Johannesburgse Botaniese Tuin
|
Hierdie artikel moet skoongemaak of andersins verbeter word. Probleem: Die artikel is bevooroordeeld. Geen aanhaling. Hierdie artikel voldoen nie tans aan die hoë gehaltestandaarde waarna Wikipedia streef nie. Voel vry om self in te spring en verbeterings te maak, en verwyder hierdie kennisgewing ná die tyd. Vir meer hulp, sien die redigeringshulp. Daar is moontlik kommentaar in die artikel of op die besprekingsblad oor wat verbeter moet word. Hierdie kennisgewing is op 31 Desember 2018 hier geplaas. |
Die Johannesburgse Botaniese Tuin is 'n botaniese tuin in Emmarentia, 'n voorstad van Johannesburg, in Gauteng, Suid-Afrika.
Oorsprong wysig
Frans Geldenhuys en sy broer, Louw, was die eienaars van 'n gedeelte van die plaas Braamfontein. In 1891 het hulle die plaas tussen mekaar verdeel. Wedersydse serwitute het aan elkeen die helfte van die water in die spruit gewaarborg. As 'n mens vandag die skeidslyn wou aandui, begin dit in Melville, oorkruis die Melvillekoppies, sluit by Orangeweg aan en volg dan die spruit oor die Emmarentiadam. Die broers het hierdie dam kort ná die Tweede Vryheidsoorlog gebou. Frans was ook die eienaar van ʼn gedeelte van die aanliggende plaas Waterval. Frans is oorlede in 1934. Die Johannesburgse stadsraad het Frans se eiendomme op Braamfontein en Waterval in 1943 van sy erfgename gekoop. Die munisipaliteit het onmiddellik 'n begraafplaas met die naam Wespark uitgelê en later hul eie sportterrein, Markspark, met Frans se huis as klubhuis, aangelê.[1]
Die gebied onder die sportterrein is aangewend as openbare park en in 1952 die Jan van Riebeeckpark genoem. Die park beslaan 125 ha. Dit sluit die Emmarentiadam in. Daar is toe reeds ʼn begin gemaak met die roostuin, wat eindelik meer as 7 500 roosplante sou bevat.[2] 'n Monument vir die 300ste herdenking van die Hugenote in Suid-Afrika is aan die bokant van die roostuin opgerig. Twee gronddamme is in die spruit bokant die Emmarentiadam gebou.
Geskiedenis wysig
Die oudste gedeelte van Johannesburg se Botaniese Tuin is die terrasvormige roostuin wat reeds in 1964 deur die kurator Patric Chambers teen 'n helling aangelê is en tans 10 000 roosplante bevat.[3]
Hoewel inwoners reeds in die 1920's op die daarstelling van 'n botaniese tuin aangedring het, was Johannesburg dekades lank een van min groot metropole wat nie oor 'n sodanige tuin beskik het nie. Eers nadat die direkteur van die afdeling munisipale parke en ontspanning op 19 November 1968 'n verslag oor die lewensvatbaarheid van 'n botaniese tuin by die stadsraad se bestuurskomitee ingedien het, is in die volgende jaar 81 hektaar grond by die Jan van Riebeeckpark beskikbaar gestel.[4]
Die Botaniese Tuin is eers in 1973 begin. Dit sou die trots van die afdeling parke en ontspanning wees. Daar was 'n proefroostuin, 'n tuin met grondbedekkers, 'n kruietuin en sou 'n versameling van meer as 20 000 inheemse en uitheemse bome insluit. 'n Floreum is gebou en na Sima Eliovson vernoem. Sade is van buitelandse botaniese tuine bekom en in die kwekery verbou. Die botaniese tuin het ook sy eie herbarium gekry.[5]
Geriewe wysig
Die Emmarentiadam reg oos van die tuin gee die plek 'n ruim uitgestrekte gevoel. Die tuin beskik oor die volgende besienswaardighede en geriewe:
- Hugenote-monument
- Restaurant
- Die Shakespeare-tuin
- 'n Vetplanttuin
- 'n Formele roostuin met terrasse, poele en fonteine
- 'n Kruietuin
- 'n Herbarium
- 'n Broodboomtuin
- 'n Voëleiland
- Vleilande
- Piekniekarea
- Wandelpaaie vir honde
- Kwekery
- Omgewingsopvoedingsentrum
Bestaande geriewe - 2016 wysig
Ingange en parkering wysig
Die nuwe hoofingang is in Thomas Bowler-straat, Roosevelt Park. Ligging: 26°09'15.73"S, 27°59'53.76E (WGS84). Die munisipaliteit is tans besig om die groot parkeerterrein onder plaveisel te bedek. Die ingang word ook deur besoekers aan die roostuin gebruik. Daar is nog 'n ingang in Thomas Bowler-straat, maar nader aan Beyers Naude-rylaan. Die parkeerterrein is van sementbakstene gemaak en is in goeie toestand. Hierdie ingang word ook deur honde-eienaars en fietsryers gebruik. Daar is nog 'n ingang in Orange-straat, Emmarentia. Die parkeerterrein word tans opgeknap. Hierdie ingang word ook deur honde-eienaars gebruik. Die ingang naby die hoek van The Braids en Louw Geldenhuysrylaan word hoofsaaklik deur mense gebruik wat naby die dam wil wees. Die parkeerterrein is in goeie toestand. Die laaste ingang en parkeerterrein is in Olifantsstraat langs die damwal. Hierdie ingang word gewoonlik gebruik deur mense wat die dam of floreum wil besoek.
