Wikipedia

Groot Ierse Hongersnood

Die Groot Ierse Hongersnood (Iers: an Gorta Mór, of die groot honger) was 'n periode van hongersnood en siekte in Ierland van 1845 tot 1849.[1] Die gebiede wat die ergste geraak is in die weste en suide van Ierland, waar die Ierse taal oorheersend was. Die periode is terselfdertyd in Iers bekend as An Drochshaol[2], losweg vertaal as die "moeilike tye" (of letterlik, "Die slegte lewe"). Die slegste jaar van die periode was 1847, bekend as "Swart 47".[3][4] Tydens die hongersnood het ongeveer een miljoen mense gesterf en 'n miljoen meer uit Ierland geëmigreer[5], wat die bevolking van die eiland met tussen 20% en 25% laat daal het.[6]

Groot Hongersnood
An Gorta Mór/Drochshaol
Toneel by Skibbereen tydens die Groot Hongersnood, deur Cork-kunstenaar James Mahony (1810–1879), in opdrag van The Illustrated London News, 1847
LandVerenigde Koninkryk van Groot-Brittanje en Ierland
LiggingIerland
Tydperk1845–1849
Totale sterfgevalle1 miljoen
WaarnemingsMislukte beleid, aartappelroes
TeorieCorn Laws, Poor Law Amendment Act, William Henry Gregory amendament, Encumbered Estates' Court, Crime and Outrage Bill (Ierland) 1847, Jong Ierse rebellie van 1848, Drie Fs
Verligtingsien onder
Impak op demografieBevolking daal met 20–25% weens sterftes en emigrasie
GevolgePermanente verandering in die land se demografiese, politiese en kulturele landskap
GedenktekenSien Lys van gedenktekens vir die Groot Hongersnood
Voorafgegaan deurIerse Hongersnood (1740–41) (Bliain an Áir)
Opgevolg deurIerse Hongersnood, 1879 (An Gorta Beag)

Daar word soms na die voorval verwys as die Ierse aartappel hongersnood, meestal buite Ierland.[7][8] Die onmiddellike oorsaak van die hongersnood was 'n natuurlike gebeurtenis, 'n aartappelroes[9] wat aartappelgewasse dwarsdeur Europa gedurende die 1840's besmet het, wat ook ongeveer 100 000 sterftes buite Ierland veroorsaak het en 'n groot deel van die onrus in die wydverspreide Europese revolusies van 1848 beïnvloed het.[10] Vanaf 1846 is die impak van die roes deur die Whig-regering se ekonomiese beleid van laissez-faire-kapitalisme vererger.[11][12][13] Oorsake op langer termyn sluit in die stelsel van afwesige verhuurders en afhanklikheid van enkelgewasboerdery.[14][15]

Die hongersnood was 'n waterskeiding in die geskiedenis van Ierland[1], wat van 1801 tot 1922 direk deur Westminster as deel van die Verenigde Koninkryk van Groot-Brittanje en Ierland regeer is. Die hongersnood en die gevolge daarvan het die demografiese, politieke en kulturele landskap van die eiland permanent verander, wat 'n geskatte twee miljoen vlugtelinge opgelewer het en 'n eeu-lange bevolkingsafname aangespoor het.[16][17][18][19] Vir beide die Ierse bevolking en diegene wat in die diaspora gegaan het, sal die hongersnood nooit deur die volk vergeet word nie, hulle sal dit altyd onthou.[20] Die reeds gespanne betrekkinge tussen baie Iere en hul regering het gedurende en na die hongersnood verder verswak, wat etniese en sektariese spanning verhoog het, en die Ierse nasionalisme en republikanisme in Ierland en onder Ierse emigrante in die Verenigde State en elders versterk.

