Ahasveros: Verskil tussen weergawes

Content deleted Content added
JMK (besprekings | bydraes)
kNo edit summary
JMK (besprekings | bydraes)
k sp
Lyn 9:
==Lewe==
===Jeug en bewindsname===
Onmiddellik na beslaglegging op die koningskap het [[Darius I van Persië]] (seun van Hystaspes) getrou met [[Atossa]], dogter van [[Kores die Grote]]. Hulle was beide afstammelinge van [[Achaemenes]] uit afsonderlike Achaemeense stamlyne. Deur 'n dogter van Kores as gade te neem, het Darius sy koningsposisie versterk.<ref name=atossa-EI/> Darius was 'n aktiewe keiser, bedrywig met bouprogramme in [[Persepolis]], [[SusaSoesa]], [[Egipte]] en elders. Voor die einde van sy heerskappy het hy voorbereidings getref vir 'n strafekspedisie teen Athene, maar 'n nuwe opstand in Egipte (moontlik deur 'n Persiese satraap) moes ondergesit word. Volgens Persiese wet, is van Achaemeense konings verwag om 'n opvolger aan te dui voordat hulle op omvangryke ekspedisies sou vertrek. Met sy voorneme om te vertrek (487-486 v.C.),<ref name=phae-xx>Dandamaev, M. A., [[#refphae|A political history of the Achaemenid empire]], p. 180.</ref> het Darius sy graftombe te [[Naqsj-e Rostam]] voorberei en Ahasveros, sy oudste seun by Atossa, as opvolger aangestel. Darius se kwynende gesondheid het hom toe verhoed om die kampanjes aan te voer,<ref name=darius-EI>A. Sh. Shahbazi, [[#refdariusithegreat-EI|Darius I the Great]], in ''Encyclopaedia Iranica''.</ref> en hy sterf in Oktober 486 v.C..<ref name=darius-EI/>
 
Ahasveros was nie Darius se oudste seun nie, en volgens ou-Irannese tradisies moes hy nie die koning opgevolg het nie. Ahasveros was egter die oudste seun van Darius en Atossa, en gevolglik ‘n afstammeling van Kores. Dit het van Ahasveros die gekose koning van Persië gemaak.<ref>[[#refherodotus/7|Herodotus]] Boek 7, Hoofst. 2. Uittreksel: ''[[Artabazanes]] het as oudste van al die kinders aanspraak op die kroon gemaak, aangesien dit ‘n gevestigde norm was die wêreld oor, dat die oudste die voorrang sal geniet; met Ahasveros daarteenoor, wat aangedring het dat sy herkoms uit Atossa was, die dogter van Kores, en dat dit Kores was wat vryheid vir die Perse verkry het.''</ref> Sekere moderne geleerdes beskou die ongewone keuse van Darius, om die troon aan Ahasveros oor te laat, in die lig van die unieke ererang wat Kores die Grote en sy dogter Atossa beklee het.<ref>[[#refshabani-xerxes|R. Shabani]] Hoofstuk I, p. 15</ref> Artobazan is gebore as seun van "Darius die onderdaan ", terwyl Ahasveros die oudste seun was van Darius na sy troonbestyging, in die purper, terwyl Artobazan se moeder 'n nie-adellike was, teenoor Ahasveros se moeder, wat dogter van die rykstigter was.<ref>[[#ref|Olmstead: the history of Persian empire]]</ref>
Lyn 20:
 
==Dood==
In die jaar 465 v.C. is Ahasveros vermoor deur [[Artabanus van Persië|Artabanus]], die kommandeur van die koninklike lyfwag en die mees gesaghebbende amptenaar in die Persiese hofhouding (Hazarapat beteken kommandeur van duisend). Artabanus is bevorder na hierdie mees vername amp in die Achaemeense hofhouding ná sy weiering om Mardonios in PlataeaPlataia by te staan, gevolg deur sy suksesvolle onttrekking van die tweede Persiese weermag uit Griekeland. Alhoewel hy dieselde naam gedra het as die beroemde oom van Ahasveros, ‘n [[Hyrkaniër]], was sy opgang na die prominente posisie te danke aan sy gewildheid in godsdienstige kringe van die hofhouding, asook weens harem-intriges. Hy het sy sewe seuns in sleutelposisies aangestel en het ‘n doeltreffende meesterplan beraam om die Achaemeners uit die kussings te lig.<ref>[[#refkhshayayrsha|Iran-e-Bastan/Pirnia boek 1 p. 873]]</ref> In Augustus, 465 v.C., het Artabanus vir Ahasveros om die lewe gebring met die hulp van die eunug [[Aspamitres]]. Griekse historici lewer teenstrydige verslae van die volle verhaal. Volgens Ctesias (in Persica 20), het Artabanus hierop kroonprins Darius (Ahasveros se oudste seun) beskuldig van die moord; hy het verder vir Artasasta (‘n ander seun van Ahasveros) aangehits om die vadersmoord te wreek. Maar volgens [[Aristoteles]] (in Politiek 5.1311b), het Artabanus eers vir Darius gedood, en toe die koning self. Later, toe die gebeure op die lappe kom, en sy aanslag op die koningskap onthul is, is Artabanus saam met sy seuns gedood deur Artasasta I.<ref>[[#refartabanus-ei|Dandamayev]]</ref> ‘n Deelnemer aan die harwar was ook generaal Megabyzus (Baghabukhsja) wie se oorlopery miskien die intrige in die guns van die Achaemeners beklink het.<ref>[[#refartaxerxes|History of Persian Empire-Olmstead p 289/90]]</ref>
 
