Andriamasinavalona
Andriamasinavalona, ook bekend as Andrianjakanavalondambo, was van omstreeks 1675 tot 1710 koning van die Koninkryk Imerina op die sentrale plato van Madagaskar. Hy het belangrike en blywende bydraes gelewer tot die sosiale, politieke en ekonomiese lewe van Imerina. Die grootste hiervan was die uitbreiding van sy grondgebied en die vredeherstelling in en vereniging van sekere prinsdomme waar gewelddadige konflik geheers het. Andriamasinavalona het oor die Koninkryk Imerina regeer toe dit op sy grootste was. Hy het die naam Antananarivo aan die hoofstad gegee wat vinning om die koninklike paleis op die heuwel Analamanga gegroei het; ’n groot openbare plein, Andohalo, buite die stad laat bou; en ’n paar ander plekke in die stad name gegee. Hy het ook ’n verafgeleë heuwel, wat hy Ambohimanga hernoem het, verower as ’n blyplek vir sy seun Andriantsimitoviaminiandriana; die koninklike stad wat daar ontwikkel het, is deur Unesco tot ’n Wêrelderfenisterrein verklaar.
| Andriamasinavalona | |
|---|---|
| Koning van Imerina | |
| Regeer | c. 1675-1710 |
| Dinastie | Hova |
| Voorganger | Andrianjaka Razakatsitakatrandriana |
| Opvolger | Andriantsimitoviaminiandriana |
| Gebore | Alasora |
| Oorlede | 1710, Antananarivo |
| Eggenotes | 13 vroue (Ratompoindraoandriana, Ramananandrianjaka I, Ramananimerina, Rasolomanambonitany, Renilambo, Ranavalona, Rakalafohy, Reninandriankotofanaina, Ralanimboahangy, Ranavalotomponimerina, Raseranolona, Ramanambahoaka, Ranavalontsimitovy)[1] |
| Kinders | 13 seuns 1 dogter |
| Vader | Andriandamboharihasina, Andriantsimitoviaminandriandehibe (aanneempa)[1] |
| Moeder | Rafaravavy Rampanananiamboninitany |
In ’n poging om die koninkryk te versterk het Andriamasinavalona sy ryk in vier verdeel wat deur sy vier gunstelingseuns regeer is. Dit het egter die teenoorgestelde uitwerking gehad, want die seuns wou elk sy eie ryk uitbrei – en dit het onder meer daartoe gelei dat die een seun die koning gevange geneem en hom sewe jaar lank as gyselaar gehou het. Ná hul pa se dood het die seuns militêre veldtogte teen mekaar onderneem om mekaar se gebied te verower, en dit het gelei tot ’n 77 jaar lange burgeroorlog in Imerina. In Madagaskar word Andriamasinavalona se bewind onthou as ’n goue era van geregtigheid, harmonie en vooruitgang.
Bewind wysig
Tydens sy bewind is die produksie van die Betsimitatatra-ryslande om Antananarivo drasties verhoog. Hy het ook die hoeveelheid gewere en buskruit in Imerina vergroot deur middel van handel met naburige koninkryke en die eerste kanonne ingevoer vir sy koninkryk se verdediging. Hy het die sosiale orde versterk deur twee nuwe adellike klasse te skep, verdere beperkings en verantwoordelikhede vir elk in te stel[2] en aan vroue die reg gegee om hul eie man te kies.[3]
Onder Andriamasinavalona se bewind het die politieke administrasie van Imerina duideliker afgebaken geword. Benewens die twee ekstra adellike klasse wat hy geskep het,[2] is spesifieke rolle en grondgebied aan elk toegeken. Die klasse is gedwing om in hul aangewese gebied te woon en kon nie lank in ander gebiede oorbly nie.[4] Andriamasinavalona het die regering gedesentraliseer en die mag van plaaslike administrateurs vergroot. Hy het ’n reeks nuwe edikte afgekondig wat die verhouding tussen die andriana (adellikes) en die hova (vrye burgers) oor wie hulle regeer het, strenger bepaal het.[5]
Verdeling van Imerina wysig
Die mees omstrede besluit van Andriamasinavalona was om sy koninkryk onder sy vier gunstelingseuns te verdeel: Andrianjakanavalonamandimby, Adrianmanotronavalonimerina, Andriantomponimerina I en Andriantsimitoviaminiandriana. Laasgenoemde het die grootste deel van die grondgebied gekry en was die magtigste van die vier.[6] Andriamasinavalona het geglo vier broers sou die koninkryk beter kon verdedig as net een en dat hulle mekaar sou steun om aanvalle van buite af te weer.[7]
