Bewussyn

Bewussyn is die vermoë om te ervaar of waar te neem, of om 'n ervaring of bewustheid van jouself en die omgewing te hê.

'n Kunstenaarsvoorstelling van bewussyn.

Die uitdaging binne die kognitiewe neurowetenskap is om die neurale korrelasie van bewussyn as 'n oorsaaklike verhouding te verduidelik.

Bewussyn is 'n refleksie van indrukke van die buitewêreld, byvoorbeeld van mense, van voorwerpe en van die innerlike wêreld, byvoorbeeld van emosies, gedagtes of behoeftes. Bewustheid ken of ervaar wat beide sensories en kognitief in jouself aangaan, met uiteindelik die moontlikheid om op 'n sekere manier daaroor te kommunikeer. Verder word die bewussyn en bewustheid (of sy noodsaaklike eienskappe) gedefinieer as: persepsie, waaksaamheid, ervaring, geestestoestand, opwinding, gevoel, onderwerp, subjektiwiteit, wakkerheid, opsetlikheid, besef, geheue, gewete, kennis en begrip.

Bewussyn as 'n onderwerp in die filosofie word gewoonlik na verwys as die filosofie van die gees. Die hoof fokus is op die beskrywing van die aard van bewussyn om die noodsaaklike eienskappe van bewussyn vas te stel. Bewussynkonsepte fokus ook hoofsaaklik op die interaksie tussen die liggaam en die verstand (gees) of fisies en geestelik, bekend as die liggaam-gees probleem, of opeenvolgend tussen breinaktiwiteit en bewussynservaring, bekend as die moeilike probleem van bewussyn. Ander vraagstukke is iemand anders se bewussyn, dierbewustheid, kunsmatige bewussyn, die ligging van bewussyn, die bewussyn as kenmerk, kwalia en die vraag of die wêreld direk of indirek waargeneem word. Daarbenewens is daar verskillende strome of metafisiese posisies met betrekking tot bewussyn, soos: pluralisme, triaisme, dualisme en monisme. Behalwe die dualistiese sienings, het dit sedert die eerste helfte van die 20ste eeu hoofsaaklik oor die verskillende monistiese verklarings van bewussyn gegaan. Daarbenewens is daar ook selfstandige en Oosterse strome wat die bewussyn verduidelik.

Gedeeltelik te danke aan tegnologiese ontwikkelings uit die 1980's, het bewustheid 'n belangrike onderwerp geword in die navorsing in sielkunde, medisyne en wetenskap. Vanuit hierdie dissiplines en die filosofie word bewussyn as term dikwels gebruik as 'n opvolg of vervanging van die terme siel of gees en soms psige.

In 'n sielkundige sin word die bewussyn onderverdeel in die eksterne lewe, soos gedrag wat verband hou met ander mense en die omgewing, en die innerlike lewe, soos die individuele ervaring van gedagtes of gevoelens. Dit het dikwels betrekking op 'n beperking of verandering van 'n normale bewussynstoestand, byvoorbeeld as gevolg van 'n geestesversteuring, breinskade of dwelms. Die sielkundige dissiplines wat op bewussyn fokus, is eksperimentele sielkunde, neuropsigologie en kognitiewe sielkunde.

In die geneeskunde is die assessering van bewussyn hoofsaaklik prakties daarop gemik om te genees. Dit handel hoofsaaklik oor die mate van bewussyn van 'n persoon, byvoorbeeld in bewussynsversteurings soos koma of ingeslote sindroom, of op bewussynsvlakke soos verwarring of delirium.

In die wetenskap is dit hoofsaaklik die neurowetenskap en die kognitiewe wetenskap (of kognitiewe neurowetenskap) wat verseker het dat die sogenaamde neurale korrelate van bewussyn in verifieerbare verduidelikende modelle opgestel word. Daarbenewens is daar verskeie verduidelikings oor die evolusionêre ontwikkeling en oorsprong van bewussyn. Verder is daar kwantum meganiese, elektromagnetiese, wiskundige, fisiese en geestelike verklarende modelle of hipoteses oor bewussyn.

Daarbenewens is daar nog geestelike, esoteriese of godsdienstige strominge wat die bewussyn omskryf. Baie godsdienste, of hulle in die siel se voortbestaan in ’n ander lewe glo (soos die Christendom, Islam en baie heidense geloofstelsels) of in reïnkarnasie (soos baie vorme van Hindoeïsme en Boeddhisme), glo ’n mens se status in die hiernamaals is 'n beloning of straf vir hul optrede gedurende hul lewe.

Terminologie

In algemene omgangstaal het die term bewussyn verskillende betekenisse, wat (gedeeltelik) oorvleuel met die woord betekenisse van verstand (gees), siel en soms psige. In teenstelling met hierdie terme word die term bewussyn minder bepaal deur teologiese en dualistiese sienings en word dit ook in die wetenskappe gebruik. Verwante konsepte van bewussyn is: waaksaamheid, ervaring, geestestoestand, opwinding, opwekking, gevoel, onderwerp, subjektiwiteit, waaksaamheid, doelbewustheid, bewustheid, geheue, gewete en begrip. Hierdie begrippe bestaan elk uit baie sinonieme met soortgelyke betekenisse. Bykomende begrippe is 'by bewussyn' (by kennis, bygekom of wakker) en 'buite bewussyn' (buite kennis, bewusteloos of slaap). Verwante terme en konsepte is waaksaamheid, selfbewustheid, vrye wil en persoonlike identiteit. Die HAT definieer bewussyn as 1. Besef, kennis van jou eie handelinge; besit van verstandelike vermoëns; vermoë om te weet dat jy kan dink en voel 2. Al die idees, gevoelens, gedagtes van 'n persoon.

Etimologie

Die woord bewussyn kom van die Duitse woord Bewusstsein, afgelei van die Latynse woord conscientia. René Descartes het dit die eerste keer as interne getuienis beskryf.

Die term bewussyn word geneem uit die vroeë nuwe hoë Duitse Bewusstsein; wat deur die filosoof Christian Wolff (1679–1754) omstreeks 1720 as 'n filosofiese term bekendgestel is. Die woord bewus, wat vir 'n eeu langer in gebruik was, kom ook van die vroeë nuwe hoë-Duitse. Die term Bewusstsein is 'n leenvertaling wat voortspruit uit die Latynse woord conscientia, wat beteken "om bewus te wees van morele aksies" en letterlik vertaal medewete beteken.

Die woord conscientia verskyn eerste in Latynse regstekste van skrywers soos Marcus Tullius Cicero rondom die begin van die jaartelling. Dit beteken toe "'n getuie wat kennis dra van 'n mens se optrede". Oor die algemeen word aanvaar dat René Descartes (1596–1650) die eerste filosoof was om die woord conscientia te gebruik waarvan die betekenis 'interne getuienis' reeds ooreenstem met die huidige betekenis. Verder word die oorsprong van bewussyn, soos die huidige konsep, dikwels toegeskryf aan John Locke (1632–1704), wat die Engelse woord consciousness gebruik het, wat die 'gebeurlike persepsie in iemand se gees' beteken.

Konsepvorming

Beide filosowe en mense in die algemeen stem nie saam oor wat presies die bewussyn behels nie. Alhoewel die meeste mense 'n idee of intuïsie oor bewussyn het, beweer skeptici dat hierdie intuïsie verkeerd is omdat die konsep van bewussyn (intrinsiek) onsamehangend sou wees, of omdat ons intuïsie oor bewussyn op illusies berus. Gilbert Ryle argumenteer, byvoorbeeld dat die tradisionele konsep van bewussyn gebaseer is op 'n kartesiese dualistiese siening wat foutiewelik onderskeid maak tussen liggaam en verstand of die wêreld en die verstand. Hy sê dat ons nie praat van geeste, liggame en 'n wêreld nie, maar van individue of persone in die wêreld. Dus, deur te praat oor "die bewussyn", kan ons onsself mislei deur te dink dat die bewussyn van gedrag en taalkunde verskil. Morris Berman praat van 'n 'deelnemende bewussyn' waarin die waarnemer nie geskei is van die waargenome wêreld nie. 'n Goeie aantal filosowe en wetenskaplikes is ontevrede weens die gebrek aan duidelikheid in die ontwikkeling van 'n korrekte definisie van bewussyn.

Filosowe soos Ludwig Wittgenstein het taalkundige kritiek, hy argumenteer dat dit 'n fout is om te vra hoe geestelike en biologiese toestande verbind word. Menslike ervarings kan op verskillende maniere beskryf word, byvoorbeeld in geestelike en fisiese sin. As ons byvoorbeeld oor die brein praat, sou dit in die verkeerde konteks wees; as ons 'n geestelike woordeskat gebruik, met die gevolg dat dit 'n kategorie fout of konseptuele verwarring tot gevolg hê.

Ten spyte van die probleme om dit te definieer, argumenteer baie filosowe dat bewussyn 'n ondubbelsinnige konsep is wat (intuïtief) deur die meerderheid verstaan word. Aan die ander kant dui die meningsverskil oor die definisie aan dat bewustheid verskillende betekenisse het volgens verskillende mense. Waarskynlik omdat die bewussyn self, bykomend tot die objektiewe eienskappe, subjektiewe en intersubjektiewe eienskappe bevat.

In 1976 het Richard Dawkins geskryf; "Die evolusie van die vermoë om te simuleer het skynbaar tot die subjektiewe bewussyn gelei. Hoekom dit met sou gebeur het, is die mees diepgaande raaisel wat die moderne biologie in die gesig staar."

In 2004 het agt neurowetenskaplikes berig dat dit nog te vroeg is om die bewussyn te definieer. Hulle het geskryf; "Ons het geen idee hoe bewustheid kan voortspruit uit die fisiese aktiwiteit van die brein nie, en ons weet nie of bewustheid kan voortspruit uit nie-biologiese stelsels, soos rekenaars nie. Op hierdie oomblik verwag die leser 'n noukeurige en akkurate definisie van bewussyn. Jy sal teleurgesteld wees. Bewussyn is nog nie 'n wetenskaplike term wat op hierdie manier gedefinieer kan word nie. Ons gebruik tans bewustheid as 'n term op verskillende en dubbelsinnige maniere. Akkurate definisies van verskillende aspekte van bewussyn sal ontstaan... maar om in hierdie stadium 'n presiese omskrywing te gee, is voortydig."

Max Velmans en Susan Schneider beskryf die bewussyn as; "Alles wat ons op 'n gegewe oomblik bewus maak, is deel van ons bewustheid. Dit maak 'n bewuste ervaring sowel as die bekendste en die mees geheimsinnige aspek van ons lewens."

Vraagstelling

Die opdrag om bewussyn as 'n verklarende model op te stel, is op sigself 'n redelik uitgebreide en diverse projek, beide in die filosofie en in die wetenskap. Die navorsing kan opgesom word deur middel van 'n aantal hoofvrae. Die vrae fokus op die beskrywing (van die eienskappe) van die bewussyn, die onderliggende basis of oorsaak van die bewussyn en die rol of waarde van die bewussyn. In die praktyk hang die antwoorde gewoonlik van mekaar af, saam vorm hulle 'n algemene en bruikbare struktuur wat gebruik word om die bewussyn so goed as moontlik te verduidelik. Die relevante vrae kan eenvoudig soos volg onderverdeel word:

• Die beskrywende vraag: Wat is die bewussyn? Byvoorbeeld, wat die belangrikste eienskappe is en met watter middele kan hulle die beste ontdek, beskryf of gemodelleer word.
• Die verduidelikende vraag: Hoe werk bewustheid? So hoe kan dit bestaan, hoe kan dit byvoorbeeld uit onbewuste entiteite of prosesse voortspruit (wat is die operasionele stelselvereistes).
• Die funksionele vraag: Waarom bestaan bewussyn? Wat is die funksionele rol, het dit 'n meerderwaardigheid; hoekom het bewussyn tot stand gekom?

Bewussynstipes

Die P- bewussyn (phenomenal consciousness) en die A- bewussyn (access / functional consciousness).