Die aartappelroes het in 1879 na Europa teruggekeer, maar op daardie stadium het die Landoorlog ('n periode van woelinge en onrus op die platteland van Ierland) plaasgevind. Die Landoorlog word beskryf as een van die grootste landboubewegings in die 19de-eeuse Europa.[21] Die beweging, georganiseer deur die Landliga, het die politieke veldtog vir die Drie F's (Fair rent, Free sale and Fixity of tenure) voortgesit, wat in 1850 deur die Tenant Right League tydens die Groot Ierse Hongersnood uitgereik is. Toe die aartappelroes in die hongersnood in 1879 terugkeer, het die Liga 'berugte verhuurders' en sy lede geboikot en die uitsettings van boere fisies geblokkeer; die gevolglike afname in haweloosheid en huisvernietigings het gelei tot 'n drastiese afname in die aantal sterftes.[22][23][24]

Verwysings wysig

  1. ↑ 1,0 1,1 Kinealy 1994, p. xv.
  2. ↑ The great famine (An Drochshaol). Dúchas.ie
  3. ↑ Éamon Ó Cuív, An Gorta Mór – the impact and legacy of the Great Irish Famine
  4. ↑ An Fháinleog Chapter 6. "drochshaol, while it can mean a hard life, or hard times, also, with a capital letter, has a specific, historic meaning: Bliain an Drochshaoil means The Famine Year, particularly 1847; Aimsir an Drochshaoil means the time of the Great Famine (1847–52)."
  5. ↑ Ross 2002, p. 226.
  6. ↑ Kinealy 1994, p. 357.
  7. ↑ Kinealy 1994, p. 5.
  8. ↑ O'Neill 2009, p. 1.
  9. ↑ Ó Gráda 2006, p. 7.
  10. ↑ (August 2006) "The European subsistence crisis of 1845–1850: a comparative perspective" in XIV International Economic History Congress of the International Economic History Association, Session 123.. 
  11. ↑ Woodham-Smith 1991, pp. 410–411.
  12. ↑ Donnelly, Jim (17 Februarie 2011). "The Irish Famine". BBC History (in Engels). Geargiveer vanaf die oorspronklike op 9 November 2019. Besoek op 25 Januarie 2020.
  13. ↑ Thornton, Mark (April 1998). "What Caused the Irish Potato Famine?". The Free Market. 16 (4).
  14. ↑ Póirtéir 1995, p. 19–20.
  15. ↑ Fraser, Evan D. G. (30 Oktober 2003). "Social vulnerability and ecological fragility: building bridges between social and natural sciences using the Irish Potato Famine as a case study". Conservation Ecology. 2 (7). Besoek op 28 Mei 2019.
  16. ↑ Kelly, M.; Fotheringham, A. Stewart (2011). "The online atlas of Irish population change 1841–2002: A new resource for analysing national trends and local variations in Irish population dynamics". Irish Geography. 44 (2–3): 215–244. doi:10.1080/00750778.2011.664806. ..population declining dramatically from 8.2 million to 6.5 million between 1841 and 1851 and then declining gradually and almost continuously to 4.5 million in 1961
  17. ↑ "The Vanishing Irish: Ireland’s population from the Great Famine to the Great War." Timothy W. Guinnane lectures in economics at Yale University.
  18. ↑ K.H. Connell, The Population of Ireland 1750–1845 (Oxford, 1951).
  19. ↑ T. Guinnane, The Vanishing Irish: Households, Migration, and the Rural Economy in Ireland, 1850–1914 (Princeton, 1997)
  20. ↑ Kinealy 1994, p. 342.
  21. ↑ Tebrake, Janet K. (Mei 1992). "Irish peasant women in revolt: The Land League years". Irish Historical Studies. 28 (109): 63–80. doi:10.1017/S0021121400018587.
  22. ↑ "The Battering Ram and Irish Evictions, 1887–90" L. Perry Curtis. Irish-American Cultural Institute 10.1353/eir.2007.0039
  23. ↑ "Irish Potato Famine, After the Famine"|publisher= History Place [selfgepubliseerde bron?]
  24. ↑ "The forgotten famine of 1879"|publisher= Irish History Bite Size Geargiveer 17 Mei 2020 op Wayback Machine[selfgepubliseerde bron?]

Eksterne skakels wysig

Ontsluit van "https://af.wikipedia.org/w/index.php?title=Groot_Ierse_Hongersnood&oldid=2629644"