Wikipedia

Geraasbesoedeling

Geraasbesoedeling, ook bekend as omgewingsgeraas of klankbesoedeling, is wanneer geraas 'n skadelike impak op mense of diere het. Die wêreldwye bron van buitelug-geraas word hoofsaaklik veroorsaak deur masjiene en vervoer (veral vliegtuie).[1][2] Swak stadsbeplanning kan tot verhoogde geraasbesoedeling lei. Industriële en residensiële fabrieke kan ook tot geraasbesoedeling in woongebiede lei.

Verkeer is een van die hoofbronne van geraasbesoedeling in stede.
'n Qantas Boeing 747-400 vlieg baie naby aan huise verby by die London Heathrow-lughawe.

Sommige van die hoofbronne van geraas in woongebiede sluit in harde musiek, lawaai van voertuie en vliegtuie, instandhouding van grasperke, nabygeleë konstruksie, skielike ontploffings of jong mense wat skreeu (bv. by sportgeleenthede). Geraasbesoedeling wat verband hou met huishoudelike petrolkragopwekkers is ook besig om een van die hoofbronne van geraasbesoedeling in ontwikkelende lande te word.

Die gemiddelde geraasvlak in woongebiede is 97,60 dB, wat die Wêreldgesondheidsorganisasie se maksimum aanbevole waarde van 50 dB reeds oorskry het.[3] Navorsing dui daarop dat geraasbesoedeling die hoogste is in lae inkomste-gebiede, asook gebiede waar die minderheidsrasse voorkom.[4] Gedokumenteerde probleme wat verband hou met geraasbesoedeling in die stede, gaan so ver terug as die Antieke Rome. [5]

Hoë vlakke van geraas kan bydra tot kardiovaskulêre gevolge by mense en 'n verhoogde kans van koronêre hartsiekte. [6] [7] Geraasbesoedeling verhoog die kans van dood by diere, deur die invloed wat dit het op die vermoë om prooi op te spoor, asook die invloed wat dit het op die voortplanting van diere. Dit dra ook by tot permanente gehoorverlies by mense en diere. [8] Alhoewel bejaardes kardiale probleme het weens geraasbesoedeling, is kinders veral meer kwesbaar vir geraas, volgens die Wêreldgesondheidsorganisasie. Die nagevolge van geraasbesoedeling op kinders kan permanent wees. [9] Geraas is daarom 'n ernstige bedreiging vir 'n kind se fisiese- en sielkundige gesondheid en kan 'n kind se gedrag en leervermoë negatief beïnvloed. [10]

Gesondheid wysig

Mense wysig

 
Geraasvlak van 'n blaarblaser word gemeet met die NIOSH Sound Level Meter-selfoonprogram.

Geraasbesoedeling beïnvloed gesondheid en gedrag. Ongewenste geluide (geraas) kan 'n mens se fisiologiese gesondheid beskadig. Geraasbesoedeling kan hipertensie, hoë stresvlakke, tinnitus, gehoorverlies, slaapversteurings en ander kondisies veroorsaak. [6][11][12] Volgens 'n oorsig in 2019 van die bestaande literatuur, word geraasbesoedeling geassosieer met 'n vinnige kognitiewe afname. [13]

 
'n Klankvlakmeter is een van die algemeenste toestelle wat gebruik word om geraas in die omgewing en werkplek te meet.

Klank is ongewens wanneer dit inmeng met normale menslike aktiwiteite soos slaap of om 'n gesprek te voer, of as dit die kwaliteit van lewe versteur of verminder. [14] Gehoorverlies as gevolg van geraasbesoedling kan veroorsaak word deur langdurige blootstelling aan geraasvlakke bo 85 dB. [15]

Blootstelling aan geraas in die werkplek kan ook bydra tot gehoorverlies en ander gesondheidsprobleme as gevolg van geraasbesoedeling. Gehoorverlies in die werkplek is een van die mees algemeenste werkverwante siektes wêreldwyd.

Geraasbesoedeling kan negatiewe uitwerkings hê op volwassenes en op kinders wat op die outistiese spektrum is. [16] Diegene wat outisties is, kan moontlik lei aan hiperacusis, 'n abnormale sensitiwiteit vir klank. [17] Mense wat hyperacusis ervaar, kan onaangename emosies uitleef, soos vrees en angs. [18] Dit kan veroorsaak dat outistiese mense sekere omgewings met geraas vermy, wat op sy beurt kan lei tot isolasie en kan daarom hul lewenskwaliteit nadelig beïnvloed. Skielike ontploffings geluide van motorvoertuie en motoralarms, is die tipes geraasbesoedeling wat outistiese mense negatief kan beïnvloed.