Kruietuin wysig
Die aanwysingtekens na die tuin is in goeie toestand. Die tuin is in beddings verdeel met paadjies van gemesselde bakstene tussen hulle. Die plaveisel is in uitstekende toestand. Baie van die beddings staan al vir die afgelope paar jaar leeg. Dit lyk asof geen onderhoudswerk in die afgelope vyf jaar gedoen is nie. Baie van die naambordjies in die beddings het verdwyn of is beskadig. Die bestaandes lyk omtrent 'n kwarteeu oud. Dit lyk asof sommige van die beddings 'n paar jaar gelede gebruik is om bol- en risoom-plante, soos Agapanthus, Strelitzia en Eucomis, te vermeerder en dat daardie plante steeds daar is, hoewel hulle nou vervuil geraak het. Sommige beddings bevat slegs onkruide wat jare laas verwyder is. Dit lyk asof niks gekom het van die plan om daar ook inheemse kruie en medisynes aan te plant nie.
Japannese Prinses plant bome wysig
Op 23 Julie 2010 was die Japannese prinses Hisako Takamado in Johannesburg om haar land se sokkerspan te ondersteun tydens die Wêreldbeker Sokkertoernooi. Sy was die beskermvrou van Japan se sokkerspan. Om honderd jaar van diplomatieke betrekkinge tussen die twee lande te herdenk, het sy met groot fanfare 'n kersieboom in die Johannesburgse Botaniesetuin geplant. Johannesburg se burgemeester, Amos Masondo, het ook 'n soortgelyke boom daar geplant. Japan se ambassadeur, Toshiro Ozawa, was ook daar. Daar is ook 'n gedenkteken opgerig.[6] Ses jaar later was die gedenkteken nog daar, maar die bome het lankal gevrek en slegs 'n leë gat agtergelaat.
Prehistoriese tuin wysig
In 2011 het die munisipaliteit aangekondig dat 'n prehistoriese tuin uitgelê sou word. Daar sou die publiek kon leer hoe plante oor miljoene jare ontwikkel het. Die eerste fase was die plasing van 'n aantal staalbalke wat dan deur nette oorgetrek sou word. Dit sou kwansuis soos 'n kokon lyk. Prehistoriese plante, soos broodbome, sou geplant en beelde van dinosouriërs opgerig word.[7] Daar was ook sprake van geelhoutbome. Teen 2016 was die kokon wel daar, maar daar was geen teken van die gemelde bome en beelde nie.
Die Shakespeare-tuin wysig
Hierdie tuin is ontwerp in die vorm van 'n wawielvormige gras-amfiteater en was beplant met 'n verskeidenheid kruie- en ander plante wat in William Shakespeare se toneelstukke en gedigte vermeld word. Borde het die plante se botaniese name en aanhalings uit Shakespeare se werke aangedui.[8][9]
Die tuin is omring deur 'n digte plantheining wat 'n knus atmosfeer skep. Die sirkelvormige wandelgang is met plaveisel bedek en daar is 'n hele paar gemaklike banke om op te sit. Die beddings is tussen die wandelgang en die plantheining. Ongelukkig is die enigste herinnering aan die ontwerper se oorspronklike bedoeling 'n enkele verslete naambordjie in 'n andersins leë pietersieliebedding.