Ned Block onderskei tussen twee tipes bewussyn: fenomenologiese of P-bewussyn (phenomenal consciousness) en toeganklik, funksioneel of A-bewussyn (access consciousness /functional consciousness). Die P-bewussyn bestaan uit subjektiewe ruwe indrukke, gevoelens en ervarings, byvoorbeeld van kleure of geluide. Hierdie tipe ervaring word beskou as onafhanklik van gedrag en hoef nie gedrag te beïnvloed nie. In die filosofie van persepsie ondersoek 'n mens byvoorbeeld in watter mate sensoriese eienskappe soos klank, reuk of kleur in 'n objektiewe realiteit kan bestaan met betrekking tot hul subjektiewe waarneming daarvan. Die P-bewussyn word ook as bewuswording genoem deur Steven Pinker, wat beteken dat die gevoel vermoeë ten opsigte van denkvermoeë (rede) bestaan.

Die A-bewustheid is die vermoë om oor die inhoud van gedagtes en waarnemings te vertel en om dit ook aan gedrag te koppel. Dit is die bewuste toeganklikheid wat ons gebruik wanneer ons byvoorbeeld inligting koppel aan waarnemings, gedagtes, herinneringe of gedrag. David Chalmers het aangevoer dat die A-bewussyn ten opsigte van die P-bewussyn relatief makliker is om te beskryf, byvoorbeeld in terme van neurowetenskap. Alhoewel sommige filosowe soos Daniel Dennett die verskil en bestaan van P-bewussyn en A-bewussyn betwis, word die onderskeid algemeen aanvaar. Dit is ook debateerbaar of die P-bewustheid en die A-bewussyn altyd saam gaan, met die vraag of hulle ook afsonderlik kan bestaan.

Nog 'n onderskeid van bewussyn word gemaak tussen 'n bewussynstoestand of opwekkingstoestand en 'n bewustheidsinhoud of bewusmakingservaring. In 'n bewussynstoestand het dit betrekking op 'n sekere bewussynskwaliteit, soos: slaperigheid, waaksaamheid of moeite, terwyl 'n bewustheidsinhoud handel oor iets daarvan bewus wees, soos om iets te sien, te hoor, te onthou, te beplan of te fantasieer. Die bewussynstoestand moet relatief goed relatief hoog wees vir 'n bepaalde bewussyninhoud.

Filosofie

Bewustheid is 'n onderwerp van studie in die filosofie, veral die rigting waarna verwys word as die filosofie van die gees. Benewens die verstandelike prosesse, funksies en eienskappe word bewussyn in 'n sekere verhouding met die liggaam gebring. Hierdie verband word op verskillende maniere bespreek en beskryf omdat daar nog geen algemeen aanvaarde teorie is nie. Dit word algemeen aangedui as die sogenaamde liggaam-geesprobleem. Hierdie konsep is die sentrale tema binne die filosofie van die gees, waarvan die oorsprong terugverwys kan word tot ongeveer 2 500 jaar gelede.

Voorgeskiedenis

Boeddha het van bewussyn gepraat in die agtvoudige pad tussen die sesde en vierde eeue vC.

Die belangstelling in die aard van bewuste ondervinding bestaan ongetwyfeld so lank as wat daar mense was wat selfrefleksie nastreef. Die mens het byvoorbeeld reeds grotskilderye gemaak oor hul ervarings voordat skryfwerk ontstaan het. Die eerste omskrewe teorieë van bewussyn strek van die Westerse filosofie en die Oosterse filosofie. Boeddhisme het byvoorbeeld op verskillende maniere oor bewussyn en die aspekte daarvan gepraat. Sentraal tot Boeddhistiese leerstellings is om die verstand te laat ontspan. Soos in die eerste leer van Gautama Boeddha oor die Vier Edel Waarhede wat sê dat daar lyding is, die lyding 'n oorsaak het en dat lyding opgehef kan word; deur die sogenaamde Edel Agtvoudige Pad te volg, waarin die bewussyn reeds omvattend beskryf word. Een van die eerste idees van die Hindoe-filosofie is dié van die sankhya-skool, waarin die wêreld onderverdeel word in gees (purusha) en materie (prakrti).

Die Akademie van Athene (Skool van Athene) verteenwoordig verskeie filosowe in hul rasionele soeke na die waarheid, soos deur ondervinding.

Presokratiese en antieke filosofie het nie bewustheid as 'n term gebruik nie, maar hulle het wel die verskynsel van sekere waarnemings beskryf, soos die beskrywings wat Homer in die Iliad gedoen het. Plato se ideëleer beskryf 'n wêreld van idees of herinneringe (anamnese) en 'n wêreld (van voorwerpe) om ons, of die sensoriese indrukke (aisthêsis). Die ooreenstemmende kennisteorie van Aristoteles verklaar dat geheue afkomstig is van persepsie (mnêmê), of 'n soort innerlike beeld wat deur herinnering opgeroep kan word. Hierdie herinnering kom ook uit waarneming en kan lei tot 'n ervaring (empeiria). Alhoewel die Westerse filosofie en Oosterse filosofie voor die jaartelling, meestal dualisties was, is die monisme in die Westerse wêreld eers deur Parmenides beskryf. In die Ooste het die konsepte brahman en tao, geformuleer deur onder andere Laozi, reeds met monisme ooreengestem.

In die daarop volgende Middeleeue was daar feitlik geen onderskeid tussen die gewete en bewussyn in die Westerse filosofie nie. Byvoorbeeld, 'n Christelike eienskap van die siel was die vermoë om jouself te leer ken met die getuienis van God. René Descartes (1596–1650) het die term gewete geherdefinieer. Die betekenis daarvan is meer verwant aan die werk van Aristoteles as met die Middeleeuse filosofie, naamlik omdat die Griekse filosowe ook 'n onderliggende probleem of onderskeiding van liggaam en verstand (gees) beskryf het.

In die Christelike tradisie word gewete beskou as kennis van die innerlike lewe wat met God gedeel word.

Na Descartes was daar meer geleerdes wat die verklaring van bewussyn as 'n probleem aangedui het. Soos Isaac Newton (1643–1727), wat in 'n brief aan Henry Oldenburg gestel het, dat dit nie maklik is om te bepaal deur watter meganisme van aksie die lig in ons gedagtes, 'n voorstelling van kleur kan produseer nie. Of Gottfried Leibniz, wat 'n hipotetiese meule voorgestel het as die onderliggende meganisme vir bewussyn, waarin ons dele sien wat meganies teen mekaar stoot, terwyl ons nie die persepsie self vind nie, staan dit bekend as Leibniz se gaping. Thomas Huxley (1825–1895) het ook opgemerk hoe iets so merkwaardig as 'n bewussynstoestand kan voorkom as gevolg van 'geïrriteerde' senuweefsel. Hy het ook genoem dat dit so onverklaarbaar is soos die voorkoms van die genie nadat Aladdin sy wonderlamp vryf.

Konsepte

Daar is verskeie begrippe binne die filosofie oor bewussyn wat 'n belangrike rol speel. Dit dui op 'n aantal bekende bewusmakingsprobleme, dierebewustheid, kunsmatige bewussyn, die setel van bewussyn, die bewussyn as kenmerk, kwalia en die vraag of die wêreld direk of indirek beskou word.

Bewusmakingsprobleme

René Descartes se illustrasie van die liggaam-geesprobleem. Hy het gesê dat die interaksie tussen liggaam en gees in die pineale klier plaasgevind het.

Bewusmakingsprobleme is nie probleme wat ons in die alledaagse lewe ervaar nie. Hulle dui aan dat daar verklarings ontbreek wat verband hou met die oorsaaklike interaksie tussen liggaam en verstand, brein en bewussyn, fisiese en geestelike en 'n mens se eie bewussyn teenoor ander.

• Die liggaam-geesprobleem verwys na die sentrale tema binne die filosofie van die gees, en beweer dat daar skynbaar 'n onverklaarbare interaksie tussen die stoflike (nie-fisiese) gees en die materiële (of fisiese) liggaam is. Plato is die eerste filosoof wat hierdie probleem hanteer het. Daarbenewens, sedert die 17de eeu, is die liggaam-geesprobleem beskryf en bekend gemaak deur René Descartes. Hy het gesê dat die interaksie tussen liggaam en siel in die pineale klier plaasgevind het, dit word nie meer wetenskaplik ondersteun nie. Baie verskillende benaderings is voorgestel, nie net van die klassieke filosofie nie, maar ook van Avicenna se filosofie en die vroeëre Asiatiese tradisies. Aangesien daar geen algemeen aanvaarde wetenskaplike teorie van bewussyn is nie – wat die onderlinge verband tussen breinaktiwiteit en bewussyn (behalwe die korrelasie) kan verklaar nie, word dit ook die moeilike probleem van bewussyn genoem.
• Die moeilike probleem van bewussyn verwys na die probleem wat voorkom wanneer ons probeer om te verduidelik hoe en hoekom ons (subjektiewe) ondervindingseienskappe soos die ervaring van kleure en smaak kan verkry. David Chalmers het die term bekendgestel en kontrasteer dit met 'n aantal relatiewe 'maklike probleme', wat op sigself baie moeilik is om te verduidelik. Chalmers beklemtoon dat die maklike probleme almal 'n kapasiteit of prestasie van funksies of gedrag verteenwoordig. Byvoorbeeld die onderskei, kategoriseer en reageer op stimuli uit die omgewing, die integreer van inligting deur middel van 'n kognitiewe proses en rapportering van geestestoestande. Chalmers beweer dat die moeilike probleem van bewussyn los staan van die funksies en gedrag en dat die moeilike probleem sal voortduur selfs wanneer alle funksies en gedrag verduidelik word.Die bestaan van die moeilike probleem van bewussyn is omstrede en word betwis deur sommige filosowe, soos Daniel Dennett en Stanislas Dehaene.
• Die probleem van verstandelike oorsaaklikheid verwys na die idee dat daar op die eerste oogopslag geen twyfel bestaan dat voornemende verstandelike gebeurtenisse dikwels opsetlike fisieke gebeure of dade kan veroorsaak en andersom. Voorbeelde van fisies-tot-verstandelik sluit in; dat om alkohol te drink verminder die vermoë om te konsentreer, of dat die val op die vloer pyn kan veroorsaak. Voorbeelde van verstandelik-tot-fisies is dat iemand deur skaamte kan bloos of dat 'n groet iemand se arm kan laat oplig. Die vraag is hoe die interaksie tussen verstandelike en fisiese oorsaaklikheid kan ontstaan. Een van die moontlike oplossings is die metafisiese of materialistiese teorie van: 'kousale sluiting' (causal closure). Dit stel in 'n sterk vorm dat; 'Fisiese effekte kan net fisiese oorsake hê' en in swakker vorm dat; 'Elke fisiese gebeurtenis het 'n fisiese oorsaak'. Die geldigheid van kousale sluiting word reeds lank gedebatteer. Teenargumente is byvoorbeeld dat wetenskap die subjektiwiteit, verstand of bewussyn as onderwerp vermy, en dat die wetenskap self nie ondersteuning bied nie, of bewys lewer van 'n sogenaamde oorsaaklike gevolgtrekking nie. Ander moontlike oplossings vir die probleem van verstandelike oorsaaklikheid word in verskeie diverse filosofiese bewegings behandel.
• Die ander probleem van die verstandelike verwys na die idee dat ondervinding noodsaaklik is vir die bewussyn en dat dit slegs van binne af bekend kan word, dus is dit in beginsel onsigbaar van buite af. 'n Oorgrote meerderheid is van mening dat ander mense ook bewus is en glo nie dat rotse of bome bewus is nie. Die moontlikheid van 'n sogenaamde filosofiese zombie word soms gebruik om die probleem van ander se gedagtes (problem of other minds) te beklemtoon. 'n Filosofiese zombie is 'n hipotetiese wese wat nie van 'n mens onderskei kan word nie. Die wese kan in alle opsigte presies op dieselfde wyse optree as 'n mens, maar sy (werklike) bewussyn ontbreek tog. In die opsig kan mens nie heeltemal seker wees dat iemand anders 'n bewussyn het nie, hoewel dit baie moontlik lyk. Dit is dus feitlik onmoontlik om bewyse te lewer wat 'n ware bewussyn kan onderskei van 'n gesimuleerde bewussyn. Die mees algemene antwoord is dat die bewussyn aan ander mense toegeskryf word, omdat hulle eksterne eienskappe en gedrag ook soos dié van ander lyk. Hulle is net soos ander, maar op 'n ander manier, insluitende bewustheid met 'n ervaring op 'n sekere (ander) manier.

