Hertzsprung-Russell-diagram: Verskil tussen weergawes
Content deleted Content added
Kategorie |
Foto |
||
Lyn 1:
[[Lêer:
Die '''Hertzsprung–Russell-diagram''' is ’n [[spreidingsdiagram]] van [[ster]]re wat gebruik word om hul evolusie aan te dui. Verskeie weergawes van die diagram bestaan. Op die vertikale as word die sterre se [[absolute helderheid]]
▲Die '''Hertzsprung–Russell-diagram''' is ’n [[spreidingsdiagram]] van [[ster]]re wat gebruik word om hul evolusie aan te dui. Op die vertikale as word die sterre se [[absolute helderheid]] (ligsterkte aangepas vir afstand) aangedui en op die horisontale as ’n veranderlike wat met die oppervlaktemperatuur te doen het, soos die [[B-V-kleurindeks]] (fig. 1) of die [[spektraaltipe]] of effektiewe temperatuur (fig. 2). Die temperatuur neem toe van regs na links.
Die diagram is omstreeks 1910 onafhanklik van mekaar deur Ejnar Hertzsprung en Henry Norris Russell ontwerp.
Line 7 ⟶ 6:
==Sterre op die diagram==
===Die hoofreeks===
Sowat 90% van die sterre kom in ’n nou band van links bo na regs onder voor. Dit is die [[hoofreeks]]. Die groot voorkoms van sterre daar is vanweë die feit dat ’n ster sowat 90% van sy lewensduur deurbring in die stabiele fase, wanneer [[kernfusie|fusie]] van [[waterstof]] tot [[helium]] in hul kern plaasvind. Daar is in dié stabiele fase ’n streng verband tussen [[temperatuur]], [[
===Reuse en superreuse===
Regs bo in die diagram kom die [[rooi reus]]e en [[superreus]]e voor. Hulle word rooi genoem omdat hulle ’n relatief lae effektiewe temperatuur van tipies so 3 000 [[Kelvin]] het, en reuse omdat hul straal ’n faktor 100 tot 1 000 groter is as by ’n hoofreeksster van dieselfde temperatuur. Dié sterre is in die eindfase van hul lewensduur; hul buitelae is geweldig versprei, maar yl. Verdere massaverlies kom voor weens sterrewind.
Links bo op die hoofreeks is die [[blou reus]]e. Dit is hoofreekssterre met ’n baie hoë massa, tot ’n paar dosyn keer groter as die son s'n. Die blou kleur is ’n gevolg van hul hoë temperatuur (tienduisende Kelvin). Die hoër massa gaan gepaard met ’n nog hoër
===Wit dwerge===
| |||