==Veldtogte==
Lyn 30:
Volgens die Griekse historikus [[Herodotus]], het Ahasveros se eerste poging om die Hellespont oor te steek misluk weens ‘n storm wat die [[flas]]- en [[papirus]]brug laat opbreek het; Ahasveros het opdrag gegee dat die Hellespont (die seestraat self) driehonderd keer gekasty word en het [[boeie|ysterboeie]] in die water laat werp. Ahasveros se tweede poging om die Hellespont te oorbrug was suksesvol.<ref>Bailkey, Nels, ed. ''Readings in Ancient History'', p. 175. D.C. Heath and Co., USA, 1992.</ref> Ahasveros het ‘n bondgenootskap met [[Karthago]] aangegaan, en hierdeur vir Griekeland ontsê van ondersteuning van die magtige heersers van [[Syrakuse, Italië|Syrakuse]] en [[Agrigentum]]. Vele van die kleiner Griekse state het verder die kant van die Perse gekies, veral [[Thessalië]], [[Thebe, Griekeland|Thebe]] en [[Argos]]. Ahasveros het in die lente van 480 v.C. uit [[Sardis]] opgeruk met ‘n vloot en weermag wat Herodotus beweer meer as twee miljoen sterk was met minstens 10,000 elite krygers, genaamd die [[Persiese onsterflikes]]. Ahasveros het die aanvanklike veldslae in sy guns beklink.
 
===ThermopylaeThermopylai en Athene===
[[File:Treasury_relief.jpg|thumb|left|200px|Reliëf van 'n Achaemeense koning, moontlik Ahasveros of [[Darius I van Persië|Darius]], op die muur van die Persepolispaleis<ref>[http://www.livius.org/a/iran/persepolis/apadana-northstairs-relief/apadana-northstairs-relief.html Livius Picture Archive: Persepolis - Apadana Audience Relief<!--Bot-generated title-->]</ref>]]
Met die [[Veldslag van ThermopylaeThermopylai]], het 'n klein mag van Griekse krygers onder aanvoering van Koning [[Leonidas I|Leonidas]] van [[Sparta]], die veel groter Persiese magte teëgestaan, maar is uiteindelik verslaan. Volgens Herodotus, het die Perse deur die Spartaanse falanks gebreek nadat 'n Griekse man, by name [[Ephialtes van Trachis|Ephialtes]], sy land verraai het deur die Perse van 'n alternatiewe pas oor die berge in te lig. Ná ThermopylaeThermopylai is [[Athene]] ingeneem en is die Atheners en Spartane teruggedryf na hul laaste verdedigingslyne by die [[Landbrug van Korinthe]] en in die [[Saroniese Golf]]. Die vertraging danksy die Spartaanse weerstand, het die Atheners in staat gestel om die stad te ontruim.
 
Wat volgende gebeur het is gehul in 'n mate van omstredenheid. Volgens Herodotus, het Ahasveros by sy aantref van die ontruimde stad, in 'n onkenmerkende woedeuitbarsting, veral vir 'n Persiese koning, gelas dat Athene afgebrand word. Hy het byna onmiddellik sy besluit berou, en die herbouing daarvan die volgende dag gelas.{{Citation needed}} Dié weergawe word egter deur Persiese geleerdes betwis, en verklaar as pan-Helleense propaganda,{{Citation needed}} aangesien Sparta, en nié Athene nie, Ahasveros se eerste vyand in sy Griekse veldtogte was. Verder sou Ahasveros volgens dié siening niks daarby baat deur 'n vername sentrum vir handel en besigheid te vernietig sodra hy dit ingepalm het nie.
Lyn 39:
Anti-Persiese sentiment het hoog geloop onder vele [[Peloponnese|vastelandse Grieke]], en die gerug dat Ahasveros die stad sou vernietig was dan ook gewild, maar dit is ewe waarskynlik dat die vuur uitgebreek het tydens die Atheners se wanordelike onttrekking met die gepaardgaande pandemonium,{{Citation needed}} of dat dit deel was van 'n "[[verskroeide aarde]]" beleid om Ahasveros se weermag van enige buit in die stad te ontsê. Ongeag die omstandighede waarin dit plaasgevind het, het Ahasveros die inname van Athene as die enigste groot fout van sy militêre loopbaan beskou.{{Citation needed}}
 