Teorie van Verstand

Verwant aan die probleem van “ander se gedagtes” is die vermoë om die perspektief van iemand anders te verstaan, soos diegene se geestelike, emosionele of gedragstoestand. Daarna word verwys as die teorie van verstand (teorie van die gees). Twee visies bestaan oor die filosofie van die verstand; simulasieteorie en teorie-teorie.

• Simulasieteorie: dws ons hoef nie te weet hoe dit werk nie; ons gebruik ons eie stelsel en innerlike prosesse as modelle van innerlike prosesse van ander. Die voordeel hiervan is dat die meganisme vinnig werk, dit is relatief maklik en verg geen hoër vlak van insig nie. Dit werk sonder dat ons dit moet verstaan. Empiriese ondersteuning bestaan in die vorm van spieëlneurone.
• Teorie-teorie: dws ons weet "hoe dit werk"; Ons het kennis (of 'n eie innerlike teorie) van ander mense se prosesse wat ons geleer het en dan voortdurend verbeter. Die voordeel hiervan is dat hierdie teorie beter verduidelik hoe ons mense kan verstaan wat van ons verskil en die moontlikheid bied om te leer.
• Navorsing is ook uitgevoer op diere, byvoorbeeld om te ondersoek of diere eksplisiete teorie van verstand het, benewens, byvoorbeeld, die eenvoudiger vorme van leer, soos assosiasiewe leer.

Diere bewustheid

Volgens René Descartes kan alle nie-menslike diere na 'n masjien gereduseer word.

Dit is moontlik om 'n aantal probleme te identifiseer ten opsigte van dierbewussyn as onderwerp. Dit is 'n spesifieke vorm van die probleem van “ander se gedagtes”, omdat nie-menslike diere nie die geleentheid het om te vertel van hul ervarings, soos mense kan nie. Daarbenewens is daar soms die ontkenning van die bestaan van dierbewustheid, wat kan beteken dat 'n dier geen gevoel het nie, hulle lewe geen waarde het nie en dat die skade wat veroorsaak word nie vanuit morele standpunt verkeerd is nie. Descartes word soms daarvan beskuldig dat hy wreed is omdat hy geglo het dat slegs mense 'n immateriële gees het. Volgens hom kan diere reduksioneel as masjiene verklaar word. Baie mense het 'n sterk vermoede dat sommige diere soos honde en katte wel 'n bewussyn het. Maar hierdie vermoedens is nie vanselfsprekend nie, omdat hulle dikwels gebaseer is op persoonlike interaksies met troeteldiere en ander diere wat hulle waargeneem het.

Bonobos het kognitiewe vaardighede soos dierekommunikasie, gereedskapgebruik en selfherkenning.

Filosowe wat subjektiewe ondervinding as die essensie van bewussyn beskou, glo in die algemeen dat die bestaan en aard van dierbewussyn nooit ten volle verstaan sal kan word nie. Thomas Nagel het hierdie posisie in die invloedryke opstel uiteengesit. What Is It Like to Be a Bat? (hoe is dit om 'n vlermuis te wees). Hy verklaar dat 'n organisme bewus is “as daar iets is om soos die organisme te kan wees – iets van hoe dit vir 'n organisme is”. As ons aanneem dat dit nie weet hoeveel ons leer oor die brein en gedrag van 'n dier nie, kan ons ons nooit in die verstand of bewussyn van die dier plaas om sodoende die wêreld te ervaar soos die dier dit ervaar nie. Ander filosowe soos Douglas Hofstadter verwerp hierdie argument omdat dit onsamehangend sou wees. Daniel Dennett ontken die ontoeganklikheid van 'n vlermuisbewussyn, en beweer dat sekere bewusmakingseienskappe vatbaar is vir verstaan vanuit 'n derdepersoon waarneming persepsie. Dit is byvoorbeeld bekend dat die eggo-navigasie van vlermuise 'n baie beperkte omvang het. Hy sê dat sulke aspekte van hul bewussyn afgelei kan word uit verdere navorsing. Verskeie sielkundiges en etoloë argumenteer vir die bestaan van dierbewustheid deur 'n beskrywing van 'n aantal gedragswyses te gee, wat aantoon dat diere bewus is van sekere dinge.

Benewens filosofiese oorwegings, is daar ook vanuit die biologiese persepsies. Die volledige afwesigheid van 'n bewussyn in diere gee aanleiding tot die probleem van Wallace, omdat dit 'n verskil in die fisiese en geestelike evolusie van die mens veronderstel en daar sprake is van 'n sprong in die evolusie. Volgens die beginsel van middelmatigheid is dit onwaarskynlik dat alle lewe op aarde volgens die beginsel van evolusie plaasgevind het, maar dat die menslike verstand daaruit kon onttrek het. Deesdae word Wallace se probleem nie meer as 'n probleem beskou nie. Eerstens vereis natuurlike seleksie nie dat elke aanpassing onmiddellik 'n voordeel moet oplewer nie, solank dit geen nadele vir oorlewing behels nie. Daarbenewens speel seksuele seleksie ook 'n rol in evolusie. Ook sou die vroeë mens hom of haar in 'n meer veeleisende omgewing bevind as wat Wallace voorgestel het. Voorts blyk dit dat moderne navorsing oor dierkognisie daarop dui dat die sogenaamde uitsonderlike antroposentrisme, die verskil tussen dierlike en menslike kognisie, minder is as wat dikwels gedink word. Daar is dus evolusionêre kontinuïteit, eerder as 'n dualisme tussen verstand en liggaam volgens die siening.

Reeds in 1739 het David Hume in A Treatise of Human Nature voorgestel om dieselfde hipoteses vir die verstandelike optrede in diere as in die mens toe te pas, wat bekend staan as die toetsteen van Hume:

"Aangesien die uiterlike aktiwiteite van diere soos ons eie gedrag lyk, beoordeel ons dat hul innerlike self dieselfde as die menslike moet wees; en as ons een stap verder op hierdie beginsel redeneer, moet ons aflei dat aangesien ons innerlike aktiwiteite soortgelyk is, die oorsake waaruit dit ontstaan, ook soortgelyk moet wees. Daarom, as 'n hipotese voorgestel word om 'n verstandelike proses wat mense en diere in gemeen het, te verduidelik, moet ons dieselfde hipotese aanbeveel vir albei".

Daarmee was hy meer as 130 jaar voor Charles Darwin, wat in 1872 in The Expression of the Emotions in Man and Animals die volgende stel:

"Daar is steeds 'n veel groter probleem om die oorsaak of oorsprong van die individuele uitdrukkings te verstaan, en om te bepaal watter van die teoretiese verduidelikings betroubaar is. Om so goed moontlik te weet, sonder die hulp van enige wet, watter van die twee of meer verduidelikings die bevredigendste is, of wat heeltemal onbevredigend is, sien ek net een manier om ons gevolgtrekkings te toets. Dit word gedoen deur te ondersoek of dieselfde beginsel waarmee 'n sekere uitdrukking ook duidelik verklaar kan word, ook in ander verwante gevalle toegepas kan word; en veral of dieselfde algemene beginsel met bevredigende resultate toegepas kan word op beide die mens en die onderste diere. Ek is geneig om te dink dat hierdie laaste metode die nuttigste is".

Morgan se kanon waarsku teen antropomorfisme wat te ver uitgevoer word. Conwy Lloyd Morgan het in 1894 in An Introduction to Comparative Psychology voorgestel dat hoër gawes slegs aangedui kan word indien daar goeie redes is om dit te doen:

"In geen geval kan ons 'n aksie interpreteer as die uitkoms van 'n hoër psigiese fakulteit as dit as die uitkoms van die laer vlak van die sielkundige skaal geïnterpreteer word nie."

Die kanon is een van die mees aangehaalde sinne in die vergelykende sielkunde en word soms na verwys as 'n toegepaste vorm van Ockham se skeermes. Hierdie verduideliking volg egter nie wat Morgan met die kanon wou bereik nie, en hy verklaar hom eksplisiet teen die eenvoudigste verduideliking en vir 'n model waar daar gawes is wat op grond van die stryd om die bestaan, ontwikkel.

Die intelligensie van inkvisse is gebaseer op 'n senuweestelsel wat fundamenteel verskil van die senuweestelsel van gewerwelde diere.

Een van die vrae in al hierdie oorwegings is watter toets bewustheid in diere kan toon. 'n Bekende voorbeeld is die spieëltoets wat deur Gordon G. Gallup ontwikkel is om selfherkenning te ondersoek.

Op 7 Julie 2012 het 'n aantal vooraanstaande wetenskaplikes van verskeie dissiplines van die neurowetenskappe by die Universiteit van Cambridge ontmoet om die Francis Crick Memorial Conference te vier. Hulle fokus op die bewussyn van mense en die pre-linguistiese bewustheid van nie-menslike diere. Na die konferensie het hulle, in die teenwoordigheid van Stephen Hawking, die 'Cambridge verklaring oor die bewussyn' onderteken. Waar in 'n oorsig gegee word van die belangrikste bevindinge van die ondersoek saam met die volgende stelling:

"Die afwesigheid van die neokortex voorkom nie dat 'n organisme affektiwiteit kan ervaar nie. Samevattende bewyse toon dat nie-menslike diere neuroanatomiese, neurochemiese en neurofisiologiese substrate vir bewussynstoestande het, tesame met die vermoë om doelbewus gedrag te toon. Gevolglik toon die bewyse van die data dat mense nie uniek is in die besluit oor die neurologiese substrate wat bewustheid genereer nie. Nie-menslike diere, insluitende alle soogdiere en voëls en baie ander diere, insluitende seekatte, het ook hierdie neurologiese substrate."
                                                                          — Cambridge Verklaring oor die Bewussyn

Kunsmatige bewussyn

Sommige humanoïde robotte simuleer reeds 'n funksionele bewustheid. Die groot vraag in robotika is of 'n 'regte' (fenomenale) bewussyn in robotte moontlik kan wees. Daarbenewens verhoog dit ook etiese vrae, want dit is in beginsel 'n lewende wese.

Kunsmatige bewussyn of masjienbewustheid hou verband met kunsmatige intelligensie, kognitiewe robotika en rekenkundige neurowetenskap. Die doel van kunsmatige bewussyn as 'n teorie is om vas te stel wat gesintetiseer moet word om 'n bewussyn in 'n geboude artefak te akkommodeer. Neurowetenskap veronderstel onder andere dat bewussyn gegenereer word deur onderlinge uitruil van 'n aantal verskillende breinareas, of deur die sogenaamde neurale korrelate van bewussyn. Voorstanders van kunsmatige bewussyn glo dat dit moontlik is om stelsels (soos rekenaarstelsels) te konstrueer, sodat die onderlinge uitruil van neurale korrelate van bewussyn gesimuleer kan word, soos met die benadering genoem verbindigisme. Die moeilike vraag is of die vermoë van neurone geprogrammeer kan word, met die vraag of 'n gemoedstoestand (soos begrip van iets) geskep kan word, is die uiteindelike vraag of 'n ervaring moontlik sou wees deur 'n kunsmatige bewussyn.

Die Turingtoets, deelnemer, moet deur skriftelike antwoorde weet watter een die rekenaar is.

