Gougheiland
Gougheiland (ook bekend as Gonçalo Alvares) is 'n vulkaniese eiland wat uit die Suid-Atlantiese Oseaan rys tot 'n hoogte van 900 meter (2950 voet) bo seespieël en 'n benaderde oppervlakte van 65 km² (25 myl²).
| Gougheiland | |
|---|---|
 'n Uitsig oor die Gougheiland. | |
| Geografie
| |
| Ligging | Suidelike Atlantiese Oseaan |
| Koördinate | 40°19′S 09°57′W / 40.317°S 9.950°WKoördinate: 40°19′S 09°57′W / 40.317°S 9.950°W |
| Argipel | Tristan da Cunha
|
| Oppervlakte | 65 vk km |
| Hoogste punt | Edinburgh Peak 910 m |
| Administrasie | |
.svg){kind=small} Verenigde Koninkryk
| |
| Oorsese gebied | Sint Helena, Ascension en Tristan da Cunha
|
| Demografie | |
| Bevolking | 6 (Wetenskaplikes)
|
Dit sluit klein satellieteilande en rotse soos Suidweseiland, Saaleiland (suid), Tristianarots, Isoldarots (wes), Ronde-eiland, Kegeleiland, Lot se Vrou, Kerkrots (noord), Pikkewyneiland (noordoos), en Die Admirale (oos) in.
Dit is 'n afgeleë en eensame plek, omtrent 350 km (220 myl) suidoos van ander eilande in die Tristan da Cunha-groep, 2700 km (1700 myl) van Kaapstad, en meer as 3200 km (2000 myl) van die naaste punt van Suid-Amerika. Dit is 'n besitting van die Verenigde Koninkryk en die enigste inwoners is die bemanning van 'n weerstasie wat Suid-Afrika konstant sedert 1956 instand hou.
Die eiland is vernoem na Charles Gough, wat dit na bewering in 1731 (her)ontdek het. Die Gough- en Inaccessible-eilande is in 1995 deur UNESCO as wêrelderfenisgebied gelys. Dit is deel van die Tristan da Cunha-eilandgroep op die Atlantiese oseaanrif in die middel van die Atlantiese Oseaan, en is ongeveer 2 200 km wessuidwes van Kaapstad en 2700 km oos van Suid-Amerika geleë.
Die ander eilande van die groep is, soos die naam aandui, Tristan da Cunha, en 2 kleiner eilande, bekend as Inaccessible en Nightingale. Gough-eiland is ongeveer 350 km suidoos van Tristan da Cunha, byna op die subtropiese konvergensie, geleë. Hierdie konvergensie is, soos die Antarktiese konvergensie, ʼn gebied waar kouer water onder warmer water inbeweeg.
Die kouer water is in hierdie geval die sub- Marion-antarktiese water, wat reeds heelwat warmer as die Antarktiese water is. Die oorgang van koue na warm water is nie sigbaar nie, maar die verskil in klimaat wat daarmee gepaard gaan, kan duidelik gevoel word.
Die gemiddelde jaarlikse temperatuur van Gough-eiland is gevolglik hoër as die van Marion-eiland. Die reënval op Gough-eiland wissel van ongeveer 2 500 tot 3 500 mm per jaar. Dit is dus nog hoër as op Marion-eiland. Die temperatuur by seevlak wissel tussen 2 °C en 22 °C deur die jaar, maar van wee die invloed van die see kom drastiese temperatuurwisselings nie voor nie.
Die kenmerkende sterk westewinde van die suidelike oseane is ook by Gough-eiland aanwesig. Die geologie en geomorfologie van die eiland kom baie ooreen met dié van Marion-eiland. Die eiland is egter heelwat kleiner as Marion-eiland en nie so hoog nie. Die hoogste pieke is Edinburghpiek (910 m) en Expeditionpiek (894 m).
Fauna wysig
Gough en Inaccessible is 'n beskermde wildreservaat, wat deur UNESCO as 'n Wêrelderfenisgebied benoem is. Dit is al as een van die mins versteurde ekostelsels van sy soort beskryf en as een van die beste skuilings vir seevoëls tydens broeityd in die Atlantiese Oseaan.
In besonder huisves dit byna die hele wêreldbevolking van die Tristangrootalbatros (Diomedea dabbenena), die Atlantiese stormvoël (Pterodroma incerta) en die Goughstreepkoppie (Rowettia goughensis). Laasgenoemde is endemies aan die eiland. RSPB-omgewingsbewaarders het onlangs aggressiewe groepe van ongewoon groot en gewelddadige mensingevoerde huismuise (Mus musculus) aangemeld wat probleme inhou vir die Albatros-broeiplekke en groot groepe jong voëls aanval.
Die muise is veronderstel om in die komende jare uitgewis te word. Die Breëbekwalvisvoël broei ook op die eiland. Soos op Marion-eiland bestaan die fauna hoofsaaklik uit rondtrekkende seevoëls en robbe wat op die eiland broei. Een van die volopste voëls is die geelkuifpikkewyn (Eudyptes cristatus), waarvan daar in die broeiseisoen ongeveer twee miljoen oor die eiland versprei is. 'n Interessante aspek van die eiland is die twee endemiese landvoëls wat daar voorkom.
Hulle is die Goughstreepkoppie (Rowettia goughensis) en 'n nie-vlieënde waterhoender (Gallinula nesiotis). Die 2 soogdierspesies wat die eiland gereeld besoek, is dieselfde as op Marion-eiland, naamlik die olifantrob en die Kerguelen-pelsrob. Van eersgenoemde is daar egter maar ongeveer 250, terwyl daar ongeveer 20 000 pelsrobbe is. Die pelsrobbe neem toe in 'n tempo van ongeveer agt persent per jaar.