Floreum en wegneemetes wysig
Die Floreum is 'n oulike saaltjie wat gereeld gebruik word vir uitstallings, vergaderings en dies meer. So, byvoorbeeld, was daar al uitstallings van vetplante en orgideë en vergaderings van 'n plaaslike blommerangskikkingsklub. Reg langsaan is 'n winkeltjie waar mens wegneemetes kan koop. Daar is selfs 'n paar tafels en stoele waar jy dit kan eet. Gebruik die Olifantstraat ingang om naby hierdie fasiliteite te kom.
Vetplanttuin wysig
Ongelukkig het kransaalwyne (Aloe arborescens) meeste beddings oorgeneem. Die bedding met uitheemse kaktusplante is steeds daar, maar heelwat plante en alle naamborde daarin het verdwyn. Daar is nog 'n paar gewone Suid-Afrikaanse aalwyne, maar sonder name. Plante anders as vetplante gedy ook in hierdie tuin. Dit word eenvoudig nie meer ordentlik versorg nie.
Roostuin wysig
Die tuin is uitgelê in die Franse Barokstyl, met sewe terrasse, wat fonteine en damme insluit. Aan die onderkant is 'n groot sirkelvormige dam met 'n sentrale spuitfontein. Daar is heelwat kersiebome (Prunus serrulata) in die tuin geplant. Die plan was dat afsonderlike basterrose in elke bedding geplant word. Beddings sou ook gereeld met nuwe kultivars vervang word. Ongelukkig het die munisipaliteit nie met hierdie plan volhard nie en baie van die beddings staan deesdae halfleeg. Baie naambordjies het ook al verdwyn. Desnieteenstaande is die roostuin steeds baie populêr en baie bruidsgroepe besoek dit in die somermaande.
Broodboomtuin wysig
Die Broodboomtuin is versteek in die munisipaliteit se spergebied. Geen gewone besoeker aan die park sal dit ooit vind nie. Selfs daar het meeste van die naambordjies ook reeds verdwyn.
Aktiwiteite op die dam wysig
Die Dabulamanzi-kanoklub is die grootste benutter van die Emmarentiadam. Hul klubhuis het 'n pragtige uitsig oor die dam. Daar is ook 'n seilklub en 'n duikklub. Die "Sea Scouts" het 'n kajuit langs die water en hul vloot-walvisboot word ook daar geanker. Dan is daar ook 'n klein hawetjie waarvandaan radiobeheerde modelbootjies bestuur word. Mens sien ook gereeld optimistiese hengelaars, maar hulle trek gewoonlik maar net krappe uit die dam.
Verwysings wysig
- ↑ Sien Richard Hall se artikel op www.mk.org.za
- ↑ John R. Shorten, Die Verhaal van Johannesburg, Voortrekkerpers, 1970, p. 657
- ↑ Joburg's bulbous treasure. Besoek op 26 Maart 2016 Geargiveer 22 Maart 2016 op Wayback Machine (en)
- ↑ "History of the Johannesburg Botanical Garden". Geargiveer vanaf die oorspronklike op 11 Mei 2016. Besoek op 26 April 2016.
- ↑ Johannesburg - Eenhonderd Jaar, uitgegee deur Chris van Rensburg Publikasies (outeur nie aangegee nie, 1986, hoofstuk Agt.)
- ↑ Sien http://www.joburg.org.za/index.php?option=com_content&%3Bid=5376:princess-plants[dooie skakel]
- ↑ Sien http://www.joburg.org.za/index.php?option=com_content&id=6870&Itemid=266[dooie skakel]
- ↑ Lizzie Williams: Johannesburg - the Bradt City Guide. Chalfont St Peter: Bradt Travel Guides 2007, bl. 201
- ↑ (af) www.lekkeslaap.co.za: Johannesburg. Besoek op 15 Mei 2016
Eksterne skakels wysig
- Johannesburgse Botaniese Tuin by die Stad Johannesburg se webtuiste Geargiveer 11 Mei 2016 op Wayback Machine
Wikimedia Commons het meer media in die kategorie Johannesburgse Botaniese Tuin.
