Paryse Metro: Verskil tussen weergawes

Content deleted Content added
k WPCleaner v1.14 - Break in list - Reference with punctuation (Corrigé avec Wikipedia:WikiProject Check Wikipedia)
Lyn 2:
[[Lêer:Passage à niveau à Paris 20e pour le métro.JPG|thumb|right|'n Eienaardigheid van die Paryse Metro, die kruising van Rue de Lagny op straatvlak, in die 20ste arrondissement, ter wille van toegang tot onderhoudwerkswinkels.]]
 
Die '''Paryse Metro''' ([[Frans]]: ''Métro de Paris'') is 'n openbare vervoerstelsel wat die [[Frankryk|Franse]] hoofstad, [[Parys]], en die omliggende stedelike gebied bedien. Dit bestaan uit 16 lyne wat hoofsaaklik ondergronds loop en altesaam 214 [[kilometer]] lank is.<ref name="stif-2005">''Statistiques STIF rapport 2005'' [http://www.stif-idf.fr/IMG/pdf/STIF_Les_chiffres_2005.pdf] + Olympiades + Les Courtilles</ref>. Dié [[moltrein]]stelsel, wat 'n simbool van Parys geword het, word gekenmerk deur die digtheid van sy netwerk in die middestad van Parys en sy homogene argitektoniese styl wat sterk deur die [[Art Nouveau]]-beweging beïnvloed is.
 
Die eerste spoorlyn van die Paryse Metro is tydens die aanloop tot die Wêreldtentoonstelling van [[1900]] opgerig. Dit is 'n paar maande na die aanvang van die tentoonstelling ingehuldig. Die netwerk is daarna tot met die [[Tweede Wêreldoorlog]] vinnig in die middestad van Parys uitgebrei. Na 'n tussenpose tydens die ''décennies voitures'' (motordekades) (1950-1970), is verskeie bestaande lyne verleng tot die nabygeleë ''banlieue'' (woonbuurte). Dié keuse het die ontwerp met sy geringe afstand tussen stasies en verminderde kapasiteit van die waens beïnvloed en dit beperk vandag die uitbreiding van die netwerk. Die Paryse metro het intussen aan die einde van die [[20ste eeu]] 'n nuwe lyn wat geheel en al geoutomatiseer is ingewy, lyn 14, veral bedoel om die druk op lyn A van die [[RER]] te verlig.
 
Die metro vervoer vandag ongeveer 4,9 miljoen passasiers per dag (1,409 miljard per jaar in 2006). Dit bedien 300 stasies (384 haltes), waarvan 62 oorstap (''correspondance'') na ander stasies moontlik maak.<ref name="stif-2005"/>. Die Paryse Metro is in terme van aantal passasiers die vierde grootste ná dié van [[Moskou]] (2,5 miljard), [[Tokio]] en [[Mexiko]],<ref name="Lamming">{{Cite book|title=Métro insolite|first=Clive|last=Lamming|ref=Référence:Métro insolite}}</ref>, en sewende in terme van die lengte daarvan ná New York, [[Londen]], [[Madrid]], [[Seoel]], [[Tokio]], [[Moskou]] (maar in die 1ste plek as die [[RER]]-lyne ingesluit word) en in derde plek in terme van aantal stasies ná New York (468 stasies) en Seoel.<ref>Site metro bits [http://mic-ro.com/metro/metrofeatures.html]</ref>.
 
Die werking van die Paryse Metro word verseker deur die RATP. Die instelling bestuur ook 'n gedeelte van die [[RER]], die busdiens van Parys en die nabygeleë woonbuurte, asook drie van die vier tremlyne in [[Île-de-France]] (T1, T2 en T3). Die bedryfs- en beleggingsbegroting van die Paryse metro word deur STIF bepaal wat vir die strategie vir die ontwikkeling van vervoer in die Île-de-France verantwoordelik is en vir finansiering sorg.
 
Dienste in Parys en sy woonbuurte word ook verseker deur ander stedelike vervoermiddels: die [[RER]] (451 miljoen passasiers in 2006 op die [[RER]] RATP-netwerk), die [[Transilien]] (voorstedelike spoorweg 655 miljoen passasiers insluitend die netwerk van RER SNCF), 4 [[Paryse Trems|trems]] (64 miljoen passasiers), die busdiens (997 miljoen passasiers in 2006) asook 2 [[Véhicule automatique léger|VAL]]-lyne wat 'n plaaslike diens aan die lughawens bied asook die ''Funiculaire de Montmartre'', 'n kabeltrein onder beheer van RATP wat passasiers teen Montmartre op en af vervoer.<ref name="stif-2005"/>. Meer onlangs is die ambisieuse [[Vélib]] (''vélo libre'' of ''vélo liberté'' gratis of vrye fiets) program in 2007 geloods - 'n openbare fietsprogram wat 20&nbsp;000 fietse by 1450 geoutomatiseerde huurstasies beskikbaar stel.
 