Wild wysig

Geraas kan 'n nadelige invloed op diere hê. Dit verhoog die kans van dood deur die delikate balans in roofdier- of prooi-opsporing te verander, en deur die gebruik van die geluide vir kommunikasie te beïnvloed, veral ten opsigte van voortplanting. Hierdie gevolge kan dan meer interaksies binne 'n gemeenskap verander deur indirekte gevolge.[19] Oormatige blootstelling aan geraas kan lei tot tydelike of permanente gehoorverlies.

Die Europese robin, wat in stedelike omgewings woon, is meer geneig om in die nag te sing op plekke wat baie geraasbesoedeling gedurende die dag het. Dit dui aan dat hulle deur die nag sing, omdat dit stiller is as deur die dag, en dit verseker dat hul "boodskap" duideliker versprei kan word.[20] Dieselfde studie het getoon dat geraas deur die dag 'n beter voorspeller is van sang deur die nag.[21]

Zebravinke word minder getrou aan hul maat, wanneer hulle blootgestel word aan verkeersgeraas. Dit kan 'n populasie se evolusionêre trajek verander en kan lei tot diepgaande genetiese en evolusionêre gevolge.[22]

Onderwatergeraasbesoedeling as gevolg van menslike aktiwiteite is ook baie algemeen in die see. Ladingskepe genereer hoë vlakke van geraas deur hul skoewe en dieselenjins.[23][24] Hierdie geluide verhoog die geraasvlakke selfs hoër as die wat deur wind veroorsaak word [25]. Diere soos walvisse wat afhanklik is van geluide om te kommunikeer, kan op verskeie maniere negatief deur hierdie geraasbesoedeling geraak word. Selfs marienediere, soos krappe, het getoon dat die geraasbesoedeling 'n negatiewe uitwerking op hulle het.[26][27] Daar is opgemerk dat groter krappe baie meer negatief geraak word, as die kleiner krappe. Herhaalde blootstelling aan die geraas van skepe het gelei tot akklimatisering.[27]

Hoër omgewingsgeraasvlakke veroorsaak ook dat diere harder geluide maak, wat die Lombard-effek genoem word. Navorsers het bevind dat die lengte van die geluide van bultrugvisse langer was toe 'n nabye lae frekwensie sonar aktief was.[28]

Geraasbesoedeling het moontlik gelei tot die dood van sekere walvis-spesies wat hulself gestrand het, nadat hulle aan die harde geluide van 'n militêre sonar blootgestel is.[29]