Een van die mees invloedryke bydraes tot hierdie vraag kom van die baanbrekerwetenskaplike Alan Turing. Weens die gebrek aan duidelikheid in die bepaling van kunsmatige intelligensie het Alan Turing 'n spesifieke operasionele toets ontwikkel; wat bekend staan as die sogenaamde Turingtoets. Ten einde die toets te slaag, moet 'n rekenaar 'n persoon kan naboots deur vrae op so 'n manier te beantwoord dat die ondervraers nie besef dat hulle met 'n rekenaar kommunikeer nie. Die captcha-toets, waarin 'n rekenaar kyk of dit 'n mens is of nie, word soms beskryf as die omgekeerde variant van die Turingtoets. Die Turingtoets word ook gesien as die kriterium vir 'n kunsmatige bewussyn. Daarbenewens het die konsep 'n groot mate van filosofiese debat tot gevolg gehad. Byvoorbeeld, Daniel Dennett en Douglas Hofstadter beweer dat diegene wat in die toets slaag, noodwendig van homself/haarself bewus is. Terwyl Dawid Chalmers beweer dat 'n filosofiese zombie die toets sonder bewustheid kan slaag. Nog 'n groep geleerdes het aangevoer; dat wanneer masjiene betekenisvolle simptome van menslike gedrag deur tegnologiese ontwikkeling begin toon, die verskil tussen mensagtige bewussyn en menslike bewussyn sal verdwyn.

'n Reaksie op die Turingtoets kom van John Searle in die vorm van 'n gedagte-eksperiment; genoem die Chinese kamer. Die eksperiment stel dat 'n program nie 'n gees/verstand nie, begrip of bewustheid aan 'n rekenaar kan gee. Searle se eksperiment begin met 'n hipotetiese aanname, wat aanvaar dat navorsing binne kunsmatige intelligensie daarin geslaag het om 'n masjien te bou wat optree soos iemand wat Chinees verstaan. Die rekenaar slaag die Turingtoets deur middel daarvan om toepaslike antwoorde te gee, en 'n mens word daarvan oortuig dat dit 'n Chinees-sprekende persoon is. Sodoende stel Searle die opvatting; of die masjien verstaan Chinees letterlik, wat hy sterk kunsmatige intelligensie noem, of die masjien simuleer die begrip van Chinees, wat hy swak kunsmatige intelligensie noem. Die Chinese kamerargument is 'n uitdaging vir funksionalisme (filosofie van die gees) en berekeningsteorie van die gees (computational theory of mind – wat stel dat die menslike bewussyn 'n berekening van die brein is soos 'n rekenaar); omdat beide van hulle verklaar dat die bewussyn slegs as 'n inligtingverwerkingsisteem aangebied moet word. Net soos die Turingtoets word die idee van die Chinese kamer gekritiseer.

Internalisme en eksternisme

Internalisme en eksternisme stel die vraag; waar is die verstand (gees) of bewussyn geleë? As die gees 'n fisiese verskynsel is, moet dit iewers in die liggaam wees. Daar is dan hoofsaaklik twee moontlike opsies: of die gees is in die liggaam (internalisme) of die gees is buite die liggaam (eksternisme). Die gees is afhanklik van die gebeure en eienskappe wat in die liggaam is, of die gees is ook afhanklik van die faktore wat buite die liggaam is. Voorstanders van internalisme deel die siening dat neurale aktiwiteit voldoende is vir waar die gees of bewussyn hul begeef. Voorstanders van eksternisme beweer dat die omliggende wêreld (ook) die gees op 'n sekere manier uitmaak. Eksternisme bestaan ook uit verskillende weergawes, die belangrikste: fenomenologiese, semantiese en kognitiewe eksternisme. Wat verder onderverdeel kan word as inhoud of draer van die gees of bewussyn.

Uitgebreide kognisie

'n In werking stellingenaksie mens-masjien koppelvlak wat aspekte van 'n kennisbasis omskep in modaliteite van waarnemings.

Uitgebreide kognisie (extended cognition), of uitbreiding van bewussyn, is deel van kognitiewe eksternalisme en is die siening dat verstandelike prosesse en die verstand verder gaan as slegs die liggaam. Dit sluit ook die aspekte van die omgewing waarbinne die organisme beweeg, maar ook die interaksie van die organisme met die omgewing, soos in omgewingsosiologie. Kognisie gaan verder as 'n interne geestelike manipulasie van simbole, daar is ook 'n opkoms van orde en struktuur wat voortspruit uit 'n aktiewe betrokkenheid by die eksterne wêreld. Verlengde kognisie kontrasteer met die siening dat die verstand net 'n verwerkingsentrum is wat geestelike voorstellings van die werklikheid skep; gebruik om liggaamsgedrag te beheer. Die veld van verlengde kognisie fokus spesifiek op die skeppingsproses en inkorporeer dit as 'n onderdeel van bewussyn. Bewussyn is dan nie meer beperk tot die brein of liggaam nie, dus behels dit eksterne interaksie met die omgewing. Op 'n 'lae' vlak soos met die motoriese leer en haptiese persepsie is die liggaam ook in kognisie betrokke, maar daar is ook 'n 'hoë' vlak waarin kulturele faktore 'n rol speel. Hierdie manier van kognisie word soms as in werking stelling beskou, om die rol van die interaksie tussen die organisme en die omgewing te beklemtoon. Met die terugvoerprosesse wat betrokke is by die ontwikkeling van 'n bewussyn en die hervorming van die omgewing; soos met mens-rekenaar interaksie.

Die uitgebreide verstand (The Extended Mind), geskryf deur Andy Clark en David Chalmers, is die baanbrekerwerk op die gebied van verlengde kognisie. Hulle sê ook dat dit arbitrêr is om te sê dat die verstand ditself net binne die grense van die skedel begeef. Die skeiding tussen die verstand, die liggaam en die omgewing word deur hulle beskou as 'n nie-beginselverdeling. Volgens hulle kan gereedskap, instrumente en ander eienskappe ook onder sekere omstandighede as gedeeltes van die verstand of bewussyn tel.

Subjektiwiteit en kwalia

Kwalia is die kwalitatiewe eienskappe van 'n waarneming, of die fenomenale karakter van ervaring. Dit gaan hoofsaaklik oor die subjektiewe manier waarop 'n ervaring of belewing vir die individu voorkom, byvoorbeeld die innerlike persepsies van gedagtes, gevoelens, smaak of kleure. As die kwalitatiewe karakters van gevoel of sensasie staan hulle in teenstelling met die proposisionele houdings, omdat hulle 'n doelbewustheid impliseer, oftewel kwalia is eerder die onderliggende gevoelens van 'n proposisie. 'n Groot deel van die debat gaan oor die definisie van kwalia. Verskeie filosowe ontken of beklemtoon die bestaan van sekere kwalia-einskappe, daarom is die aard en bestaan van kwalia redelik kontroversieel. Alhoewel Daniel Dennett die bestaan van kwalia ontken, gee hy 'n duidelike viervoudige definisie daarvoorː

Versadigde kleure is 'n dikwels gebruikte voorbeeld van 'n kwaal.

1. Onuitspreekbaar; Kwalia kan nie (letterlik) beskryf word nie, hulle kan slegs deur direkte ervaring beleef word.
2. Intrinsiek; Kwalia het geen verhoudings eienskappe nie, omdat 'n kwaal (enkelvoud) nie tot enigiets anders verminder kan word nie.
3. Privaat; Kwalia op interpersoonlike (volle) uitruiling is per definisie onmoontlik.
4. Toeganklikheid; Kwalia is direk of dadelik beskikbaar in die bewussyn en kan nie daarmee verwar word nie.

As kwalia van hierdie soort bestaan, sal 'n persoon wat byvoorbeeld rooi sien, nie sy ervaring op so 'n manier kan beskryf nie; sodat 'n luisteraar wat nog nooit rooi ervaar het nie, alles oor die ervaring kan weet, insluitende die sien van rooi, tesame met die rooi ervaring. Dit is moontlik om 'n analogie te maak, soos: 'rooi lyk warm' of 'n beskrywing van toestande soos: 'dit is die kleur wat jy sien wanneer lig met 'n golflengte van 700 nm deur die retina aan jou brein word gestuur word'. Voorstanders van (hierdie soort) kwalia argumenteer dat iemand nie 'n volledige beskrywing van daardie ervaring kan gee nie. Aangesien dit per definisie onmoontlik is om kwalia mondeling oor te dra, is dit ook onmoontlik om direk in 'n bespreking te demonstreer. Daarom word van 'n tasbare benadering gebruik gemaak. Dit is om te sê; In die algemeen kom kwalia-argumente in die vorm van 'n gedagte-eksperiment wat ontwerp is om iemand tot die gevolgtrekking te bring dat kwalia bestaan. Die moeilike probleem van bewussyn word algemeen gesien as die hoofargument vir kwalia, met die subjektiewe karakter van ondervinding (die 'hoe-dit-is'-argument) en die filosofiese zombie, ander voorbeelde sluit in:

• Die omgekeerde spektrum (inverted spectrum). John Locke, versoek ons om voor te stel as ons sou wakker word met alle kleure omgekeer. Dit met die ontdekking dat geen fisiese veranderinge in ons brein of liggaam plaasgevind het nie, wat moontlik hierdie verskynsel kan verduidelik nie. Ondersteuners van kwalia beweer, aangesien ons dit sonder teenstrydigheid kan voorstel, kan ons hierdie verandering van eienskap voorstel, terwyl die omkering van die kleurspektrum geen fisiese basis het nie (slegs die verandering van persepsie).

As Maria alles weet van rooi, weet sy hoe rooi lyk?

• Die kennisargument (knowledge argument), ook bekend as Maria se kamer of Maria die superwetenskaplike, is deur Frank Cameron Jackson ontwerp. Maria die kleur-wetenskaplike weet alles van kleure, dus sy ken al die fisiese feite oor kleure; insluitende alle fisiese feite oor kleurervaringe van ander mense. Miskien kan 'n sekere kleur gegenereer word deur 'n reeks neurologiese ontstekings wat registreer dat die kleur rooi is. Maria het egter nog nooit rooi gesien nie, sy is van haar geboorte in 'n kamer wat heeltemal swart en wit is. Sy mag slegs die buitewêreld deur 'n swart en wit skerm waarneem. Wanneer sy toegelaat word om die kamer te verlaat, moet (volgens die stelling) erken word dat sy iets nuuts oor die kleur rooi leer wanneer sy dit vir die eerste keer sien, naamlik die kleurervaring self. Benewens die demonstrasie van kwalia, is die kennisargument ook bedoel om die fisiese idee van die verstand of bewussyn te weerlê.
• Die verduidelikende gaping (explanatory gap), deur Joseph Levine, beskryf 'n gaping (of skeiding) tussen die fisiese en fenomenologiese teorieë oor bewussyn. Die verduidelikende gaping dui daarop dat daar een uitleg ontbreek; dit verduidelik hoe fisiese eienskappe kan lei tot 'n manier om te sien of te ervaar. Hy het dit as voorbeeld gebruik: 'Pyn is die afvuur van C-senuweevesels', en wys daarop dat dit fisiologies geldig sal wees, maar dat dit ons nie help om te verstaan hoe pyn voel nie. Om die gaping te oorbrug, is om 'n bevredigende meganistiese verduideliking vir ondervinding en kwalia te ontwikkel. 'n Voorbeeld van 'n soortgelyke verskynsel sonder 'n gapingsverskil is die moderne rekenaar. Hoe wonderlik hierdie toestelle kan wees, beide sagteware en hardeware, met hul onderlinge gedrag; kan volledig verduidelik word. Hy verklaar ook dat die verduideliking gaping argument nie dui op 'n gaping in die natuur nie, maar 'n gaping in ons gedagtes oor die natuur.
• Die fenomenalistiese konsepstrategie (phenomenal concept strategy)) is 'n (fisiese) teenargument wat beweer dat sulke argumente 'n gaping plaas in die verhouding tussen ons konsepte van fisiese prosesse en ons konsepte van bewussyn, eerder as die verband tussen die fisiese prosesse en die bewussyn self. Die benadering verklaar dat ons konsepte dualisties is (wel 'n epistemologiese verdeling), maar daardie realiteit is monisties (geen ontologiese gaping nie). Hierdie visie word ook konseptuele dualisme genoem. 'n Voorbeeld is hitte en molekulêre beweging, wat twee verskillende begrippe is, maar beskryf dieselfde eienskap of stof. Volgens David Papineau is hierdie "intuïtie van onderskeidbaarheid" verantwoordelik vir die verskyning van dualism. Papineau beskryf ook die "afsydigheid drogredenasies"; die teenoorgestelde van die 'simpatieke drogredenasies', 'n literêre term waarin menslike bewussyn deel word van natuurverskynsels (soos somber wolke, dansende blare of onverskillige rotse), bekend as antropomorfisme, verdierliking of verpersoonliking. In die teenoorgestelde variant (afsydigheid drogredenasies) weier mens om te erken dat bewussyn 'n komponent van die natuur is; met ander woorde, van die brein of liggame van organismes. Uiteindelik verklaar Papineau dat bewustheidtoestande nie meer as breinstate is nie, net soos pyn dieselfde is as die afvuurende C-vesels.