== Die netwerk ==
Lyn 243:
=== Dertig jaar se armdraaiery ===
 
Teen [[1845]] het die stad [[Parys]] en die spoorwegmaatskappye die vestiging van 'n spoornetwerk in Parys begin beplan. Dit was die tydperk van vragvervoer. In 1871, ná die eerste munisipale verkiesing in Parys, het die onderwerp weer aan die orde van die dag gekom tydens 'n sitting van die ''Conseil Général de la Seine'': die projek wat bespreek is het gegaan oor die skep van 'n plaaslike spoorlyn wat die hele département van die Seine moes bedien.<ref>Vandag verdeel in die departemente van parys (75), Hauts de Seine (92), Seine Saint-Denis (93 en Val de Marne (94)</ref>. Dit was gemik op 'n vervoermiddel tussen die busse en perdaangedrewe trems wat Parys op daardie stadium bedien het en die bestaande nasionale en streekspoorlyne.<ref>''Paris et ses transports XIX{{e}} et {{s-|XX|e}}s'' van D Larroquen L Margairaz en P Zembri </ref>. In daardie stadium was spoorlyne in Parys beperk tot 7 terminusstasies verbind deur die [[Ligne de Petite Ceinture|Petite Ceinture]],<ref>Hierdie lyn is op aandrang van die staat gebou deur die spoorwegmaatskappye wat baie huiwerig was om dit te doen aangesien hulle gemeen het dat so 'n interverbinding tot hulle mededingers se voordeel sou kon wees</ref>, 'n sirkulêre lyn tot reisigers se beskikking met 21 stasies.
 
Vervolgens staan twee idees in teenstelling met mekaar: die Paryse munisipaliteit het gehoop om 'n netwerk in plek te stel onder plaaslike bestuur en wat plaaslike dienste sou bied met die klem op die behoeftes van die stad se inwoners terwyl die spoorwegmaatskappye en die staatsdiens (Prefektuur, brûe en paaie, Conseil d'Etat) die klem geplaas het op die toekomstige verlenging van die bestaande lyne vanaf die Paryse stasies ([[gare Saint-Lazare]], [[Gare du Nord (Parys)|Nord]], [[gare de l'Est]], [[gare de la Bastille]], [[Gare de Lyon|Lyon]], [[gare d'Austerlitz]], [[gare des Invalides]], [[gare Montparnasse]]) <ref>Site du musée des Transports urbains (AMTUIR) [http://www.amtuir.org/04_htu_metro_paris/cmp_1850_1899/cmp_1850_1899.htm]</ref> en die Petite Ceinture. Die konflik is verder vererger deur fundamentele politieke verskille (die Paryse munisipaliteit was linksgesind terwyl die regering reeds lank in konserwatiewe hande was) en is bemoeilik deur die gebrek aan outonomie van die Paryse munisipaliteit wat onder die voogdyskap van die Prefektuur geval het.<ref> Parys het sy munisipale outonomiteit 1871 verloor en dit eers in 1976 herwin</ref>.
 
Tussen [[1856]] en [[1890]] is verkeie projekte beplan maar nie een is tot volvoering gebring nie. Tegniese oplossings het gewissel van bogrondse netwerke, soortgelyk aan die vroeë Amerikaanse metro's, en ondergrondse oplossings. Die bogrondse oplossings het teenstand gekry van mense wat besorg was oor oor die visuele afbreuk wat dit aan die mooiste uitsigte oor Prays sou meebring terwyl die ondergrondse oplossings teenkanting ontvang het weens vrese vir passasiers se veiligheid en gesondheid.
Lyn 251:
In dié tydperk het die stede [[Londen]] en [[New York]] voor dieselfde keuse te staan gekom: skep eers 'n netwerk wat bestaan uit die uitbreiding van die bestaande spoorlyne in die stad voor 'n doelgemaakte netwerk geskep word (met 'n ander [[gabariet]]): Londen het dus in [[1863]] 'n sirkulêre lyn bedien deur stoomtreine in werking gestel wat die Londense stasies verbind het. In [[1890]] is die eerste werklike lyn van die Londense moltrein - ondergronds en elektries, met lae gabariet - (die "[[Londense Moltrein|Tube]]") ingewy. In [[1867]] het New York op sy beurt 'n stoomtrein in die stad ondersteun deur metaal-viadukte (die eerste werklike moltrein - die IRT met verlaagde gabariet - is in [[1902]] in werking gestel). Uiteindelik in [[1896]] het [[Boedapest]] 'n tremlyn geloods wat geheel en al ondergronds geloop het, die "[[Metro van Boedapest|Földalatti]]".
 
