Skryfstelsel: Verskil tussen weergawes
Content deleted Content added
k r2.6.4) (robot Verander: sk:Písmo (jazykoveda) |
paar goedjies |
||
Lyn 25:
==Geskiedenis==
Die eerste skryfstelsels is min of meer aan die begin van die [[Bronstydperk]] ontwikkel, in die 4de millennium v.C. Die [[
Daar word geglo dat die eerste [[Abjad|konsonantale alfabet]] sy verskyning voor 2000 v.C. gemaak het, vir ’n taal wat in die [[Sinai|Sinai-skiereiland]] deur [[Semitiese taalfamilie|Semitiese]] stamme ontwikkel is. Die meeste ander [[alfabet]]te in die wêreld vandag het óf hieruit ontwikkel, baie via die [[Fenisiese alfabet]], óf dit is deur die ontwerp daarvan geïnspireer.
Die eerste ware alfabet is die [[Griekse alfabet|Griekse skrif]] wat sedert 800 v.C. ook [[klinker]]s bevat.<ref name="Blackwell">{{cite book|last=Coulmas|first=Florian|title=The Blackwell Encyclopedia of Writing Systems|year=1996|publisher=Blackwell Publishers Ltd.|location=Oxford|isbn=0-631-21481-X}}</ref><ref name="True alphabet">{{harvnb|Millard|1986|p=396}}</ref> Die [[Latynse alfabet]], wat direk hieruit ontstaan het, is verreweg die mees algemene skryfstelsel in die wêreld.<ref>{{harvnb|Haarmann|2004|p=96}}</ref>
Lyn 43:
===Lettergreepskrifte===
Waar ’n logografiese skryfstelsel ’n enkele karakter vir ’n hele woord gebruik, is ’n [[lettergreepskrif]] ’n stel geskrewe simbole wat [[lettergreep|lettergrepe]] verteenwoordig, en dié lettergrepe vorm woorde. ’n Simbool in so ’n stelsel verteenwoordig gewoonlik ’n konsonantale klank gevolg deur ’n vokale klank, of slegs ’n vokaal (klinker).
In ’n "ware lettergreepskrif" is daar geen sistematiese grafiese ooreenkoms tussen foneties verwante karakters nie (hoewel sommige klinkers grafiese ooreenkomste het). Daar is dus geen ooreenkoms tussen die karakters vir /ke/, /ka/ en /ko/ wat aandui dat hulle ’n "k"-klank deel nie.
’n Ander soort stelsel met sistematiese lettergreep-simbole, die
Lettergreepskrifte is die beste geskik vir tale met ’n relatief eenvoudige lettergreepstruktuur, soos Japannees. [[Engels]], aan die ander kant, bevat ingewikkelde lettergreepstrukture, met ’n relatief lang lys klinkers en ingewikkelde konsonantgroepe, en ’n lettergreepskrif is nie daarvoor geskik nie. In Japannees is daar nie meer as 60 moontlike lettergrepe nie, terwyl daar in Engels baie duisende is, en vir elk van hierdie lettergrepe sou dus ’n simbool nodig wees.
Lyn 55:
====Konsonantale skryfstelsels: abjads====
Die eerste soort alfabet wat ontwikkel is, is die [[abjad]]. ’n Abjad is ’n alfabetiese skryfstelsel waar
Sommige abjads (soos Arabies en Hebreeus) het tekens vir klinkers, maar gebruik hulle net in ’n sekere verband, soos vir onderrig. Baie skrifte wat van abjads afgelei is, is met klinkers uitgebrei tot volledige alfabette – die bekendste is seker die Griekse alfabet wat van die Fenisiese abjad afgelei is. Dit het veral gebeur wanneer ’n abjad aanvaar is vir ’n nie-Semitiese taal.
Lyn 62:
====Skryfstelsels met ingeboude klinkers: abugidas====
’n [[Abugida]] is ’n alfabetiese skryfstelsel waarvan die basiese tekens konsonante met ’n spesifieke ingeboude klinker verteenwoordig. Aanpassings aan die basiese teken dui ander klinkers as die basiese een aan. So kan daar in ’n abugida ’n teken wees vir "k" sonder ’n klinker, of vir "ka" (as "a" die ingeboude klinker is), en "ke" word dan geskryf deur die teken vir "k" of "ka" aan te pas. In baie abugidas word die aanpassing gedoen deur die byvoeging van ’n klinkerteken, maar ander manier word ook gebruik soos die rotasie van die basiese teken, die byvoeging van leestekens, ens.
Die verskil tussen abugidas en "ware lettergreepskrifte" is dat laasgenoemde ’n teken vir elke lettergreep het en daar geen sistematiese grafiese ooreenkoms tussen hulle is nie. Die grafiese ooreenkoms van die meeste abugidas is vanweë die feit dat hulle afgelei is van abjads en dat die konsonante ingeboude klinkers bevat; ander klinkers word dan aangedui deur die basismodel te verander.
Lyn 95:
’n [[Sleutelbord]] is die instrument wat gewoonlik gebruik word om met ’n rekenaar te skryf. Elke sleutel word verbind met ’n standaardkode wat na die rekenaar gestuur word wanneer dit gedruk word. Deur die gebruik van ’n kombinasie van alfabetsleutels en modifikasiesleutels soos [[Ctrl]], [[Alt]] en [[Shift]] kan ook baie ander karakters vertoon word.
==Sien ook==
[[Geskiedenis van die alfabet]]
==Verwysings==
| |||