|
== Geskiedenis ==
Die eerste van die [[Middeleeuse Inkwisisie]]s word die "biskoplike inkwisisie" genoem, en was daargestelis in [[1184]] ingestel deur 'n "pouslike bul", 'n brief van die Pous, getiteld "''Ad abolendam''" ("Vir die doel om mee weg te doen"). Die inkwisisie was in reaksie op die groeiende [[Kathaar|Kathaarse]] kettery in suidelike [[Frankryk]]. Dit word "biskoplik" genoem omdat dit deuronder die toesig van die plaaslike [[Biskopbiskop]]pe ("episcopus" in [[Latynse taal|Latyn]]) oorsienplaasgevind washet. Die biskoplike inkwisisie was nie baie effektief nie, weens 'n aantal redes — sien [[Middeleeuse Inkwisisie]].
Die "pouslike inkwisisie" van die [[1230s]] was in reaksie op die tekortkomings van die biskoplike inkwisisie, en wasis deur professionele mense bedryf, wat spesifiek opgelei wasis vir die werk soos deur die Pous afgekondig. Individue is gekies uit verskillende ordes en die sekulêre geestestand gekies, maar het meestal uit die [[DominikeinseDominikaanse Orde]] gekom, wat 'n aantal kenmerke gehad het wat hulle baie geskik gemaak het daarvoor (sien [[Middeleeuse Inkwisisie]]).
Ná die [[13e eeu]] het die Inkwisisie noordwaarts versprei na [[Duitsland]] en [[Skandinawië]]. In noordelike [[Europa]] was die Inkwisisie aansienlik meer skadeloos: in die Skandinawiese lande het dit omtrent geen impak gehad nie, alhoewel noordelike Europe hul eie instellings soos die [[heksejag]] gehad het. Die Inkwisisie wasis nooit ingestel in [[Engeland]] ingestel nie, maar [[ChristopherChristophorus Columbus]] het dit saam met hom geneem na die [[Nuwe Wêreld]] geneem. Teen die einde van die [[15e eeu]], onder [[Ferdinand II van Aragon|Ferdinand]] en [[Isabella van Castile]], het die [[Spaanse Inkwisisie]] onafhanklik van Rome geraak: die Spaanse Inkwisisie met sy berugte "[[auto de fe]]" verteenwoordig 'n uiters donker hoofstuk in die geskiedenis van die Inkwisisie.
[[Pous Paulus III]] het in [[1542]] 'n permanente kongregasie saamgestel, wat deur [[Kardinaal|Kardinale]] en ander beamptes gevul was, wie se taak dit was om die integriteit van die geloof te beskerm en om foute en valse doktrines te verban. Hierdie liggaam, die [[Kongregasie van die Heilige Offisie]], wat nou as die [[Kongregasie van die Doktrine van die Geloof]] bekend staan, en deel vorm van die [[Roomse Curia]], het nou die oorsigtelike liggaam vir plaaslike Inkwisisies geword. Die Pous self het die titel van prefek maar tree nooit op in hierdie amp nie; hy wys een van sy kardinale aan om die samekomste te beheer. Daar is gewoonlik tien ander kardinale in die Kongregasie, sowel as 'n [[prelaat]] en twee assistente, wiewat almal verkies is uit die [[DominikeinseDominikaanse Orde]]. Die Heilige Offisie het ook 'n internasionale groep konsultante, ervare skolieregeleerdes van teologie en kerkwette, wiewat advies lewer op spesifieke vrae. In [[1616]] het hierdie konsultante hul bevinding oor die voorstelle dat die [[Son]] nie beweeg nie en aan die middel van die heelal is en dat die [[Aarde]] daarom wentel gelewer, met die uitspraak dat beide "onnosel en absurde filosofie" is, en dat die eerste stelling "formeel kettery" en die tweede "ten minste foutief in geloof" teologies is. Hierdie bevinding het gelei daartoe gelei dat [[Copernicus]] se ''De Revolutionibus Orbium Coelestium'' op die Indeks van Verbode Boeke geplaas is todat dit hersien is, en [[Galileo Galilei]] getugtig is oor sy Copernicanisme. Dit was hierdie selfde liggaam wat in [[1633]] vir Galileo verhoor het.
Nie alle vervolgings van vermeende ketters, [[ateïsme|ateïste]] en ander afwykers van die Katolieke geloof wasis deur die Inkwisisie vervolg nie: in party lande, soos [[Frankryk]] onder die ''[[ancien régime]]'', kon ateïste en [[godslastering|godslasteraars]] in burgerlike howe verhoor word, met 'n moontlike [[dood]]svonnis.
== Verskillende Inkwisisies ==
|