Gevangeneming wysig
Volgens oorlewering is Andriamasinavalona se mag tydelik oorgeneem weens die skelmstreke van sy seun Andriantomponimerina, wat oor die westelike streek regeer het. Andriantomponimerina het sy mag getoets deur ’n sekere haarstyl op te dwing aan die Marovatana-volk, oor wie hy regeer het, ondanks ’n belofte wat die koning gedoen het om die uiteenlopende gebruike en taboes van Imerina te respekteer. Die Marovatana het die koning aan sy besluit herinner en geweier om toe te gee, wat die koning en sy seun genoop het om oorlog teen hulle te verklaar. Dit het die prins kans gegun om die mag oor te neem. Hy het sy pa laat verstaan die Marovatana het hom doodgemaak en hom toe in ’n lokval in sy paleis in Ambohidratrimo gelei. Hy het hom vir sewe jaar gevange geneem. In dié tyd het hy verskeie kere belowe om die koning vry te laat as hy die mag aan hom sou oorgee, wat die koning geweier het om te doen. Andriantomponimerina het gekeer dat sy broers teen hom optree deur aan hul boodskappers te vertel die koning verkies sy geselskap en het besluit om by hom in Ambohidratrimo te bly.[8]
Ná ’n ruk het die koning se aangewese opvolger, Andriambonimena, ’n aanval op die prins se halfbroer Andrianentoarivo in Ambohipotsy geloods en hom verdryf. Andriantomponimerina het besef hy moet drastieser stappe neem om sy greep op die mag te verseker en het boodskappers na die Sakalava-koning gestuur om sy hulp te vra. Die Sakalava het hom egter van hul rojaliteit aan Andriamasinavalona verseker en gedreig om die prins aan te val as hy nie die koning vrylaat nie. Volgens een weergawe van die mondelinge geskiedenis het die prins, nadat hy nie groter mag vir homself kon verseker nie, ’n losprys vir die koning geëis om sy rykdom te vergroot. Elke burger van Imerina was veplig om by te dra – dié wat nie kon nie, moes hul kinders of hulself as slawe verkoop om die nodige geld te kry. Die prins het die koning vrygelaat nadat hy die geld gekry het. In ’n ander weergawe is die koning bevry deur jagters wat sy seun Andriantsimitoviaminiandriana gestuur het.
Dood wysig
Andriamasinavalona is in 1710 dood toe een van sy vroue, Rasolomananambonitany, hom per ongeluk van hul hoë bed afstoot.[9] Hy is in die koninklike graftombes in die Rova van Antananarivo begrawe. Ná sy dood het sy seuns teen mekaar geveg in ’n poging om hul ryke te vergroot. As gevolg hiervan het Imerina verbrokkel. Konflik het 77 jaar lank geheers, totdat die koninkryk tydens Andrianampoinimerina se bewind (1787-1810) herenig is.[2]
Verwysings wysig
- ↑ 1,0 1,1 Buyers, Christopher. "The Merina (or Hova) dynasty" (in Portugees). Geargiveer vanaf die oorspronklike op 16 April 2020. Besoek op 9 Oktober 2010.
- ↑ 2,0 2,1 2,2 "Royal Hill of Ambohimanga". UNESCO World Heritage Centre. 2012. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 28 April 2020. Besoek op 22 September 2012.
- ↑ Callet (1908), pp. 654-656
- ↑ Callet (1908), pp. 563-565
- ↑ Callet (1908), pp. 566-567
- ↑ Callet (1908), p. 548
- ↑ Callet (1908), pp. 559-560
- ↑ Callet (1908), pp. 575-578
- ↑ Callet (1908), p. 654
Bibliografie wysig
- Callet, François (1908). Tantara ny andriana eto Madagasikara (histoire des rois) (in French). Antananarivo: Imprimerie catholique.
{{cite book}}: AS1-onderhoud: onerkende taal (link) - Campbell, Gwyn (2012). David Griffiths and the Missionary "History of Madagascar". Leiden, the Netherlands: Brill. ISBN 978-90-04-20980-0.
- Labourdette, Jean-Paul; Auzias, Dominique (2011). Madagascar (in French). Paris: Petit Futé. ISBN 978-2-7469-4029-1.
{{cite book}}: AS1-onderhoud: onerkende taal (link) - Ogot, Bethwell (1992). Africa from the Sixteenth to the Eighteenth Century. UNESCO. ISBN 978-92-3-101711-7.
Eksterne skakels wysig
Hierdie artikel is vertaal uit die Engelse Wikipedia
