Amerikaanse Burgeroorlog: Verskil tussen weergawes
Content deleted Content added
k r2.7.1) (robot Bygevoeg: ilo:Sibil a Gubat ti Amerikano |
Bygewerk |
||
Lyn 3:
|konflik = Amerikaanse Burgeroorlog
|deelvan =
|beeld = [[
|byskrif = {{Legend|#376dae|State van die Unie}}
{{Legend|#5b9dc8|Gebiede van die Unie}}
|datum = [[12 April]] [[1861]] - [[23 Junie]] [[1865]]▼
{{Legend|#4a4a4a|State van die Konfederasie}}
{{Legend|#818181|Gebiede van die Konfederasie}}
▲|datum = [[12 April]] [[1861]] - [[
|plek = [[Gekonfedereerde State van Amerika|CSA]], Noordoostelike VSA, Westelike VSA, [[Atlantiese Oseaan]] en [[Golf van Meksiko]]
|gebied =
|resultaat =
Slawerny afgeskaf
|
|party2 = [[Lêer:Confederate National Flag since Mar 4 1865.svg|20px]] [[Gekonfedereerde State van Amerika|Gekonfedereerde State]]
|party3 =
|aanvoerder1 = [[Lêer:US 35 Star Flag.svg|20px]] [[Abraham Lincoln]]<br />[[Lêer:US 35 Star Flag.svg|20px]] [[Winfield Scott]]<br />[[Lêer:US 35 Star Flag.svg|20px]] [[George B. McClellan]]<br />[[Lêer:US 35 Star Flag.svg|20px]] [[Henry Wager Halleck]]<br />[[Lêer:US 35 Star Flag.svg|20px]] [[Ulysses S. Grant]]<br />[[Lêer:US 35 Star Flag.svg|20px]] [[Gideon Welles]]
|aanvoerder2 = [[Lêer:Confederate National Flag since Mar 4 1865.svg|20px]] [[Jefferson Davis]]<br />[[Lêer:Confederate National Flag since Mar 4 1865.svg|20px]] [[P.G.T. Beauregard|P. G. T. Beauregard]]<br />[[Lêer:Confederate National Flag since Mar 4 1865.svg|20px]] [[Joseph E. Johnston]]<br />[[Lêer:Confederate National Flag since Mar 4 1865.svg|20px]] [[Robert E. Lee]]<br />[[Lêer:Confederate National Flag since Mar 4 1865.svg|20px]] [[Stephen Mallory]]
|aanvoerder3 =
|sterkte1 = 2
|sterkte2 = 1 064
|sterkte3 =
|ongevalle1 = '''Totaal: ~365 000'''<ref name="Oxford">John W. Chambers, II, ed. in chief, ''The Oxford Companion to American Military History''. Oxford University Press, 1999, ISBN 978-0-19-507198-6. P. 849.</ref><br />140 414 dood<ref name="Oxford"/><br />+275 200 gewond
|ongevalle2 =
|ongevalle3 =
|notas =
Line 29 ⟶ 33:
=== Slawerny ===
[[Lêer:President-Jefferson-Davis.jpg|thumb|links|Jefferson Davis, president van die CSA]]
Die ''Amerikaanse Burgeroorlog'' is nie gevoer om die afskaffing van [[slawerny]], soos baie mense dink nie. Die oorlog het egter 'n klimaks gewees in die stryd om die uitbreiding van die slawerny na die nuwe [[territories]]. Halfpad die [[19e eeu]] het net slawerny bestaan in die suidelike state van die VSA, wat sterk op [[landbou]] (veral [[katoen]] vir die [[Europa|Europese]] [[tekstiel nywerheid]] en [[tabak]]) gerig was. In die suidelike state het die mense algemeen gedink dat slawerny noodsaaklik was vir hulle ekonomie. In die noordelike state, waar die ekonomie op nywerheid gerig was, het die afkeer van slawerny gegroei. By elke gebiedsuitbreiding van die VSA (die nuwe ''territories'') het die stryd tussen die noordelike en suidelike state opgelaai.
Line 45 ⟶ 48:
=== Slag by Gettysburg ===
[[Lêer:Battle of Gettysburg, by Currier and Ives.png|thumb|Slag by Gettysburg]]
Na twee jare oorlog is die beslissende slag nog nie gewees nie, maar die Unie het meer soldate, wapens en geld. Ook [[Frankryk]] en die [[Verenigde Koninkryk]] (wat eerst op hand van die suide het gewees), het besluit hulle nie te meng in die oorlog nie. Die CSA begryp dat as hulle hul onafhanklikheid wil behou, hulle die Unie 'n sware slag moet toebreng. As hulle die gebied van die Unie intrek om Washington te bedreig, kan hulle miskien vrede sluit met gunstige toestande.
Line 56 ⟶ 58:
Nadat die oorlog het geëindig, is die slawerny direk afgeskaf in die suide en die swarte bevolking kry burgerregte.
Ook is heel die ekonomie van die suide kapot en moet opgebou worde sonder slawerny. Tydens [[die rekonstruksie]] word die ekonomie van die suide hervorm. Ook trek baie noorderlinge na die suide as "[[carpetbaggers]]". By die blanke bevolking in die suide het baie onvrede geheers oor die gevolge van die oorlog. Ook al word die ekonomie baie verbeter en blyf die opstandige state 'n volwaardig onderdeel van die VSA, wordt na die oorlog die [[Klu Klux Klan]] opgerig deur 'n voormalige generaal van die CSA wat verdag word van oorlogsmisdade. Na ampel jare word baie burgerregte vir swarte mense teruggerol in die suide; 'n situasie wat sal bly voortduur tot [[1985]].
== Verwysings ==
{{CommonsKategorie|American Civil War|Amerikaanse Burgeroorlog}}
{{Verwysings}}
== Bronne ==
* Commager, Henry Steele (ed.). ''The Blue and the Gray. The Story of the Civil War as Told by Participants.'' (1950).
* Hesseltine, William B. ed.; ''The Tragic Conflict: The Civil War and Reconstruction'' (1962).
* Simpson, Brooks D. et al. eds. ''The Civil War: The First Year Told by Those Who Lived It'' (Library of America 2011).
[[Kategorie:Oorloë]]
[[Kategorie:Geskiedenis van die Verenigde State van Amerika]]
{{Link FA|ast}}
{{Link FA|krc}}
{{Link FA|la}}
{{Link FA|ro}}
{{Link
{{Link GA|en}}
{{Link GA|pl}}
[[als:Sezessionskrieg]]
| |||