Muise (Mus musculus) het reeds lank gelede van skepe af op die eiland gekom, maar hulle rig blykbaar min skade aan; daar is geen katte nie. Indringerspesies is verantwoordelik vir die grootste verlies van biodiversiteit op eilande; en is die tweede grootste oorsaak van uitsterwings na habitatverlies. Gough-eiland is by 40°19′S 9°55′W / 40.317°S 9.917°W geleë. Topografiese kenmerke sluit die High Peak, Mount Argus, Hags Tooth, Mount Rowett, die Sea Elephantbaai, Questbaai, en die Hawkinsbaai in.
Geskiedenis wysig
Portugese seevaarders het die eiland in 1505 ontdek en dit Gonçalo Alvarez genoem. In 1731 het 'n Britse seekaptein, ene Gough, 'n eiland ontdek wat hy Gough-eiland genoem het, maar die posisie daarvan het hy verkeerdelik ongeveer 640 km oos van die huidige Gough-eiland aangedui, waar daar geen eiland bestaan nie. Namate kaarte van die suidelike oseane oor en oor geteken is, is die posisie van Gough-eiland al hoe meer wes aangedui, totdat kaarttekenaars in die 18e eeu besef het dat Gough-eiland en Gonçalo Alvarez dieselfde eiland is.
Omdat die kaarttekenaars Engels was, het hulle die eiland Gough-eiland genoem. In die 18e en 19e eeu het baie Amerikaanse en Europese robbejagters onder die robbe gejag, totdat die robbevolking in 1888 byna uitgeroei was. 'n Jagter met die naam van Comer het in daardie en in die volgende jaar net 311 robbe kon jag. Comer was een van die min jagters wat 'n belangstelling in die natuur gehad het en hy het die eerste biologiese gegewens oor die eiland nagelaat. Verskeie ekspedisies het die eiland later aangedoen, maar min verdere gegewens is versamel.
In 1938 het 'n Britse oorlogskip die eiland besoek en is dit deur die Britte tot 'n besitting van St. Helena, 'n Britse kolonie, geproklameer. Die enigste intensiewe navorsing wat tot onlangs op die eiland gedoen was, was toe 'n groep Britse navorsers die eiland in 1955/56 vir 'n periode van 6 maande besoek het.
Tans word daar egter veral deur Suid-Afrika heelwat navorsing gedoen as deel van die algemene Antarktiese navorsingsprogram. Op 2 April 1976 is Gough-eiland tot natuurreservaat verklaar, wat beteken dat daar, buiten die Suid-Afrikaanse weerstasie, geen versteuring op die eiland mag plaasvind nie.
Plantegroei wysig
Die invloed van die warmer seewater op die klimaat word duidelik in die plantegroei weerspieël; dit is naamlik heelwat meer tropies as die van Marion-eiland. Van seevlak tot op 'n hoogte van ongeveer 300 m is ruigtes van Phylica arborea ('n boom wat tot 5 m hoog word) algemeen, terwyl tussen en ook onder die ruigtes hoofsaaklik varings, insluitende die dwergboomvarings (Blechnum palmi forme), groei. Die hange van die valleie het nat veen as oppervlakbedekking en hierop groei plate mos en digte opstande varings.
Die seevoëls maak graag nes in hierdie veen en dit is gevolglik deurspek met voëlgate. Polle met 'n deursnee van tot 2,5 m van die gras Spartina arundinacea groei in sekere van die laagliggende dele van die eiland, veral op pikkewynbroeiplekke. Hierdie gras het 'n wye verspreiding oor die suidelike oseaniese eilande. Nog 'n gras, maar met heelwat kleiner polle, Poa flabellata, groei teen goed gedreineerde hange en kranse. In 'n spesifieke vallei groei daar meer as 500 m van die see af ʼn groepie Nieu-Seelandse Kowhai-bome (Sophora microphylla), maar niemand weet hoe hulle daar gekom het nie.
Hulle groei nêrens anders op die eiland nie. Van ongeveer 300 m tot op 450 m word die plantegroei deur 'n paar klein struiksoorte van minder as 50cm hoog oorheers. Die substraat waarop hulle groei, is ook veen. Van ongeveer 450 m tot op die hoogste pieke word die plantegroei deur kort gras, rietgras (familie Cyperaceae), en 'n groot verskeidenheid mossoorte gedomineer. Die veenlaag is hier maar baie dun. In holtes kom moerasse voor met 'n tipiese geelbruin kleur, wat ʼn sterk kontras vorm met die swart basalt. Die moerasse kom baie met die Sphagnum-moerasse van die Noordelike Halfrond ooreen.
Bronne wysig
- Cuthbert, J. & Sommer, E. Population size and trends of four globally threatened seabirds at Gough Island, South Atlantic Ocean. Marine Ornithology 32: 97–103.
- Wêreldspektrum, 1982, ISBN 0908409591, volume 18, bl. 54
Eksterne skakels wysig
| Wikimedia Commons bevat media in verband met Gough Island. |
- Kaart van Gougheiland. Argief geskep van die oorspronklike op 2012-07-20.
- Die Suid-Atlantiese Oseaan en Subantarktiese Eilande: Gougheiland. Argief geskep van die oorspronklike op 2012-07-20.
- Suid-Afrikaanse weerstasie op Gougheiland Geargiveer 7 Januarie 2006 op Wayback Machine
- Gougheiland Natuurreservaat
- Meter-hoë seevoëlkuikens wat lewendig deur muise opgevreet word Geargiveer 16 Februarie 2006 op Wayback Machine
- Ellerman lesing fokus op Gougheiland Geargiveer 4 Oktober 2006 op Wayback Machine by Universiteit van Stellenbosch