van Persië| Xerxes]] se inval in 480 v.C.<ref>HerodotusHerodotos VII,97</ref> [[Stecchini]] beraam dat die hele vloot waarskynlik eerder uit 600 skepe altesame bestaan het: 300 trireme en 300 vervoerskepe; terwyl Peter Green<ref name=Green>The Greco-Persian Wars bl.90</ref> reken daar was 200 trireme en 400 vervoerskepe gewees. Tien jaar tevore het 200 trireme daarin misluk om Naxos te verslaan,<ref>HerodotusHerodotos V,31</ref> dus is dit onwaarskynlik dat 'n 200 of 300 vloot met trireme voldoende geag sou gewees het om al drie bostaande doelwitte te bereik.

HerodotusHerodotos maak nie 'n skatting van enige van die leërs nie. Hy sê bloot van die Persiese leër dat hulle 'n groot infanterie gehad het wat diggepak was.<ref>HerodotusHerodotos, boek VI paragraaf 94</ref> Onder antieke bronne het die digter [[Simonides van Ceos|Simonides]], byna 'n tydgenoot, die mag op ongeveer 200 000 geskat; terwyl 'n latere skrywer, die Romein [[Cornelius Nepos]] die mag op 200 000 infanterie en 10 000 kavellerie geskat het, waarvan slegs 100 000 in die veldslag betrokke was, terwyl die oorblywende mag in skepe was en besig was om om Kaap Sounion te seil.

Ander moderne geskiedkundiges het ander getalle beraam vir die infanterie. Bengston<ref>Bengtson H., Griechische Geschichte Handbuch der Altertumswissenschaft III, 4. München 1969 </ref> beraam dat daar nie meer as 20&nbsp;000 Perse kon gewees het nie; Paul Davis<ref>Paul K. Davis (1999). ''100 Decisive Battles''. Santa Barbara, California. ISBN 1-57607-075-1.</ref> skat ook dat daar sowat 20 000 Perse moes gewees het; Martijn Moerbeek<ref>Moerbeek, Martijn (1997). [http://monolith.dnsalias.org/~marsares/warfare/battle/issus.html The battle of Issus, 333 BC.] [[Universiteit Twente]].</ref> raam die getal op 25 000 Perse; How & Wells beraam dat daar soveel as 40&nbsp;000 Perse in Marathon aan wal gegaan het; Bussolt<ref> Busolt D. Griechichse Geschichte bis zur Schlacht bei Chaeroneia, vol I, Gotha 1893 </ref> en Gustave Glotz<ref> Gustave Glotz, Roussel P., Cohen R., Histoire Grecque vol. I-IV, Paris 1948 </ref> praat van 50&nbsp;000 weerbare troepe; Stecchini beraam dat daar soveel as 60&nbsp;000 Persiese soldate by Marathon was;<ref name="Iranchamber">{{cite web| last=Stecchini| first=Livio| title=The Persian Wars| url=http://www.iranchamber.com/history/articles/persian_wars4.php| accessdate=2007-10-17}}</ref> Kleanthis Sandayiosis praat van 60&nbsp; tot 100&nbsp;000 Persiese soldate;<ref>Η Μάχη του Μαραθώνα (The battle of Marathon),Istorikes selides magazine issue 3 October 2006</ref> terwyl Peter Green<ref name=Green/> die getal op 80&nbsp;000 raam insluitend die roeiers en Christian Meier<ref>Athen. Ein Neubegihn der Welt geschichte, Berlin 1993 p.242</ref> praat van 90&nbsp;000 troepe. Kenners wat 'n klein getal Persiese troepe beraam se verweer is dat die leër nie te groot kon wees as dit in die skepe moes pas nie. Die teenargument van kenners wat groter getalle beraam is dat as die Persiese leër klein was sou die Eretriërs saam met die Atheners en Plateane die getalle maklik kon ewenaar. Naxos kon alleen 8&nbsp;000 troepe in 500 v.C. in die veld stoot<ref> HerodotusHerodotos, IV 30 </ref> en het inderdaad met hierdie mag 'n 200 skip Persiese invalsmag 10 jaar tevore afgeweer.

Athene kon waarskynlik op hierdie tydstip ten minste 'n mag wat vier keer groter was gestuur het as hulle sou besluit het om ligte infanterie, wat uit die laer klasse afkomstig was, ook te stuur. Hulle het byvoorbeeld tien jaar later by die [[Seeslag van Salamis]] 'n 180 trireem vloot<ref>HerodotusHerodotos VIII,42</ref> wat deur 32&nbsp;000 roeiers beman was gehad en het by die vroeëre [[Seeslag van Artemisium]] 90 skepe verloor.<ref>HerodotusHerodotos VIII,18</ref> Waarom hulle dit nie gedoen het nie word steeds oor gespekuleer.

Soos die Grieke na vore gevorder het, het hulle versterkte vleuels voor die middel uitbeweeg. Die middelste linies het volgens plan geritereer, maar die geledere het bly staan en sodoende die Perse ingetrek. Die Griekse terugtog in die middel het buiten dat hulle die Perse ingetrek het, ook die Griekse flanke ingetrek wat die Griekse linies verkort het. Gevolglik is die Persiese leër in 'n knyptang vasgevang. Die Persiese leër het paniekbevange geword en na hulle skepe begin terugvlug.<ref>HerodotusHerodotos VI,113.2</ref> Die flanke was nie heeltemal toegemaak nie en sommige Perse het na deur die opening in die moerasse ingevlug waar hulle verdrink het.

HerodotusHerodotos het aangeteken dat daar 6&nbsp;400 Persiese gesneuweldes op die slagveld getel is,<ref name = "pkgexl">HerodotusHerodotos VI,117</ref> en dit is onbekend hoeveel in die moerasse verdrink het. Verskeie Persiese skepe is ook gevange geneem.<ref name = "icurmv">HerodotusHerodotos VI,115</ref> Die Atheners het 192 man verloor<ref name = "pkgexl"/> en die Plateane 11 man.<ref name="DRJ">{{cite web|last=Siegel|first=Janice |title=Dr. J's Illustrated Persian Wars|date=[[2 Augustus]], [[2005]]|url=http://lilt.ilstu.edu/drjclassics/lectures/history/PersianWars/persianwars.shtm|accessdate=2007-10-17}}</ref>

Na Datis weggevaar het, het die twee middelste stamme by die slagveld agtergebly en die res van die Atheners het na Athene terugmarsjeer. Hulle was betyds om te keer dat Artaphernes aan wal kon gaan. Toe Artaphernes sien dat die geleentheid verlore is het hy teruggekeer na Asië.<ref>HerodotusHerodotos VI,116</ref> Die volgende dag het die Spartane by Marathon aangekom, nadat hulle die 220 kilometer in slegs drie dae afgelê het. Baie geskiedkundiges betwyfel die vinnige opmars. Die Spartane het die slagveld te Marathon besoek en die Atheners se groot oorwinning erken.<ref>HerodotusHerodotos VI,120</ref>