Die groot vraag is of kwalia iets anders of meer is as die geestelike of kognitiewe prosesse wat 'n breinproduk is. Menings is redelik verdeel, die groot verskil is dat kritici hoofsaaklik aanneem dat kwalia herlei kan word na spesifieke breinfunksies. Terwyl voorstanders hoofsaaklik aanneem dat kwalia nie as 'n objektiewe fisiese proses beskryf kan word nie, as gevolg van die subjektiewe aard van bewussyn. Voorstander van kwalia sluit in David Chalmers, Jonathan Lowe, John Maund, Moreland Perkins, Vilayanur Ramachandran en William Hirstein, Howard Robinson en William Robinson, Edmond Wright en Erwin Schrödinger. Kritici van kwalia is byvoorbeeld Daniel Dennett, Paul Churchland, Gary Drescher, David Lewis, Marvin Minsky en Michael Tye.

Direkte en indirekte realisme

Twee stelle pyle wat die Müller-Lyer optiese illusie toon. Die stel aan die onderkant toon dat die lyne van die pyle dieselfde lengte is.

Direkte of naïwe realisme staan teenoor indirekte of verteenwoordigende realisme. Beide standpunte spruit uit die filosofie van die gees, veral uit die filosofie van persepsie en die studie oor verstandelike voorstelling, en verteenwoordig 'n uitspraak oor die aard van 'n bewuste ervaring. Dit gaan oor die epistemologiese vraag of die wêreld om ons die ware wêreld is, of net 'n interne perseptuele kopie van die wêreld, gegenereer deur die neurale prosesse in die brein.Indirekte realisme word ook epistemologiese dualisme of verteenwoordigisme genoem. Die standpunt stel dat ons bewuste ervaring nie uit die werklike wêreld is nie, maar vanuit 'n interne voorstelling of miniatuur virtuele realiteit; as 'n replika van die wêreld. Sodoende kan ons nie die buitewêreld waarneem soos die wêreld werklik is nie, maar slegs ons idees en interpretasies oor die wêreld. Direkte realisme is die alternatief en beteken dat ons die buitewêreld sien soos dit is, dus is die gees-onafhanklike dinge deel van ons sensoriese ervaring. Op hierdie manier is ons ervaring nie net 'n voorstelling of subjektiewe interpretasie van die werklike wêreld nie, maar die ervaring bevat ook die verstandelike onafhanklike dinge soos elektromagnetiese straling of klankgolwe.

In teenstelling met 'n argitektoniese boog verdwyn 'n reënboog wanneer ons dit nader.

'n Argument teen direkte realisme is die argument van illusie, wat die bestaan van sensoriese indrukke aandui. Die illusies van die natuur illustreer die argument, byvoorbeeld die verstandelike voorstelling van 'n reguit stok in die water, wat blykbaar 'n draai het as ons daarna kyk. Met 'n beroep op gesonde verstand, dui dit daarop dat waarnemings grootliks afhanklik is van die tipe orgaan of sintuig. Byvoorbeeld, as ons ander sintuie gehad het, soos saamgestelde oë, eggolokasie of magneetveldpersepsie, sou ons die wêreld op 'n heeltemal ander manier ervaar, wat ons skaars kan voorstel. Daarbenewens is ons huidige perseptuele toerusting ook nie onfeilbaar nie, want daar kan moontlik wanvoorstelling wees, selfs met 'n volledige funksionering. Ons kan dit byvoorbeeld met optiese illusies ondersoek, waar ons subjektiewe ervaring verskil van die objektiwiteit van die konsep, soos met die Müller-Lyer-illusie. Soms dink ons ons sien dinge wat glad nie daar is nie, meer radikale vorme van perseptuele foute, byvoorbeeld hallusinasies en waansinigversteurings.

'n Voorstelling van dualisme teenoor monisme, met die onderlinge liggaam-geesverhoudinge.

'n Argument teen indirekte realisme is wanneer eenvoudige data vloei of inligtingverwerking aangeneem word; dan moet daar iets in die brein wees wat daardie inkomende data interpreteer soos ontvang. Dit word dikwels as 'n homunculus beskryf, net so 'n ontvangende entiteit word ook gesien as 'n regressie-argument, of 'n oplossing wat die aanvanklike probleem werklik verskuif, want in die homunculus kan daar nog 'n homunculus wees... ensovoorts. Die term homunculus (Latyn vir mannetje) word dikwels gebruik as 'n verpersoonliking van bewussyn of 'n interne instansie wat indrukke uit die buitewêreld interpreteer en integreer. Descartes beskryf 'n homunculus in die vorm van 'n siel wat behoort aan 'n natuurlike stof wat bekend staan as res cogitans ('n verstandelike denkstof) waar ander wette van toepassing is as met vaste stof (res extensa). Alhoewel die dualiteit van Decartes sommige ooreenkomste met moderne fisika toon, soos Fermi-Dirac-statistieke en Bose-Einstein-statistieke, is daar geen ooreenkoms oor die interpretasie nie. Hierdeur bly die indirekte realisme 'n onvolledige beskrywing van waarneming. Aristoteles het dit reeds besef en het eenvoudig voorgestel dat die idees of voorstellings self bewus is. Met ander woorde, daar is geen verdere oordrag van sensoriese indrukke buite idees nie. 'n Potensiële probleem vir indirekte realisme is wanneer ons net kennis het van die voorstellings oor die wêreld. Dan volg die vraag hoe ons kan weet of hierdie voorstellings gelyk is aan die wêreld, so wat die voorstelling aan moet voldoen, sodat ons weet dat dit korrek is.

Strominge

Voorbeeld van die trialsime, waarin die siel as die fenomenologiese bewussyn voorgestel word.

Daar is verskeie posisies en benaderings wat probeer om die verstand-liggaamsprobleem op te los. Bykomend tot pluralisme en trialisme word dualisme en monisme hoofsaaklik gesien as die twee hoofstrome. Dualisme maak 'n duidelike onderskeid tussen gees (verstand) en materie, terwyl monisme nie 'n duidelike onderskeid aandui nie. Elk van hierdie twee hoofstrome bevat ook verskillende substrominge. Die meeste filosowe van die 20ste en 21ste eeu beskou dualisme as 'n verouderde beskouing as gevolg van die afwesigheid van 'n (empiries identifiseerbare) ontmoetingspunt tussen die nie-fisiese verstand en die fisiese liggaam. Dit gaan hoofsaaklik oor die onderlinge visioene van die monistiese strominge. Daar is ook geïsoleerde of uitsonderlike bewegings, soos panpsigisme, nuwe misterianisme en fenomenologie. Daarbenewens is daar ook oosterse bewegings soos Hindoeïsme en Boeddhisme.

Pluralisme bepaal dat die wêreld bestaan uit 'n menigte elemente of substansies, gewoonlik vier of meer, wat van mekaar onderskei kan word. Byvoorbeeld, Empedokles het aarde, water, lug en vuur gesien as die vier elemente waarmee die wêreld opgebou word. Die atomisme van Leucippus en Demokritus verklaar dat die wêreld bestaan uit ontelbare minuskule ondeelbare atome. Hierdie teorie word egter nie meer ondersteun nie; omdat wetenskaplikes getoon het dat atome bestaan uit protone en neutrone, wat elk weer uit kwarke bestaan.

Trialisme is bedink deur John Cottingham, as 'n alternatiewe interpretasie van die liggaam-geestelike dualiteit van Rene Descartes. Trialisme handhaaf liggaam en verstand, maar voeg sensasie (gevoel) as 'n derde substansie by, om liggaam en verstand te verenig. Byvoorbeeld, diere kan nie dink nie, maar hulle het sensasies (gevoelens), in teenstelling met Decartes; wie dié diere verklaar het as geeslose outomate.

Ander 'trialiste' is Karl Popper en John Eccles, wat albei drie wêrelde beskryf, met inagneming van alles wat bestaan. Die eerste wêreld is fisieke voorwerpe en toestande soos materie, energie, organismes en voorwerpe. Die tweede wêreld is dié van bewussynstate, soos: subjektiewe kennis en belewing of ervaring van: persepsies, gedagtes, emosies, herinneringe, drome en verbeelding. Die derde wêreld is die kennis en idees in objektiewe sin, soos: taal, filosofie, teologie, wetenskap, geskiedenis, literatuur, kunswerke en tegnologie. Die derde wêreld is deur die mens geskep, maar kan ook onafhanklik van die mens bestaan. Dit word ook die 'objektiewe verstand' genoem, of dit is die kennis wat onafhanklik van die individu of die 'subjektiewe verstand' kan bestaan.

Dualisme

Die vier vorme van die dualisme

Die dualisme binne die filosofie van die gees behou 'n streng onderskeid tussen die geestelike en die fisiese, verstand en liggaam, bewussyn en brein of die materiële en die immateriële. Met betrekking tot die eenheid in monisme verklaar die (metafisiese) dualisme dat daar uiteindelik twee onverenigbare substansies of realiteite is. Die ontologiese dualisme maak 'n dubbele verbintenis oor die aard van die bestaan wanneer dit by gees (verstand) en materie kom. Dit kan onderverdeel word in drie verskillende soorte, naamlik: substansiedualiteit, eienskapdualiteit en predikaatdualiteit. Verder kan dualisme verdeel word in tipes oorsaaklike interaksie tussen die gees en die fisieke, soos interaksionisme, epifenomenalisme, parallelisme en aanleidinglisme (occasionalism).

Die algemeenste argument vir dualisme is die beroep op gesonde verstand, dit is die intuïsie wat 'n bewuste ervaring van lewelose materie onderskei. Nog 'n belangrike argument ten gunste van dualisme is dat die geestelike en fisiese baie verskillende eienskappe het, wat onversoenbaar is. Byvoorbeeld, het geestelike gebeure 'n subjektiewe aspek, terwyl fisiese gebeure dit nie het nie. As bewussyn (of die verstand) onafhanklik van die fisiese realiteit (die brein) kan bestaan, vereis dit 'n verduideliking; hoe, byvoorbeeld, word herinneringe geskep. Met ander woorde, hoe kan die verstand of bewussyn die fisiese realiteit beïnvloed (en omgekeerd) met 'n streng onderskeid.

Substansiedualisme

Volgens Gottfried Wilhelm Leibniz reël God die harmonie tussen liggaam en gees.

Substansiedualisme stel dat geestelike en fisiese in wese geskeide fondamente het, asof dit twee verskillende substansies is. Substansiedualisme is die meeste verdedig deur René Descartes, hy stel dat die geestelike buite die liggaam of die fisiese werklikheid kan bestaan. Substansiedualisme is verenigbaar met die meeste teologieë; wat beweer dat 'n onsterflike siel 'n onafhanklike domein kan beset; wat dit onderskei van die fisiese wêreld.

