Eerste Vryheidsoorlog: Verskil tussen weergawes
Content deleted Content added
k r2.7.1) (robot Bygevoeg: sh:Prvi burski rat |
Bygewerk |
||
Lyn 1:
{{Inligtingskas Militêre konflik
|konflik = Eerste Vryheidsoorlog
|deelvan =
|beeld =
|byskrif = Die [[Slag van Majuba]] op [[27 Februarie]] [[1881]].
|datum = [[20 Desember]] [[1880]] – [[23 Maart]] [[1881]]
|plek =
|gebied =
|resultaat = Oorwinning van die Boere<br />[[Konvensie van Pretoria]]<br />Onafhanklikheid van die [[Boererepubliek]]e
|party1 = {{
|party2 = {{
|party3 =
|aanvoerder1 = {{
|aanvoerder2 = {{
|aanvoerder3 =
|sterkte1 = 1 200 (in [[Natal]])<br />1 700 (in [[Transvaal]])
|sterkte2 = 3 000-7 000
|sterkte3 =
|ongevalle1 = 408 gesneuweldes<br />315 gewondes
|ongevalle2 = 41 gesneuweldes<br />47 gewondes
|ongevalle3 = '''Burgerlikes wat omgekom het<small>[meestal Boere]</small>'''
|notas =
}}
Die '''Eerste Vryheidsoorlog''' ([[Engels]]: ''First Boer War'', [[Nederlands]]: ''Eerste Boerenoorlog'') was 'n konflik tussen die [[Verenigde Koninkryk van Groot-Brittanje en Ierland|Verenigde Koninkryk]] en die [[Boere]] van [[
== Oorsig ==
Dit het begin nadat Sir [[Theophilus Shepstone]] van die [[Verenigde Koninkryk van Groot-Brittanje en Ierland|Verenigde Koninkryk]] die [[Sandrivier Konvensie]] van [[17 Januarie]] [[1852]] verbreek het deur die [[Transvaal]] op [[12 April]] [[1877]] te annekseer.
Daar was vier botsings en veldslae tussen die Boere en die Britte:
* Die [[Slag van Bronkhorstspruit]] op [[20 Desember]] [[1880]]
* Die [[Slag van
* Die [[Slag van Ingogo]] op [[8 Februarie]] [[1881]], ook bekend as die ''Slag van Skuinshoogte''
* Die [[Slag van Laingsnek]]▼
* Die [[Slag van
* Die [[Slag van Majuba]]▼
Na Majuba is met vredesonderhandelinge begin en is daar op [[21 Maart]] [[1881]] 'n vredesooreenkoms geteken.
== Die Oorlog ==
=== 1877 anneksasie ===
Die oorlog het begin nadat Sir Theophilus Shepstone die [[Transvaal]] op [[12 April]] [[1877]] geannekseer het. Die boere het geprotesteer en die oorlog het daarna uitgebreek.
=== 11 November 1880, Potchefstroom ===
In November 1880 het die eerste openlike konflik tussen die Boere en Brittanje plaasgevind. [[PL Bezuidenhoudt]] het geweier om ekstra fooie te betaal op sy [[ossewa]] deur te sê dat hy reeds sy belasting betaal het. Die Britse owerhede het die wa gekonfeskeer. 100 manne onder leiding van [[Piet Cronje]] het die wa teruggeneem en aan Bezuidenhout terugbesorg.
=== 20 Desember 1880, Bronkhorstspruit ===
''Hoofartikel: [[Slag van Bronkhorstspruit]].''
Kolonel [[Anstruther]] se opmars van [[Lydenburg]] na [[Pretoria]] word by Bronkhorstspruit deur generaal [[Francois Gerhardus Joubert|Frans Joubert]] met 150 man binne 10 min. vernietigend gestuit – 57 Britte dood, meer as 100 gewond. Boere: 2 dood, 5 gewond. Anstruther sterf.▼
▲Kolonel [[Anstruther]] se opmars van [[Lydenburg]] na [[Pretoria]] word by [[Bronkhorstspruit]] deur generaal [[Francois Gerhardus Joubert|Frans Joubert]] met 150 man binne 10 min. vernietigend gestuit – 57 Britte dood, meer as 100 gewond. Boere: 2 dood, 5 gewond. Anstruther sterf.
