Ambrose Lomax

Ambrose Lomax (Lichfield, Engeland, 15 Augustus 1867 - Adelaide, 20 Januarie 1943) was 'n Suid-Afrikaanse fotograaf en apteker van Britse herkoms.

Hy was die seun van Arthur Lomax, die landelike deken van Cradock en Anglikaanse predikant van Steynsburg. Hy gaan in Kaapland skool en begin daarna sy vakleerlingskap by die aptekersfirma Mager en March op Queenstown. Hy kwalifiseer op 21-jarige leeftyd en vestig hom op Molteno, waar hy sy eie sakeonderneming en fotografiese ateljee begin. Sy fotografiese afdeling het bekend gestaan as "The Rembrandt Studio".

Lomax stel belang in boererate en gebruik dié resepte vir medisyne. Met die oprigting van Molteno se kloktoring in 1903 laat hy dit as sy handelsmerk registreer. Sy Kloktoringsalf en Zinkpyn Specific word landswyd bekend. Die toekoms van Molteno begin egter so onseker lyk toe die laegraadse steenkool wat in die Stormberge ontdek is nie meer winsgewend ontgin kon word nie en beter steenskool uit Transvaal na Kaapland gebring is, dat Lomax in 1909 na Adelaide verhuis, waar hy 'n nuwe sakeonderneming begin. Ná sy dood word die firma deur sy oudste seun oorgeneem en met die hulp van een van sy susters uitgebou sodat A. Lomax (Edms.) Bpk. later jare 'n groot en bekende firma word wat slegs boererate by die vervaardiging van medisyne gebruik.

Lomax was ook bekend vir die hoë gehalte van sy foto's en het 'n waardevolle fotografiese beeld van Molteno en sy mense geskep. Hy was wetenskaplik maar ook kunssinnig; slegs die beste lense is gebruik en hy het 'n fyn aanvoeling gehad vir komposisie, tekstuur en lig-effekte. Tydens die Anglo-Boereoorlog neem hy honderde foto's van Britse soldate en militêre onderwerpe. Sy versameling negatiewe is in 1960 ontdek toe sy ou fotografiese ateljee op Molteno deur 'n nuwe aptekersfirma oorgeneem is.

Hy was 'n aantreklike man met blink oë en 'n groot snor, gewoonlik geklee in 'n tweedpak met 'n paisleydas. Kenmerkend van hom was sy swygsaamheid, want tensy dit nodig was, het hy nooit gepraat nie. Sy enigste tydverdryf was gholf.

Hy trou op 5 Mei 1904 met Ellen Augusta Dodd, dogter van eerw. Douglas Dodd van Molteno. Van hul agt kinders het drie seuns as geneesheer en 'n vierde as apteker gekwalifiseer.

Bronne

• De Kock, W.J. 1968. Suid-Afrikaanse Biografiese Woordeboek. Pretoria: Nasionale Raad vir Sosiale Navorsing, Departement van Hoër Onderwys.