• Die parallelisme stel dat die menslike gees en die liggaam mekaar nie oorsaaklik beïnvloed nie, maar beide wel 'n parallelle verloop volg, oftewel met mekaar ooreenstem. Hierdie opvatting is in die 17de eeu die mees prominent verteenwoordig deur Gottfried Wilhelm Leibniz. Hy stel dat geestelike gebeure nie intergreer met gebeure in die brein of andersom nie, dus blyk dit asof hulle mekaar veroorsaakend beïnvloed. Leibniz glo as 'n monistiese denker dat die universum uiteindelik uit een substansie bestaan, die sogenaamde monade (bekend as monadologie). Desondanks verdedig hy tog die onderskeid tussen die geestelike en die fisiese in terme van oorsaaklikheid. Hy het gesê dat God voorhandig dinge sodanig geordend en gekoördineer het; sodat gees en liggaam met mekaar in harmonie sou wees, is hierdie idee bekend as die harmonia praestabilita.
• Die interaksionisme is die standpunt dat geestelike toestande, soos oortuigings en verlangens, wel kousaal verbind is met fisiese toestande. Hierdie teorie word eerste deur René Descartes verteenwoordig, waarin hy gesê het dat die gees nie gemeet kon word in terme van lengte, gewig, lengte en kleur nie. Daarbenewens kan die liggaam wel op so 'n manier gemeet word, terwyl die geen denkvermoëe het nie. Volgens Descartes was gees en liggaam nie identies weens die radikaal verskillende eienskappe nie. As voorbeeld stel hy; 'n kind raak aan 'n warm kaggel (fisiese gebeurtenis), dit veroorsaak pyn (geestelike gebeurtenis) en dit sorg daarvoor datt die kind begin skreeu (fisiese gebeurtenis), waardeur by die moeder 'n gevoel van angs en beskermingsdrang opwek (geestelike gebeurtenis) en so verder. Vir mense is hierdie soort wisselwerking gewoon en alledaags, ondanks die feit dat dit baie moeilik is om die geldigheid of juistheid vas te stel van die oorsaaklikheid deur logiese argumentasie of empiriese bewys.
• Aanleidinglisme is 'n filosofiese leer wat stel dat die interaksie tussen liggaam en gees nie moontlik gemaak kan word sonder die ingryping van God nie. By elke geestelike handeling sorg God dat die liggaam op 'n goeie manier optree in ooreenstemming met die geestelike handeling. Omgekeerd sorg die liggameveranderings daarvoor dat God die bewuswordings in die gees van die betrokke persoon aanbring. Filosowe soos Arnold Geulincx en Nicolas Malebranche het bevind dat alle liggaam-gees-interaksies 'n tussenkoms van God vereis. So 'n visie word dikwels gesien as 'n god van die leemte argument.

Eienskapdualiteit

Weergawe van eienskapdualiteit, waarby twee soorte eienskappe van een soort substansie afkom.

Die eienskapdualisme stel die fisiese voor, as die fundamentele substansie, met beide fisiese en geestelike eienskappe. Die bewustheid is daarom ontologies gesien onherleidbaar tot neurobiologie en fisika. Wanneer materie georganiseer word op die regte manier, dit wil sê; in die manier waarop lewende menslike liggame georganiseer word, kan daar dan geestelike eienskappe ontstaan.

• Die epifenomenalisme is in wese fisies, en stel dat die subjektiewe bewustheid 'n eienskap daarvan is, as 'n byverskynsel van die brein. Dit is die geestelike verskynsels, neweverskynsels of die epifenome van die fisiese verskynsels in die wêreld. Die leerstelling is afkomstig van Thomas Huxley. Fisieke gebeure kan fisiese en geestelike eienskappe veroorsaak, maar geestelike gebeure kan self niks veroorsaak nie, aangesien dit byprodukte is. Huxley vergelyk die geestelike prosesse met die rook van 'n stoomlokomotief, wat ook niks kan bydra tot die fisiese werking van die stoomlokomotief nie. In teenstelling met die bidireksionele (tweerigtingsverkeer) interaksie; is die epifenomenalisme die unidireksionele (eenrigtingsverkeer) interaksie.

Predikaatdualisme

Die predikaatdualisme stel die geestelike aanduidings van predikate teenoor die fisiese aanduidings. Die opvatting hou in dat geestelike onderwerpe nie tot die fisiese herlei kan word nie. In beginsel staan hierdie stelling teenoor die predikaatmonisme, oftewel die eliminatiewe materialisme, wat stel dat daar (uiteindelik) geen geestelike of geestelike toestande is nie. Die geestelike toestande sal tot die volkspsigologie moet behoort, wat in die toekoms geëlimineer word (volgens die teenstelling) deur die (neuro)wetenskap. Die eliminatiewe materialisme hou vol dat die voornemende predikate, van geestelike toestande sal verdwyn, sowel uit die wetenskaplike taal as die alledaagse taal, omdat hulle verwys na nie-bestaande entiteite. Die predikaatdualisme kan gesien word as 'n teenpool van hierdie stellingaanname.

Monisme

Die omsirkelde punt word gebruik deur die pythagoreërs en die later Grieke, om die monade of die Absolute te verteenwoordig; oftewel die eerste metafisiese wese.

Die monisme binne die filosofie van die gees stel dat alles een is, oftewel 'n enkele realiteit van substansie. Verder word daar onderskeid gemaak tussen die substansie-monisme en die bestaan-monisme, beide is soms ook identies aan mekaar. Substansie-monisme betref die inhoud (iets), soos: oerstof, materie, gees, energie, inligting of stringteorie. En die bestaan-monisme is die geheel (alles), soos: heelal, multiversum, realiteit, aard van god; soos in die panteïsme.

Die monistiese filosowe van die pre-Sokratiese skool van Milete verwys na 'n oerstof in terme van 'n archè. Voorbeelde is Thales van Milete met water as substansie, Anaximenes met lug as substansie en Anaximander met apeiron as substansie; 'n oneindige onbepaalde massa. In die opvolgende monisme van die antieke filosofieë het mense oor die oerstof gepraat in terme van die Absolute. Voorbeelde is die stoïsisme met logos as substansie, Plotinus met die 'Ene' as substansie en die pythagorisme met monade as substansie. Monisme in die moderne filosofie (1601–1900) kom byvoorbeeld van Baruch Spinoza met god-of-natuur as substansie, of van Gottfried Wilhelm Leibniz met monade as substansie en van Georg Wilhelm Friedrich Hegel met die absolute gees as substansie.

Monisme gaan veral oor die (ontologiese) substansie of inhoud ten opsigte van die (metafisiese) geheel of bestaan. In die hedendaagse filosofie van die gees bestaan die monisme hoofsaaklik beskou uit drie kategorieë; die idealisme; met die geestelike of gees as substansie, die materialisme; met die fisiese van materie as substansie en die neutrale monisme; met gees en materie beide as (of van) 'n neutrale substansie.

Hierdie strominge het die ooreenkoms dat hulle die menslike liggaam en die gees sien as 'n enkele geïntegreerde eenheid; oftewel die 'liggaam-gees' (bodymind). In teenstelling tot die dualisme word die idee van liggaam-gees as 'n samewerkingsverband toegepas in 'n aantal dissiplines, waaronder: psigoneuro-immunologie, psigosomatiek en diverse liggaam-gerigte psigoterapieë soos bio-energetica, emosionele liggaamwerk, hergeboorte (rebirthing), postural integrasie en primale terapie. In die Westerse psigoterapie is die benadering van onderlinge beïnvloeding tussen fisiese en geestelike gesondheid relatief gesien redelik nuut (Hiëronymus David Gaubius 1705–1780). In die Verre Ooste is die benadering van liggaam-gees (nāmarūpa) in werklikheid al eeue 'n algemene teorie.

Materialisme / fisiesisme

Materialisme, fisiese monisme of ook fisiesisme is 'n monistiese veronderstelling wat die werklikheid (insluitende die bewustheid) uiteindelik herlei tot materie. Die gees of die bewustheid word gesien as 'n fisiese of materialistiese voorwerp soos alle sintuie, insluitende die belewings wat daaruit voortspruit. Wat voorheen aan die gees of die bewustheid toegeskryf was moet mens volgens die materialisme aan die brein toe te skryf. Verder word daar diverse variante van materialisme onderverdeel, soos: reduktief, nie-reduktief en soms kousaal-reduktief.

Reduktief fisiesisme

• Die filosofiese behaviorisme stel dat geestelike toestande beskrywings is van iemand se gedrag, die geestelike toestande het dus geen eie werklikheid nie. 'n Reaksie op 'n bepaalde stimuli word byvoorbeeld gesien as 'n bepaalde gedrag waardeur die gees of die bewustheid sy status as 'n selfstandige entiteit verloor. Die filosofiese behaviorisme domineer veral in die eerste helfte van die 20ste eeu, dit was veral 'n teenreaksie op die dualisme van René Descartes. Aanhangers wat met filosofiese behaviorisme geassosieer word, is byvoorbeeld: Gilbert Ryle, Ludwig Wittgenstein, Alan Turing, Rudolf Carnap, Carl Hempel en Willard Van Orman Quine. Hedendaagse filosowe beskou filosofiese behaviorisme as onvoldoende, want byvoorbeeld die gevoel van pyn kan nie net tot 'n gedrag geredureer word nie.

• Die soort identiteitsteorie stel dat die geestelike verskynsels gelyk is aan fisiese verskynsels, oftewel dat die gees of die bewustheid niks anders as 'n fisiese breinproses is nie, in plaas van 'n gedrag. Die teorie is ontwikkel deur John Smart en Ullin Place as 'n direkte reaksie op die tekortkominge van die filosofiese behaviorisme. 'n Teenreaksie kom uit die meervoudige realiseerbaarheid van Hilary Putnam en Jerry Fodor, wat stel dat daar verskillende fisiese eienskappe moontlik is; om dieselfde soort van geestelike eienskappe te kan realiseer.

A) Identiteitsteorie of tipe-identiteitsteorie. B) Teenstrydig monisme van bewys-identiteitsteorie.

• Funksionalisme stel dat geestelike toestande as funksionele toestande beskou kan word. Funksionalisme is ontwikkel deur Hilary Putnam en Jerry Fodor as 'n reaksie op die filosofiese behaviorisme en die tipe identiteitsteorie. Veronderstellend dat 'n geestelike toestand, soos: vertroue, verlange of gevoel opgebou is uit funksionele verwantskappe tussen ander geestelike toestande, dit is daarmee 'n kwessie van sensoriese insette en gedrag as uitset. Volgens die teenargumente word daar met 'n inset-uitset-stelsel onvoldoende rekening gehou met die innerlike belewing of die bewustheid self. As spesifieke vorm word dit ook die masjientoestand funksionalisme genoem; wat byvoorbeeld berus op die beginsel van die sogenaamde Turing-masjien. Daar is ook ooreenstemmende weergawes, soos die psigofunksionalisme van Jerry Fodor en die homunculair funksionalisme van Daniel Dennett. Kritiek op die funksionalisme kom byvoorbeeld in die vorm van gedagte-eksperimente soos die Chinese kamer en die tweeling-aarde.

• Eliminativisme stel dat al die ander reduksionistiese opvattings gefaal het en daarbenewens dat die nie-reduksionele opvattings onsamehangend is. Rondom die eliminatiewe materialisme bestaan diverse verwante opvattinge, verteenwoordigers is byvoorbeeld: Wilfrid Sellars, Willard Van Orman Quine, Paul Feyerabend, Richard Rorty en Ludwig Wittgenstein. Volgens eliminatiewe materialiste is geestelike toestande fiktiewe entiteite wat voortspruit uit die volkspsigologie; wat die neurowetenskap van die kognitiewetenskap (eventueel) gaan aantoon in die toekoms. Hulle is dus eliminatief teenoor die geestelike, die bewustheidstoestande; volgens eliminativiste bestaan daar uiteindelik geen aparte nie-fisiese eienskappe nie. Aanhangers soos Patricia Churchland en Paul Churchland verwys dikwels na die lot van foutiewe populêre teorieë wat in die geskiedenis ontstaan het, soos heksery en die plataarde sienings. Die teenargumente kom hoofsaaklik daarop neer dat die eliminativisme die beskouende funksie self, of die individuele subjektiewe eienskap soos kwalia, blyk te ignoreer of te probeer wegredeneer. Daarbenewens het die aanname dat die gees of die bewustheid veroorsaak word deur die brein, as 'n gevolg van psigiese of fisiese korrelasie, word daar gebruik gemaak van die drogredenasies; met 'n goeie idee. Want 'n korrelasie impliseer nie outomaties 'n oorsaaklikheid nie, dat die brein die bewussyn produseer is 'n onbewysde algemene aanname.