Groot storms wat Griekse skepe te Artemisium vernietig het, asook die nuus van die neerlaag by ThermopylaeThermopylai, het die terugval van Griekse magte ten gevolg gehad, en 'n vroeë einde aan die konflikte gebring. Ahasveros is genoop deur 'n boodskap van [[Themistokles]] om (teen die raad van [[Artemisia I van Caria|Artemisia]] van [[Halikarnassos]]) die Griekse vloot onder gunstige omstandighede aan te val, eerder as om 'n afdeling van sy skepe na die [[Peloponnese]] te stuur in afwagting van die ontbinding van die Griekse magte. Die [[Seeslag van Salamis]] op 29 September, 480 v.C., het uitgeloop op 'n Griekse oorwinning. Alhoewel dit 'n terugslag vir die Perse was, was dit nie 'n ramp vir die Perse soos sekere Griekse historici beweer het nie, en Ahasveros het vir die winter 'n kamp opgeslaan in [[Thessalië]].{{Citation needed}}
 
Weens onrus in [[Babilon]] was Ahasveros gedwonge om sy weermag terug te stuur ten einde 'n opstand af te weer. 'n Mag onder aanvoering van [[Mardonios]] is in Griekeland agtergelaat, wat die volgende jaar te [[Veldslag van PlataeaPlataia|PlataeaPlataia]] verslaan is.<ref>[http://www.livius.org/a/battlefields/salamis/salamis.html Battle of Salamis and aftermath]</ref> Die Grieke het ook die oorblywende Persiese vloot, wat te [[Slag van Mykale|Mykale]] op anker gelê het, aangeval en verbrand. Dit het die Perse afgesny van die voorrade wat benodig is vir onderhoud van hul reuse weermag, sodat 'n terugtrekking hul enigste opsie was. Die terugtrekking het op sy beurt gelei tot 'n opruiing van die Griekse stadstate van Asië.
 
==Bouprojekte==
[[Lêer:Tomb of Xerxes.JPG|thumb|right|200px|Die rotsgekerfde tombe te [[Naqsj-e Rostam]] noord van [[Persepolis]], na die voorbeeld van [[Darius die Grote van Persië|Darius]] s'n, word meestal beskou as dié van Ahasveros]]
Ná die militêre blapse in Griekeland, het Ahasveros na Persië teruggekeer en 'n groot getal bouprojekte voltooi wat deur sy vader by SusaSoesa en Persepolis begin is. Hy het die Poort van alle Nasies en die Saal van 'n Honderd Suile by Persepolis opgerig, die grootste en mees indrukwekkende van die paleisstrukture. Hy het die Apadana voltooi, die Paleis van Darius en die Tessourie, wat almal deur Darius begin is, maar ook sy paleis opgerig wat twee keer die grote van sy vader s'n was. Sy voorkeure in argitektuur was soortgelyk aan dié van Darius, alhoewel op 'n selfs meer kolossale skaal.<ref>Ghirshman, ''Iran'', p.172</ref> Hy het ook die Koninklike Pad onderhou wat deur sy vader aangelê is, die SusapoortSoesapoort voltooi, en 'n paleis in SusaSoesa gebou.<ref>Herodotus VII.11</ref>
 
==In klassieke musiek==
Lyn 67:
 
==Voorstellings in gewilde media==
Latere geslagte se bekoring met antieke Sparta, en spesifiek die Veldslag van ThermopylaeThermopylai, het gelei tot Ahasveros se uitbeelding in 'n aantal werke in die [[gewilde media]]. Byvoorbeeld is sy rol vertolk deur [[David Farrar (akteur)|David Farrar]] in die [[1962 film]] ''[[The 300 Spartans]]'', waar hy voorgestel is as 'n wrede, magsbehepte despoot en 'n onbekwame aanvoerder. Hy word ook opsigtelik uitgebeeld in die strokiesprentnovelle ''[[300 (comics)|300]]'' deur [[Frank Miller (strokiesprente)|Frank Miller]], asook in die [[300 (film)|verfilming]] daarvan, waar sy rol vertolk word deur [[Brasilië|Brasiliaanse]] akteur [[Rodrigo Santoro]].
 
Ander media wat handel oor die Persiese Ryk of die Bybelverhaal van [[Ester]], verwys ook na Ahasveros, soos byvoorbeeld die videospeletjie ''[[Assassin's Creed II]]'' en die film ''[[One Night with the King]]'', waarin Ahasveros vertolk word deur Britse akteur [[Luke Goss]]. Hy is die leier van die Persiese ryk in die videospeletjie ''[[Civilization II]]'' (tesame met [[Scheherazade]]) en ''[[Civilization III|III]]'', alhoewel ''[[Civilization IV]]'' hom vervang met [[Kores die Grote]].