'n Kombinasie van verskeie faktore het die projek uiteindelik weer op koers gekry: mens kan hieronder tel die druk van openbare mening wat deur die vorige mislukking gemobiliseer is, die groei in die bevolking van Parys, die voorbeelde in buitelandse stede, nuwe aanstellings in sleutelposte in die munisipaliteit, die regering en tegniese dienste van die staat, 'n verandering in die politieke ewewig, die opkoms van industriële drukgroepe (die elektrotegniese maatskappye) wat ten gunste van 'n metro was en die naderende [[Expositions universelles de Paris|wêreldtenstoonstelling van 1900]] .<ref>''Paris et ses transports XIX{{e}} en {{s-|XX|e}}s'' van D Larroquen L Margairaz en P Zembri </ref>. Al die faktore het die owerhede laat besluit om uiteindelik die bou van die metro te loods. Die oplossing vir die stad Parys is gevind. Die staat het tot die ontwerp en implementering van die werk ingestem.
 
Ná die aanvaarding op [[20 April]] [[1896]] van die projek van die netwerk van [[Fulgence Bienvenüe]] en [[Edmond Huet]], is die "''chemin de fer métropolitain''" (metropolitaanse spoorweg) as openbare diens verklaar deur 'n wet van [[30 Maart]] [[1898]]: die dekreet stel die konstruksie van 'n eerste stel van ses lyne met 'n opsie vir nog drie lyne in die vooruitsig. Werksaamhede is op [[4 Oktober]] [[1898]] van stapel gestuur onder 'n ooreenkoms tussen die stad Parys en die ''[[Compagnie du chemin de fer métropolitain de Paris]]'' (CMP), wat deur 'n Belg, baron [[Édouard Louis Joseph Empain]], besit is.
Lyn 344:
[[Lêer:Ligne-14-Chatelet-1.jpg|thumb|right|Trein wat by [[Châtelet (Paryse Metro)|Châtelet]] (ligne [[Lyn 14 van die Paryse Metro|14]])]]
 
Om die kapasiteit van Lyn 1, wat die mees gebruikte deel van die netwerk is, te verbeter word dit geoutomatiseer: skuifdeure word geïnstalleer en treine soortgelyk aan dié van lyn 14, die [[MP 05]], word tussen 2008 en 2010 in gebruik geneem.<ref>. Die [[MP 89|MP89CC]]-trein wat tans op lyn 1 gebruik word vervang die [[MP 59]] wat op lyn 4 gebruik word</ref>. Die ten volle outomatiese treine en treine met drywers sal sonder onderbreking tot aan die einde van die projek gebruik word.
 
Werk het ook in 2006 begin aan onder andere renovasies aan laterale seinstelsels en die omskepping van die ou terminuslus van [[Porte Maillot (Paryse Metro)|Porte Maillot]], vir 'n tyd lank gebruik as ontvangsaal vir die onderhoudwerkswinkel vir metrotreine.
Lyn 368:
Die projek van die SDRIF wat in Februarie 2006 aan die ''région'' voorgelê is stel die implementering van 'n sekere aantal verlengings van die metro se lyne tot 2030 voor:
 
* Lyn 1 tot by Rigollots (Fontenay) (geïmplementeer tussen 2014 en 2027). Verlenging van die lyn tot by Val de Fontenay word vervat in die nuwe SDRIF-plan aangeneem deur die ''Conseil Régional'' op [[16 Februarie]] 2007. <ref>[http://newsletter.vincennes.fr/index.php?ID=1012556 La lettre du maire de Vincennes<!-- Titre généré automatiquement -->]</ref>. <br/>
* Lyn 4 na Bagneux (geïmplementeer tussen 2007 en 2013)
* Lyn 4 na Mairie de Saint-Ouen, daarna tot by die Docks (geïmplementeer tussen 2007 en 2013)