Nie-reduktiewe fisiesisme

Net soos 'n termiethoop ontstaan die bewustheid volgens herverskyning uit 'n som van sy dele.

Die nie-reduktiewe fisiesistiese filosowe klou sterk vas aan twee essensiële oortuigings met betrekking tot die liggaam-gees probleem. Naamlik dat die fisiesisme korrek is, met die stelling dat geestelike toestande fisiese toestande is. Daarby is alle reduksionele strome onbevredigend, want geestelike toestande of die bewustheid kan nie gereduseer word tot 'n gedrag, breintoestand of funksionele toestand nie. Vanweë die onderskeiding word nie-reduktiewe fisiesisme ook wel gesien as 'n vorm van dualisme. Opvolgend daarop ontstaan die vraag of die nie-reduktiewe fisiesisme tog 'n moontlikheid kan wees, en word daar 'n aantal variante beskryf:

• Die ontluikenisme stel dat die gees of die bewustheid ontstaan deur middel van herverskyning. Dit is die proses waardeur groter entiteite, patrone, reëlmatighede of toestande ontstaan deur kleinere of eenvoudiger entiteite; wat self nie sulke eienskappe kan vertoon nie. Dus die bewustheid kom dan wel voort uit fisiese prosesse, maar kan nie gereduseer word tot hierdie fisiese prosesse nie, die bewustheid word daarmee as 'n ontluikende-eienskap gesien.

• Superveniënsie (letterlik vertaal: 'daar bo-op komend') is 'n soortgelyke en spesifieke vorm van ontluikenisme. Die stel dat geestelike toestande 'superveniënsie' op fisiese toestande, maar kan daar nie daartoe herlei word nie. Superveniënsie beskryf daarby 'n onderlinge funksionele afhanklikheid. Die onderliggende basis is van noodsaaklike belang, met die gevolg dat geen verandering in 'n geestestoestand kan plaasvind nie, tensy daar 'n verandering in die fisiese toestand is nie. Die basiese beginsels van ontluikenisme en toesig word weerspieël in die werk van G.E. Moore en R. M. Hare. In die 1970's was Donald Davidson die eerste wat die term superveniënsie as 'n nie-reduktiewe fisiese benadering in die filosofie van die gees gebruik het. Alhoewel toesighouding die voorspellings van fisionalisme blyk te verklaar, is daar probleme wat hoofsaaklik deur Frank Cameron Jackson en Jaegwon Kim geformuleer word.

• Inkonsekwente monisme is 'n spesifieke vorm van identiteitsteorie wat ook pseudo-identiteitsteorie genoem word. Dit is 'n nie-reduktiewe vorm van identiteitsteorie geformuleer deur Donald Davidson. Dit verklaar dat verhoudings geestelike verskynsels is wat nie deur streng fisiese wette beskryf kan word nie. Ten spyte van die probleme van identiteitsteorie (in die algemeen) is daar nuwe belangstelling vanuit die werk van Jaegwon Kim.

Kousaal-reduktiewe fisiesisme

Kousaal-reduktiewe fisiesisme is 'n spesifieke vorm van nie-reduktiewe fisiesisme, wat bykomend tot nie-reduktiewe ontologie, oorsaaklik wel reduseerbaar is. Die bewussyn is dus nie verminderbaar tot materie of die brein funksies nie, maar kan oorsaaklik verbind word met materie of breinfunksies. Dus, vanuit 'n oorsaaklike oogpunt, kom die bewussyn uit die breinfunksies, maar dit is nie (bloot) breinfunksies nie. Die siening word ook beskou as eienskapsdualiteit, maar in kousale reduktiewe fisiesisme is liggaam en gees nie (kousaal) streng geskei nie, slegs ontologies. Die verstandelike toestande het hul eie (ontologiese) kousale mag, buiten hul fisiese aard, dus 'n selfstandige effek wat onafhanklik is van hul fisiese oorsaaklikheid, dit staan ook bekend as mentalisme.

• Biologiese naturalisme van John Searle is soortgelyk aan eienskapsdualisme en bestaan uit twee belangrike proposisies: 1) Alle verstandelike simptome soos pyn, kriewels en jeuk – tot die mees diepgaande gedagtes word veroorsaak deur 'n laer vlak van neurobiologiese prosesse in die brein. 2) Geestelike verskynsels is 'n hoër vlak van brein eienskappe. Searle beweer dat bewustheid oorsaaklik verminderbaar is tot die breinprosesse, maar nie ontologies reduseerbaar is tot die breineienskappe nie. Om sodoende die tradisionele dilemma tussen reduktiewe en nie-reduktiewe fisiesisme te ontsnap. Hy onderskei byvoorbeeld tussen fisiese en geestelike feite. Geestelike (of 'subjektiewe') feite is byvoorbeeld die van persepsies, gevoelens en oordele. Hierdie geestelike feite word uiteindelik deur fisiese feite veroorsaak, hulle is afhanklik van fisiese en biologiese funksies, dus is hierdie funksies in die eerste plek nodig vir bewussyn.
• Naturalistiese dualisme is 'n soortgelyke standpunt van David Chalmers. Natuurlik, omdat hy van mening is dat geestestate veroorsaak word deur fisiese stelsels (soos die brein) en dualisme omdat hy van mening is dat geestestate ontologies geskei is van fisiese toestande, hulle kan nie gereduseer word tot fisiese stelsels nie. Die standpunt word ook tradisioneel na verwys as eienskapdualiteit, neutrale monisme, dubbele aspekteorie of as wesenlike monisme in algemene sin, wat volgens Chalmers die enigste intelligente posisie sou wees.

Idealisme

Volgens die idealis Immanuel Kant word die wêreld gevorm deur die verstand wat ons dan kan waarneem.

Idealisme, of ook psigiese monisme, is 'n groep filosofieë wat sê dat die werklikheid, of die werklikheid soos ons dit kan herken, wesenlik geestelik is, geestelik gestruktureer is of andersins immaterieel is. Daar is twee hoofstrome van idealisme: ontologiese idealisme en epistemologiese idealisme. Epistemologies gesien is die idealisme skepties oor die moontlikheid vir verstandelik-onafhanklike kennis. In 'n sosiologiese sin beklemtoon idealisme hoe menslike idees, soos oortuigings en waardes; die samelewings gevorm het, soos die kollektiewe bewussyn en die idee van 'n noösfeer; waarmee mense se bewussyn sowel as die atmosfeer van die aarde sowel as die biosfeer kan beïnvloed. Ontologies of metafisies beskou gaan die idealisme 'n stap verder deur te aanvaar dat alle entiteite saamgestel is uit gees of bewussyn. Idealisme verwerp dus dualisme, materialisme en neutrale monisme. Klassieke idealisme ontstaan in Indië en Griekeland, Hindoe-idealiste en Griekse neo-platonisme het panteïstiese argumente aangevoer vir 'n alomvattende bewussyn; as die ware aard van die werklikheid. Daar is ook verskillende variante van idealisme wat beskryf word:

• Die transendentale idealisme is in die agttiende eeu deur Immanuel Kant gevestig, wat in die; Kritiek van Reine Beredening (Kritik der reinen Vernunft) stel dat die verstand die wêreld vorm wat ons dan in die vorm van ruimte en tyd waarneem. Kant maak 'n onderskeid tussen dinge soos dit voorkom by die waarnemer (die verskynsel) en die dinge (die noumenon) in hulself (die ding op sigself). Die filosofie van Arthur Schopenhauer is ook 'n vorm van transendentale idealisme. Hy beklemtoon in Die Welt as Wille und Vorstellung dat ons beperk is tot ons eie bewussyn. Hy verklaar dat die wêreld wat vir ons voorkom, slegs 'n voorstelling of 'n geestelike beeld is van eksterne voorwerpe. Ons kan slegs direkte voorstellings daarvan herken, omdat alle voorwerpe buite die verstand indirek bekend word; as gevolg van die ingryping van ons gees.

• Subjektiewe idealisme, of soms die fenomenalisme, verklaar dat daar slegs vertoë en sintuiglike indrukke in die wêreld is. Dit beskryf die verhouding tussen ondervinding en die wêreld, waarin eksterne voorwerpe nie meer as 'n versameling sensoriese data van 'n waarnemer is nie. Oor die algemeen word dit ook geassosieer met sogenaamde immaterialisme, wat bepaal dat materie uiteindelik nie bestaan nie. Dit is dus ook die teenoorgestelde van eliminatiewe materialisme. 'n Meer radikale vorm is solipsisme, wat verklaar dat slegs iemand se eie bewussyn bestaan; dié van ander is slegs onderdele. Die eerste subjektiewe idealiste was sekere Indiese Boeddhistiese lede van die Yogacara-skool. In die Weste word die 18de eeuse filosoof George Berkeley gesien as die stigter van die subjektiewe idealisme.

• Die objektiewe idealisme verklaar dat die eksterne wêreld bestaan uit verstand of bewussyn wat met ons menslike verstand of bewussyn kommunikeer. Dit word soms ook geassosieer met panteïsme; wat aanvaar dat alles (en almal) deel is van 'n goddelike bewussyn. Die objektiewe idealisme aanvaar die realisme in die sin van gesonde verstand, dit word ook naïewe realisme genoem en beteken; dink dat die werklikheid so is soos die manier waarop jy dit ervaar. Objektiewe idealisme erken dat materiële voorwerpe bestaan, maar verwerp naturalisme met die stelling dat die verstand of bewussyn van materiële voorwerpe afkomstig is. Dit verskil van subjektiewe idealisme omdat dit beide realisme sowel as naturalisme verwerp. Voorstanders van objektiewe idealisme sluit in Thomas Hill Green, Josiah Royce, Benedetto Croce en Charles Sanders Peirce.

Neutrale monisme

Baruch Spinoza word gesien as die grondlegger van neutrale monisme en van die dubbel-aspekte-teorie.

'n Middelweg tussen materialisme en idealisme is die neutrale monisme. Neutrale monisme is die metafisiese opvatting wat stel dat die werklikheid uiteindelik uit een soort substansie bestaan, maar nie dat dit intrinsieke kern bewustheid of materie is nie. Hierdie siening stel dat sowel die bewustheid as die materie nie fundamenteel beskou word as twee verskillende dinge nie en neem daarmee die neutrale posisie in tussen beide opvattings in. Daarbenewens stel neutrale moniste 'n fundamentele substansie voor, waarvan die bewustheid en materie kan bestaan. Beide liggaam as gees is dan uiterlike manifestasies van 'n onderliggende (eventueel onbekende) substansie. 'n Analogie vir dit is 'n televisiestel; wat beide geluid en beeld voortbring maar self is dit nie van beide nie.

Die neutrale monisme is begin deur Baruch Spinoza, maar hy word later saam met filosowe soos David Hume en Ernst Mach geklassifiseer as 'n neutrale monis. Selfgeidentifiseerde neutrale moniste is byvoorbeeld Charlie Dunbar Broad en William James. Bertrand Russell dui aan dat iemand wat kan sien, dinge weet wat 'n blinde nie kan weet nie, terwyl die blinde wel alles oor fisika kan weet. Die filosoof Whately Carington stel ook dat gees en materie beide bestaan uit dieselfde soort van komponente, bekend as kognita of sintuiglike indrukke. Volgens sommige filosowe soos Stephen Stich is die neutrale monisme nie so populêr in die filosofie; omdat dit moeilik is om die aard van neutrale elemente te ontwikkel of te verstaan.

