Maltesekruismeganisme
| Hierdie artikel is 'n weesbladsy. Dit is nie geskakel of in ander bladsye ingesluit nie. Help Wikipedia deur na moontlike teks te soek en 'n skakel hierheen te plaas. |
Die Maltesekruismeganisme of Geneefse aandrywer is 'n meganisme wat kontinue rotasie omskakel na onderbroke rotasie. Dit is effektief 'n onderbroke rat waar die dryfwiel met 'n pennetjie toegerus is, wat inroteer in 'n skuifslot van die aangedrewe wiel. Hierdeur word die aangedrewe wiel met elke siklus van die dryfwiel, met een fase of stap aangeskuif. Die dryfwiel het ook 'n gehewe sirkelvormige stuitblok wat die aangedrewe wiel in 'n bepaalde posisie sluit tussen skuiwe.
Agtergrond wysig
Die naam Geneefse aandrywer is afgelei van die ontwerp se vroegste toepassing in meganiese horlosies, met Switserland en Genève as belangrike sentra vir klokvervaardiging. Die ontwerp word ook algemeen 'n Maltesekruismeganisme genoem weens die voorkoms wat met 'n Maltese kruis ooreenstem.
In die mees algemene rangskikking, het die aangedrewe wiel vier skuifslotte, wat beteken dat dit met elke rotasie van die dryfwiel met een stap van 90° aanskuif. Indien die dryfwiel oor n getal skuifslotte beskik, vorder dit met 360°/n per volle rotasie van die dryfwiel.
Omdat die meganisme beste werk met min wrywing, word dit dikwels binne 'n oliekapsule geïnstalleer.
Toepassings wysig
Een toepassing van die Geneefse aandrywer is in filmprojektors: die film loop nie reëlmatig deur die projektor nie. Instede word die film raam vir raam gevorder, terwyl elke raam tot stilstand kom voor die lens vir 1/24 van 'n sekonde (met 'n dubbele beligting per fase, wat 'n frekwensie van 48 Hz ten gevolg het). Hierdie onderbroke beweging word verwesentlik deur die Geneefse aandrywer. (Moderne filmprojektors mag ook 'n elektronies beheerde indeksmeganisme of stapmotor aanwend, wat spoel van die film vergemaklik.) Die eerste gebruik van Geneefse aandrywers in filmprojektors gaan terug na 1896, met die projektors van Oskar Messter en Max Gliewe en die Teatrograaf van Robert William Paul. Voorafgaande projektors, insluitend Thomas Armat se projektor, bemark deur Edison as die Vitascope, het 'n "slagmeganisme" gebruik, uitgevind deur Georges Demenÿ in 1893, wat ook onderbroke filmvoer bewerkstellig het.
Geneefse wiele, in die vorm van die aangedrewe wiel, is ook gebruik in meganiese horlosies, maar dan nie as 'n aandrywer nie, maar om die spanning van die veer te beheer, sodanig dat dit slegs sal werk binne die perke waar die elastiese krag daarvan byna lineêr is. Indien een van die skuifslotte van die aangedrewe wiel gestop word, is die getal fases wat die dryfwiel kan inneem beperk. In horlosies is die dryfwiel die een wat die veer opwen, terwyl die Geneefse wiel met vier tot vyf speke en een gestopte skuifslot oormatige opwenning van die veer verhoed (asook volkome afwenning). Hierdie sogenaamde Geneefse stop of "Geneefse stopwerk" was 'n uitvinding van die 17de of 18de eeuse horlosiemakers.
Ander toepassings van die Geneefse aandrywer sluit in die penvervangingmeganisme in plotters, geoutomatiseerde steekproefontwerpe, indekstafels by vervoerbandvervaardiging, gereedskapruilers vir CNC-masjiene, en ander. Die Ysterringklok gebruik 'n Geneefse meganisme om onderbroke rotasie na een van sy ringe oor te dra.
Interne Geneefse aandrywer wysig
Benewens die eksterne Geneefse aandrywer wat eerste beskryf is, bestaan daar ook 'n interne Geneefse aandrywer. Die eksterne vorm is meer algemeen, aangesien dit in kleiner dimensies saamgestel kan word, en hoër meganiese spanning verdra. Die as van die dryfwiel van die interne Geneefse aandrywer kan slegs aan een kant van 'n laer voorsien word. Die hoek waardeur die dryfwiel moet roteer om een nuwe faserotasie van die aangedrewe wiel ten gevolg te hê, is altyd minder as 180° in 'n eksterne Geneefse aandrywer, en altyd groter as 180° in 'n interne ontwerp, waar die skakeltyd gevolglik groter is as die tyd wat die wiel in rus verkeer.
Sien ook wysig
Eksterne skakels wysig
- Die Geneefse wiel.
- Die Geneefse stop Geargiveer 13 Julie 2008 op Wayback Machine.
- 'n Animasie van 'n eksterne Geneefse aandrywer.
- Amerikaanse Patent 6 183 087 - Quickermittent. Aangepasde sterwiel vir vinnige ontsluiting.