1922-staking: Verskil tussen weergawes
Content deleted Content added
No edit summary |
No edit summary |
||
Lyn 1:
Die '''staking van 1922''' (ook bekend as die Rand-rebellie) was een van ingrypendste gebeurtenisse op die arbeidsterrein in [[Suid-Afrika]]. Hierdie staking kan as 'n
==Die toetrede van die Afrikaner tot die myne==
Lyn 10:
Aanvanklik het die Afrikaners 'n klein minderheid gevorm op die myne, maar hulle getalle het vinnig gegroei en het hulle later 'n meerderheid begin vorm. Om beter werksvoorwaardes te beding, het hulle aangesluit by die Mynwerkersunie, die grootste mynvakbond van daardie tyd. Die grotendeels Engelse karakter van die vakbond het ook begin verander namate die getal Afrikaanse lede toegeneem het. E.S. Hendricks was ’n Afrikaner in ’n prominente posisie, naamlik as adjunk-hoofsekretaris van die Mynwerkersunie, en T.C. Visser was erepresident. In die begin van die twintigerjare het die Afrikaners selfs die meerderheid lede van die Mynwerkersunie gevorm, alhoewel die bestuur nog steeds merendeels Engelse was.
Die toestande vir werkers was nie bevredigend nie. Mynverwante siektes, soos myntering, wat deur stof wat in die longe vassit veroorsaak word, het algemeen voorgekom. Daar was geen mediese versekering en ander voordele nie. Benewens hul slegte werks- en lewensomstandighede was hul werk permanent in die gedrang omdat die mynbase die Afrikaners teen goedkoop Chinese- en Swart werkers afgespeel het.
Lyn 49:
Daar is deur die regering beweer dat die stakers daarop uit was om staatsgreep uit te voer. Die stakers se kommando's het probeer terug veg en wou die polisiestasies van [[Fordsburg]], [[Aucklandpark]] en [[Cottesloe]] beset. Daarna sou hulle na Johannesburg marsjeer. Ook aan die Oos-Rand het soortgelyke pogings plaasgevind. Die troepe het dit egter verhoed en die polisiestasies ontset. In Benoni is selfs vliegtuie ingespan en het bomme op die dorp gegooi om die stakers uit hul vergaderplekke te jag. Gelyktydig met die lugaanvalle het troepe die dorp straatblok vir straatblok, deur hul superieure wapens en opleiding bevoordeel, verower. Die dorp is omsingel en die stakers is in die markplein vasgekeer en 800 stakers is gevange geneem.
Fordsburg was een van die sterkste vestings van die stakers. Rondom die markgebou, die stakers se hoofsetel, is verskansings opgerig uit sandsakke, stene, takke en enigiets wat bruikbaar was. Die stakers het hulleself in die geboue geposisioneer om die aanval van die troepe af te weer. Nadat die strategiese Brixton Rif in die hande van die regering geval het, was die pad oop na Fordsburg, nou die stakers se laaste vesting.
Lyn 69:
Die mynbase het hul sin gekry. Vir die mynmaatskappye was die meedoënlose optrede van die regering ’n vrybrief om nou met hul uitbuiting van die werkers onverpoos voort te gaan. Terwyl die goudproduksie van 1920 tot 1925 van 7,949,084 ons tot 9,341,049 ons per jaar gestyg het, het die gemiddelde lone in dieselfde tyd van 485 pond na 375 pond verminder. Na die staking is nog 15,000 blankes afgedank. Die werkers wat gelukkig was om teruggevat te word, moes ’n salarisbesnoeiing van ’n derde aanvaar. Dit was op die vlak van 1914, terwyl die inflasie gesorg het dat die mynwerkers skaars kon oorleef op die ingekorte salaris.
Jan Smuts se harde optrede het sy aansien en gewildheid baie skade berokken. Baie mense was geskok dat hy ’n laksman van sy eie volk kon word. Die leier van die opposisie [[J.B.M. Hertzog]] het Smuts in die parlement beskryf as die Suid-Afrikaanse premier wat deur die geskiedenis onthou sal word as ''die man met bloed aan sy hande''.
|