Sien ook wysig

Verwysings wysig

  1. ↑ Senate Public Works Committee. Noise Pollution and Abatement Act of 1972. S. Rep. No. 1160, 92nd Congress. 2nd session
  2. ↑ C. Michael Hogan and Gary L. Latshaw, "The relationship between highway planning and urban noise" Geargiveer 18 Mei 2007 op Wayback Machine, The Proceedings of the ASCE. Urban Transportation. May 21–23, 1973, Chicago, Illinois. By American Society of Civil Engineers. Urban Transportation Division.
  3. ↑ Menkiti Nwasinachi U., Agunwamba Jonah C (2015), Assessment of noise pollution from electricity generators in a high-density residential area, African Journal of Science, Technology, Innovation and Development, Pages 306 –312, Volume 7, Issue 4, https://www.tandfonline.com/doi/abs/10.1080/20421338.2015.1082370
  4. ↑ Casey, Joan A; James, Peter; Morello-Forsch, Rachel. "Urban noise pollution is worst in poor and minority neighborhoods and segregated cities". PBS. Gepubliseer 7 Oktober 2017, verkry 1 Januarie 2018.
  5. ↑ "Noise Pollution: A Modern Plague" (in Engels). Geargiveer vanaf die oorspronklike op 28 Januarie 2020.
  6. ↑ 6,0 6,1 "Environmental Noise and the Cardiovascular System". Februarie 2018. {{cite journal}}: Cite journal requires |journal= (hulp)
  7. ↑ "Residence close to high traffic and prevalence of coronary heart disease". {{cite journal}}: Cite journal requires |journal= (hulp)
  8. ↑ Results and Discussion – Effects – Noise Effect On Wildlife – Noise – Environment – FHWA.
  9. ↑ Children and Noise, WHO, http://www.who.int/ceh/capacity/noise.pdf
  10. ↑ Noise and Its Effects on Children, EPA, https://www.epa.gov/sites/production/files/2015-07/documents/ochp_noise_fs_rev1.pdf
  11. ↑ S. Rosen and P. Olin, Hearing Loss and Coronary Heart Disease, Archives of Otolaryngology, 82:236 (1965)
  12. ↑ "Noise Pollution" (in Engels). World Health Organization. 8 Desember 2018. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 8 Januarie 2010.
  13. ↑ "Ambient Air Pollution, Noise, and Late-Life Cognitive Decline and Dementia Risk". 2019. {{cite journal}}: Cite journal requires |journal= (hulp)
  14. ↑ Jefferson, Catrice. "Noise Pollution" (in Engels). U.S. Environmental Protection Agency. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 22 Junie 2016. Besoek op 24 September 2013.
  15. ↑ National Institutes of Health, NIDCD. "Noise-Induced Hearing Loss" (in Engels). Geargiveer vanaf die oorspronklike op 14 April 2020. Besoek op 29 Junie 2018.
  16. ↑ "Autism & Anxiety: Parents seek help for extreme reaction to loud noise" (in Engels). Geargiveer vanaf die oorspronklike op 13 Mei 2019. Besoek op 5 November 2018.
  17. ↑ "Tinnitus and Hyperacusis: Overview" (in Engels). Geargiveer vanaf die oorspronklike op 12 April 2019. Besoek op 12 April 2019.
  18. ↑ Stiegler, L. N. "Understanding Sound Sensitivity in Individuals with Autism Spectrum Disorders". {{cite journal}}: Cite journal requires |journal= (hulp)
  19. ↑ Barton, Brandon T. (10 Julie 2018). "Testing the AC/DC hypothesis: Rock and roll is noise pollution and weakens a trophic cascade". Ecology and Evolution. 8 (15): 7649–7656. doi:10.1002/ece3.4273.
  20. ↑ "Daytime noise predicts nocturnal singing in urban robins". Biology Letters. 3 (4): 368–70. 2007. doi:10.1098/rsbl.2007.0134.
  21. ↑ "Anthropogenic noise reduces bird species richness and diversity in urban parks". Ibis. 159 (3): 638–646. 2017. doi:10.1111/ibi.12481.
  22. ↑ Milius, S. (2007). High Volume, Low Fidelity: Birds are less faithful as sounds blare, Science News vol. 172, p. 116. (references Geargiveer 24 April 2008 op Wayback Machine)
  23. ↑ Arveson. "Radiated noise characteristics of a modern cargo ship". {{cite journal}}: Cite journal requires |journal= (hulp)
  24. ↑ McKenna. "Measurements of radiated underwater noise from modern merchant ships relevant to noise impacts on marine mammals". {{cite journal}}: Cite journal requires |journal= (hulp)
  25. ↑ Wenz. "Acoustic Ambient Noise in the Ocean: Spectra and Sources". {{cite journal}}: Cite journal requires |journal= (hulp)
  26. ↑ McClain, Craig (3 April 2013). "Loud Noise Makes Crabs Even More Crabby" (in Engels). Deep Sea News. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 23 April 2020. Besoek op 4 April 2013.
  27. ↑ 27,0 27,1 Wale. "Size-dependent physiological responses of shore crabs to single and repeated playback of ship noise". {{cite journal}}: Cite journal requires |journal= (hulp)
  28. ↑ "Variation in humpback whale (Megaptera novaeangliae) song length in relation to low-frequency sound broadcasts". The Journal of the Acoustical Society of America. 113 (6): 3411–24. 2003. doi:10.1121/1.1573637.
  29. ↑ Bahamas Marine Mammal Stranding Event of 15–16 March 2000

Bibliografie wysig

  • Robert Bartholomew (1974), Sonic environment and human behavior, Exchange Bibliography (565), US: Council of Planning Librarians, ISSN 0010-9959 – via Internetargiewe
Ontsluit van "https://af.wikipedia.org/w/index.php?title=Geraasbesoedeling&oldid=2618766"