Die dubbel-aspekte-teorie of dubbel-aspek monisme is 'n vorm van (substantiele) neutrale monisme, wat stel dat die fisiese en die geestelike twee aspekte van, of perspektiewe op, dieselfde substansie is. Ten einde die teorie duideliker oor te dra word daar 'n derdepersoonskennis (objektiwiteit) met 'n eerstepersoonskennis (subjektiwiteit) voorgestel as 'n dubbele aspek van perspektief. Waar neutrale monisme neutraal bly vir 'n fundamentele substansie; stel die dubbel-aspekte teorie dat die objektiewe fisiese en die subjektiewe mentaliteit; onderling sowel onafskeidelik as onherleidbaar van mekaar is, hoewel verskillend (as twee kante van dieselfde munt). Daarteenoor staan die afskeidelikheid van die dualisme en die herleibaarheid van die reduktiwiteit, wat beide volgens die sogenamde refleksiewe monisme van Max Velmans onvoldoende aandag bestee aan die fenomenologie van die bewussyn.

Daar is verder diverse dubbel-aspekte teoretici en filosowe wat 'n monistiese tweedeling van liggaam en gees beskryf, soos David Chalmers, Carl Gustav Jung en Wolfgang Pauli. Ook Thomas Nagel, stel dat ervarings wesentlik subjektief is en slegs toeganklik is vir die individu wat hulle ondergaan, terwyl fisiese toestande in essensie objektief is en toeganklik is vir meerdere persone. Hy stel dat die subjektiewe aspek wel deeglik bestaan en verwerp die idee dat 'n subjektiewe toestand uiteindelik 'n objektiewe toestand is. Volgens hom kan reduksioniste nie weet waar die reduksionisme van bewustheid eintlik op neer kom nie. Die Nederlandse filosoof Baruch Spinoza (1632–1677) word ook gesien as die grondlegger van die dubbel-aspekte teorie. Volgens hom kom die geestelike (die gees) en die fisiese (die liggaam) vanuit 'n substansie wat hy 'god van natuur' noem. Die monistiese dubbele aspek word in sy filosofiese hoofwerk die Ethica op die volgende wyse omskryf:

… dat die voorstelling van die Ligaam en die Ligaam self, d.w.s. (vgl. St. XIII v.d. D.) die Gees en die Ligaam, een en dieselfde enkel ding is, wat nou beskou word as openbaring van die eienskap van die Denke, dan weer as openbaring van dat die Uitgebreidheid. St. XIII v.d. D.: Die voorwerp van voorstelling wat die menslike dinge Gees uitmaak is die Ligaam, ofwel 'n sekere werklik bestaande vorm van Uitgebreidheid, en niks anders nie. — Baruch Spinoza, Ethica – hoofstuk 2 – Oor die aard en die oorsprong van die gees

Uitsonderings

Daar is ook uitsonderings wat geen (direkte) verklaring bied om die kousale verband tussen liggaam en gees (of brein en bewustheid) op te los nie. Dit is alternatiewe van op sigself staande stroominge wat onderskei van die konvensionele strominge, maar hulle verteenwoordig almal 'n erkende visie oor die bewustheid.

Panpsigisme

llustrasie van die kosmiese orde deur Robert Fludd, die wêreldsiel is afgebeeld as 'n vrou.

Die panpsigisme is die filosofiese leer (of al-besielingsleer) wat stel dat die gees, die siel, die bewustheid van die psige 'n universele of primordiale eienskap is van alles wat bestaan. Panpsigisme gaan daarvan uit dat alle materie besiel is, 'n soort van bewustheid het of 'n psigiese aard het; wat ook wel ook die wêreldsiel genoem kan word. Die panpsigisme is een van die oudste filosofiese teorieë, wat toegeskryf word aan filosowe soos: Thales, Plato, Spinoza en Leibniz. Byvoorbeeld volgens Aristoteles het die eerste Griekse filosoof Thales van Milete (ongeveer 624 – 545 vC) verklaar dat; 'alles vol gode sit,' volgens hom word dit bewys deur die werking van magnete. Die panpsigisme word ook gevind in die antieke filosofieë soos die Stoïsisme, Vedanta en Mahayana. In die 19de eeu was panpsigisme 'n standaard teorie in die filosofie van die gees, maar die belangstelling het afgeneem in die middel van die 20ste eeu weens die opkoms van die logiese positivisme; wat alleen aanvaar dit wat daadwerklik sintuiglik waargeneem en vasgestel kan word. Deur onder andere die bekendheid en die aanduiding van die moeilike probleem van bewussyn het die panpsigisme weer gegroei.

Panpsigisme is aan verskeie ander metafisiese posisies verwant. Panpsigisme het dit eens met die idealisme dat alles in 'n sekere sin geestelik is, maar stel dat die geestelike 'n eie werklikheid het. Panpsigiste en dualiste is dit eens dat geestelike eienskappe nie gereduseer kan word tot fisieke eienskappe nie, maar dit is daarenteen volgens panpsigisme wel verweef in die realiteit. Die panpsigisme is ook eens met die neutrale monisme; dat geestelike en fisiese fundamentele gesien nie te skei nie, maar waar neutraal monisme neutraal bly stel panpsigisme dat die fisiese die 'verswakte' geestelike is. Panpsigisme is ook verenigbaar met nie-reduktiewe fisiesisme ; in soverre dat geestelike eienskappe toegeskryf word aan fisiese eienskappe, maar dan wel op sigself. Monopsigisme is ook vergelykbaar, wat stel dat alle mense dieselfde ewige siel, gees, bewustheid van verstand met mekaar deel; in plaas van aparte entiteite. Hierdie leerstelling kom voor in Boeddhisme, Hindoeïsme, Sabianisme, kabbala, Averroïsme en Rastafarianisme.

Die paneksperientialisme is 'n vorm van panpsigisme, wat soms aangedui word as die stroming wat stel dat 'n bewuste ervaring van die bewustheid 'n fundamentele bestanddeel van die heelal is. Dit word geassosieer met die filosofieë van onder andere Charles Hartshorne en Alfred North Whitehead. Hoewel die term paneksperientialisme bedink is deur David Ray Griffin; om die prosesfilosofiese opvatting te onderskei van die panpsigisme. Whitehead se prosesfilosofie, of ook wel die filosofie van die organisme, stel dat die fundamentele elemente van die heelal sogenaamde 'ervaringsgebeurtenisse' is, wat nog kleiner is as subatomiese deeltjies. David Chalmers impliseer dat die bewussyn net soos ruimte, tyd en massa tot die fundamentele groothede behoort. Sodat onbekende fenomene wat nog nie verklaar is nie (met behulp van die fisiese metodes) duideliker omskryf kan word.

Nuwe Misterianisme

Die Nuwe Misterianisme is die filosofiese stroming wat stel dat die liggaam-geestelike probleem van die opvolgende moeilike probleem van bewustheid nie opgelos kan word deur die mens nie. Die onoplosbare probleem onderstreep die onverklaarbaarheid van kwalia, oftewel die subjektiewe bewuste ervarings van 'n individu. Die Nuwe Misterianisme word ook gesien as 'n onverklaarde vorm van nie-reduktiewe fisiesisme. Die sogenaamde ontluikende materialisme stel ook dat mense nie slim genoeg is om die wisselwerking tussen gees en materie te verklaar nie. Daarbenewens word weleens gestel dat die gees van die bewussyn 'n gevolg van materie is, in die vorm van ontluikenheid, sonder oorsaaklike verklaring. Colin McGinn is die grootste voorstander van die Nuwe Misterianisme en stel byna kompromieloos dat die bewustheid 'n verborgenheid bly; wat nooit deur die menslike intelligensie ontrafel sal word nie. Ander 'misterianiste' dink dat die begrip van die bewussyn buite ons huidige menslike verstand lê, maar glo daarenteen wel dat die bewussyn verstaanbaar sal word deur toekomstige ontwikkelings in die wetenskap en die tegnologie.

Volgens Colin McGinn is daar meer ewigdurende filosofiese probleme wat nie deur mense opgelos kan word nie, dit word ook kognitiewe sluiting genoem. Voorbeelde van sulke probleme naas die liggaam-geestelike probleem is die van persoonsidentiteit en vrye wil. Emil du Bois-Reymond (1818–1896) skets sewe wêreldraaisels waarvan hy drie sowel wetenskaplik as filosofies onoplosbaar verklaar (ignoramus et ignorabimus); omdat hulle transendentaal sou wees. Dit gaan om die oorsprong van materie en mag, die oorsprong van beweging en die oorsprong van (eenvoudige) sensasies. Noam Chomsky maak byvoorbeeld onderskeid tussen skynbare oplosbare probleme en skynbare onoplosbare probleme. Hy merk daarby dat die kognitiewe vermoeëns van alle organismes beperk is deur hul biologie. Hy noem as voorbeeld dat 'n muis nooit sal praat soos 'n mens nie, op dieselfde manier kan ons sekere probleme nie oplos nie. Steven Pinker is ook 'n aanhanger van die Nuwe Misterianisme, hoewel hy sy posisie sou kon opgee as daar 'n Darwin of Einstein van bewustheid kom met 'n verbluffende nuwe uitvinding oor die bewussyn; sodat dit opeens aan almal duidelik word.

Fenomenologie

Edmund Husserl is die grondlegger van die fenomenologie.

Die fenomenologie is die filosofiese stroming gevestig deur Edmund Husserl, wat in teenstelling tot die ander strominge geen verklaring gee oor die kousale verband tussen liggaam en gees en tussen brein en bewustheid nie. Volgens Maurice Merleau-Ponty het ons geen liggaam nie, maar is ons ons (deurleefde) liggaam; wat waarneming moontlik maak. Fenomenologie verwerp daarom die rasionalisme (kennis kom deur rede) en die empirisme (kennis kom deur ervaring); omdat die liggaam en gees apart dink. Daarmee is die fenomenologie 'n navorsingsmetode wat die eienskappe van die bewussyn op sigself bestudeer. Daar word geprobeer om die bepalende voorwaardes vir die bewussyn objektief op te stel, wat dikwels beskou word as subjektief. Dit gaan om die inhoud van (bewuste) ervarings soos beoordeling, persepsies en emosies. Alhoewel die fenomenologie wel daarna streef om wetenskaplik te wees, probeer die fenomenologie die bewussyn nie te bestudeer soos die kliniese sielkunde en die neurologie dit doen nie. In plaas daarvan maak hulle gebruik van 'n stelselmatige refleksie, oftewel van introspeksie, om sodoende die essensiële eienskappe en ervaringsstrukture te bepaal. Die metode om te rapporteer oor individuele ervarings is in die vroeë twintigste eeu wel in opspraak gekom, weens twyfel oor die betroubaarheid daarvan. Later is dit tot op sekere mate herstel, veral deur 'n kombinasie van tegnieke; waarmee breinaktiwiteit ondersoek word.

Daar is diverse veronderstellinge wat help om die fondament van die fenomenologie te verklaar:

1. Die konsep van 'n objektiewe ondersoek word verwerp deur middel van 'n proses bekend as; fenomenologiese epochè. Waarvolgens alle uitsprake oor die bestaan van die buitewêreld word opgeskort (word tussen hakies gesit), sodat fenomenene verklaar kan word aan die hand van hul eie inherente betekenisstelsel. Die opvatting, dat iemand deur die analise van daaglikse menslike gedrag, meer begrip of beter insig kan kry oor die natuur.
2. Dat mense ondersoek moet word, want persone kan verstaan word deur hul unieke manier van weerspieëling op die samelewing.
3. 'n Voorkeur gee aan die versamel van bewuste ervarings in plaas van die tradisionele data.
4. Ontdekkend oriënteer deur ondersoeke te versamel met behulp van metodes wat baie minder beperkend is in vergelyking met alle ander wetenskappe.