Op die heuwelrug Laingsnek, oos van die berg Majuba in Natal, was 1 500 Boere ingegrawe. Op 28 Januarie 1881 het [[George Pomeroy Colley|Generaal Colley]] met meer as 1 000 man hulle aangeval. Weer eens is die Britte verpletterd verslaan. Gesneuweldes: 83 Britte; 14 Boere. Gewondes: 111 Britte; 27 Boere.▼
===
Op die ou pad na [[Newcastle, KwaZoeloe-Natal|Newcastle]] ongeveer 15 km suid van Mount Prospect verslaan genl. [[Nicolas Jacobus Smit|Nicolas Smit]] ‘n "vertoningsmag – bangmaakmag" onverwags suid van die Ingogo op Skuinshoogte. Colley se mag trek deur die nag terug. Boere volg nie op nie. Dooies en gewondes in treurige toestand agtergelaat. 76 Britte dood, 63 gewondes. Boere: 8 dood, 6 gewond.▼
▲Op die heuwelrug [[Laingsnek]], oos van die berg Majuba in Natal, was 1 500 Boere ingegrawe. Op 28 Januarie 1881 het [[George Pomeroy Colley|Generaal Colley]] met meer as 1 000 man hulle aangeval. Weer eens is die Britte verpletterd verslaan. Gesneuweldes: 83 Britte; 14 Boere. Gewondes: 111 Britte; 27 Boere.
''Hoofartikel: [[Slag van Ingogo]].''
▲Op die ou pad na [[Newcastle, KwaZoeloe-Natal|Newcastle]] ongeveer 15 km suid van Mount Prospect verslaan genl. [[Nicolas Jacobus Smit|Nicolas Smit]] ‘n "vertoningsmag – bangmaakmag" onverwags suid van die [[Ingogo]] op [[Skuinshoogte]]. Colley se mag trek deur die nag terug. Boere volg nie op nie. Dooies en gewondes in treurige toestand agtergelaat. 76 Britte dood, 63 gewondes. Boere: 8 dood, 6 gewond.
=== 27 Februarie 1881, Majuba ===
▲===27 Februarie 1881, Majuba===
Slag van [[Majuba]] was die mees verwoestende veldslag – nie in omvang nie, maar in krysvernuf en politieke betekenis onberekenbaar groot. Britse ryk is tot in sy fondamente geskud. Transvaal het sy vryheid herwin. Naas Bloedrivier die belangrikste enkele gebeurtenis vir die Afrikanervolk in sy oorlewingstryd. 92 Britte dood, 135 gewond, 53 gevange. Boere: 1 gesneuwel (Bekker), 5 gewond.
== Noemenswaardige rolspelers ==
[[Lêer:GeorgeColley.jpg|thumb|links|upright|Generaal Sir [[George Pomeroy Colley|George Colley]]]]
[[Lêer:Pjjoubert.jpg|thumb|upright|Generaal [[Piet Joubert|Petrus Jacobus (Piet) Joubert]]]]
'''Generaal Sir [[George Pomeroy Colley|George Colley]]''' (1835 - 1881) was bevelvoerder van alle Britse magte in Suider-Afrika, Hoë kommissaris van die Britse regering in Suid-Afrika en Goewerneur van Natal. Hy stam uit ‘n Engels-Ierse militêre familie van ‘n hoë stand en is ‘n kleinneef van die Hertog van Wellington. Hy was een van die grootste Britse militêre deskundiges in die 19de eeu. Colley was ook ‘n begaafde kunstenaar: ‘n skilder, ‘n digter en ‘n musikus wat die flautino (fluit) bespeel het.
Line 64 ⟶ 73:
Generaal Colley sneuwel op Sondag 27 Februarie 1881 bo-op die berg Majuba en is op Mount Prospect, die eertydse terrein van die Britse kamp, begrawe.
'''Generaal [[Piet Joubert|Petrus Jacobus (Piet) Joubert]]''' (1831 - 1900) was Kommandant-generaal van die
Mev Hendrina Joubert wat haar man in die Boerekamp besoek het, was een van die eerste persone wat met sonop op Sondagmôre, 27 Februarie, die Britte op die kruin van Majuba opgemerk het.
Line 70 ⟶ 79:
'''Generaal [[Nicolas Jacobus Smit]]''' (1837 - 1896), bevelvoerder by Ingogo en Majuba. Hy was ‘n uitstaande militêre leier. Sy strategie was verstommend suksesvol, veral met die slag van Majuba. Hy geniet groot vertroue onder sy manne. Later is hy volksraadslid vir Ermelo en word in 1887 as vise-president gekies. Internasionaal word hy hoog geroem: Pruise maak hom Ridder van die Rooi Adelaar en in Nederland word hy Kommandeur van die Orde van die Nederlandse Leeu.
== Sien ook ==
{{CommonsKategorie|First Boer War|Eerste Vryheidsoorlog}}
* [[Anglo-Zoeloe-oorlog]]
Line 76 ⟶ 85:
* [[Tweede Vryheidsoorlog]]
== Verwysings ==
{{Verwysings}}
== Bronne ==
* Duxbury, Geo. R. ''David and Goliath: The First War of Independence, 1880–1881'' (Johannesburg: SA National Museum of Military History, 1981).
* Gross, David (ed.) ''We Won’t Pay!: A Tax Resistance Reader'' ISBN 1434898253 pp. 169–174
[[Kategorie:Eerste Vryheidsoorlog| ]]
| |||