Aramees: Verskil tussen weergawes

| [[Armenië]], [[AserbaidjanAserbeidjan]], [[IndieIndië]] (onder Asjoka die Grote), [[Iran]], [[Irak]], [[Israel]], [[Palestynse gebiedeGrondgebiede]], [[Georgië]], [[Libanon]], [[Russiese Federasie]], [[Sirië]], [[Turkye]]

| Aramese abdjad, Siriaakse abdjad, Hebreeuse abdjad, MandeïeseMandese alfabet, naas 'n klein aantal inskrifteinskripsies in Demotiese en Sjinese alfabet

'''Aramees''' is 'n [[Semitiese taalfamilie|Semitiese]] taalgroep in die Afro-Asiatiese taalfamilie. Saam met die KanaanitieseKanaänitiese tale (waaronder ook Hebreeus) maak Aramees deel uit van die Noordwestelike Noordwes-Semitiese tale en is dit verwant aan [[Arabies]], een van die Sentraal-Semitiese tale. Die NabateïesNabatees-Aramese skrif word as 'n moontlike historiese voorloper en bron van die [[Arabiese alfabet]] beskou.

Aramees het 'n geskiedenis wat oor 3 000 jaar strek. Dit het aswas die administratiewe taal van antieke ryke en as 'n godsdienstige taal gefungeer. ArameesDit is ook die taal waarin groot dele van die Bybelse boeke van Daniël en Esra geskryf is, en die hooftaal van die Joodse Talmoed. Aramees was daarnaas die moedertaal van [[Jesus van Nasaret]].

Moderne Aramees is nog steeds die moedertaal van talle verspreide gemeenskappe, veral Assiriërs, maar word tans as 'n bedreigde taal beskou.

[[Lêer:Mor gabriel portal inscriptions.jpg|thumb|left|250px|Aramese inskrifinskripsie oor die poort van die Mor-Gabriël-klooster in Suidoos-Turkye]]

Tydens die 12de eeu v.C. het groot getalle Arameërs hulle in die gebied van die huidige [[Sirië]], [[Irak]] en die oostelike Oos-[[Turkye]] begin vestig. Namate Aramees inbelangriker belangrikheid gegroeigeword het, het dit die omgangstaal in die [[Middellandse See|Mediterreense]] kusgebiede van die [[Levant]] geword en ook na die geweste oos van die [[Tigrisrivier]] uitgebrei. Joodse setlaars het die taal na Noord-Afrika en Europa saamgebring, terwyl Christelike sendelinge Aramees na [[Persië]], [[Indië]] en selfs [[Sjina]] gedragebring het.

Sedert die [[7de eeu]] is Aramees as die [[lingua franca]] van die Midde-Ooste deur Arabies vervang. Nogtans het Aramees 'n belangrike literêre en liturgiese taal vir Joodse, Mandeïese en sommige Christelike gemeenskappe gebly en word dit nog steeds deur kleiner geïsoleerde groepe in sy oorspronklike taalgebied gepraat.

Vanweë die politieke woelinge van die laaste twee eeue hetis Aramese moedertaalsprekers en gebruikers van literêre Aramees oor die hele wêreld verstrooi.

Die meeste dialekte kan as Oos- of Wes-Aramees beskryf word, waarby die Eufrates-rivier of die gebied net wes daarvan as die skeidingslyn dien. 'n Verdere belangrike onderskeiding is dié tussen moderne lewende Aramese tale (wat dikwels Neo-Aramees genoem word), Aramese tale wat nog literêre funksies vervul, en uitgestorwe variante wat oorwegend vir navorsers van belang is. Alhoewel daar sommige uitsonderings van hierdie reël is, kan Aramese taalvariante ter verduideliking as moderne, Middel- en Oud-Aramees; OostelikeOos- en Westelike Wes-Aramees; asook Aramese tale en Aramese dialekte geklassifiseer word.

Die oudste Aramese alfabet het op die Fenisiese skryfstelsel gebaseer, waaruit Aramees geleidelik sy kenmerkende "vierkantige" styl ontwikkel het. Ook die antieke Israeliete en ander volke in KanaanKanaän het hierdie alfabet oorgeneem om hul eie tale te skryf. Die Aramese skryfstelsel staan dan ook vandag beter bekend as die Hebreeuse alfabet, veral aangesien dit vir Bybelse Aramees en ander Joodse tekste in hierdie taal gebruik is.

Die tweede hoofsaaklike skryfstelsel wat vir Aramees in gebruik was is deur Christelike gemeenskappe ontwikkel: 'n Skuinsskuins vorm wat as die Siriaakse alfabet bekend staan (die beeld aan die regterkant wys 'n voorbeeld een van sy variante, Serto).