Kalmikies (Хальмг келн Xal‘mg keln; ook bekend as Wes-Mongools) word gepraat in die Republiek van Kalmikië in Rusland. Dit is die mees prominente dialek van die taal Oirat, wat tot die Mongoolse taalfamilie behoort. Die Oirat-volk is regdeur Eurasië versprei, met taamlike groepe in Wes-Mongolië en China. In Rusland het hulle bekend geword as die Kalmikiërs.

Kalmikies
Хальмг келн
Xal‘mg keln
Gepraat in: Vlag van Rusland Rusland 
Gebied: Kalmikië
Totale sprekers: 360 800[1]
Taalfamilie: Mongools
 Sentraal-Mongools
  Oirat
   Torgut en Dorbet
    Kalmikies 
Skrifstelsel: Cyrilliese alfabet
Latynse alfabet 
Amptelike status
Amptelike taal in: Vlag van Rusland Rusland
Gereguleer deur: geen
Taalkodes
ISO 639-1: geen
ISO 639-2:
ISO 639-3: xal

Kalmikies word tans slegs deur ’n klein deel van die Kalmikiese volk gepraat. Sedert die grootskaalse deportasie van Kalmikiërs in 1943 nadat die Sowjetunie hulle van samewerking met die Nazi's beskuldig het, het hul taal begin agteruitgaan. Baie faktore het daartoe bygedra: die groot sterftesyfer onder Kalmikiërs, die wye verspreiding van die volk, die duur van die verbanning (14 jaar), die stigma om valslik beskuldig te word, ens.

Nadat die volk in 1957 toegelaat is om terug te keer, het Russies die amptelike taal van hul outonome oblast geword. Boeke, koerante en tydskrifte is in die Cyrilliese alfabet gedruk en teen die laat 1970's het Russies die belangrikste onderrigtaal geword.

Tydens perestroika is probeer om Kalmikies weer in ere te herstel en het dit die republiek se tweede amptelike taal geword.

Alfabet wysig

Van 1648 tot 1924 is Kalmikies geskryf in ’n vertikaal geskrewe alfabet wat van die Mongoolse skrif afgelei is. In 1924 is dit met die Cyrilliese alfabet vervang. In 1930 is Cyrillies weer met die Latynse alfabet vervang, maar sedert 1937 word die Cyrilliese alfabet weer gebruik.

Die huidige aangepaste Cyrilliese alfabet lyk soos volg:

Cyrillic IPA Transliteration Cyrillic IPA Transliteration
Аа a a Оо ɔ o
Әә æ ä Өө o ö
Бб p, b Пп (), (pʲʰ) p
Вв w, v, w Рр r, r
Гг ɡ,ɡʲ,ɢ g Сс s s
Һһ h gh Тт ,tʲʰ t
Дд t, d Уу ʊ u
Ее je ye Үү u ü
Ёё yo Фф ( f ) f
Жж zh Хх x, h
Җҗ dzh, j Цц tsʰ ts
Зз ts (d)z Чч tʃʰ ch
Ии i i Шш ʃ sh
Йй j y Щщ (stʃ) shch
Кк ( k ), () k Ыы i y
Лл ɮ,ɮʲ l Ьь ʲ '
Мм m, m Ээ e e
Нн n, n Юю yu
Ңң ŋ ng Яя ja ya

Verwysings wysig

  1. "Ethnologue: Languages of the World, Seventeenth edition, Kalmyk-Oirat" (in Engels). Ethnologue. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 5 Junie 2019. Besoek op 20 Oktober 2015.

Eksterne skakels wysig

 
Wikipedia
Sien gerus Wikipedia se uitgawe in Kalmikies