Wikipedia

Marie Antoinette

Laaste Koningin van Frankryk

Marie Antoinette[1] (gebore Maria Antonia Josepha Johanna; 2 November 1755 – 16 Oktober 1793) was die laaste Koningin van Frankryk voor die Franse Rewolusie. Sy is gebore as die Hertogin van Oostenryk, en was die voorlaaste kind van die Keiserin Maria Theresa en Francis I, die Heilige Romeinse Keiser.

Hierdie portret van Marie Antoinette en haar drie oorlewende kinders, Marie-Thérèse, Louis Charles (op haar skoot), en Louis Joseph wat die kleed van 'n leë wieg dui op die onlangse dood van Marie se vierde kind, was bedoel om haar reputasie te verbeter deur haar uitbeelding as 'n moeder in eenvoudige, maar statige drag (deur Vigée-Lebrun, 1787).

In April 1770, met haar huwelik met Louis-Auguste, die erfgenaam van die Franse troon, word sy Duauphine van Frankryk. Op 10 Mei 1774 het haar man die troon bestyg as koning Louis XVI, en sy as die Koningin van Frankryk en Navarra. Sy het hierdie possisie behou tot en met September 1791, waarna die Franse Rewolusie plaasgevind het en sy die titel as Koningin van Frankryk beklee het tot 21 September 1792.

Marie Antoinette het ná 8 jaar die lewe geskenk aan hul dogter, Marie-Thérèse van Frankryk, die eerste van haar vier kinders. Ten spyte van haar aanvanklike gewildheid, het 'n toenemende deel van die bevolking haar uiteindelik begin wantrou. Hulle het haar beskuldig van vermorsing, losbandige gedrag,[2] asook van simpatie met Frankryk se vyande, veral met haar geboorteland, Oostenryk.[3]

Die Verhouding van die Diamant Halssnoer beskadig haar reputasie verder. Tydens die Rewolusie, het sy bekend geword as Madame Déficit omdat die Franse mense haar blameer het vir die oorsaak van die finansiële krisis. As gevolg van haar uitbundige besteding en haar opposisie tot die sosiale en finansiële hervormings van Turgot en Necker het Frankryk deur moeilike tye gegaan.

Tydens die Franse Rewolusie in Oktober 1789 het die regering besluit om die koninklike familie onder huisarres in die Tuileries-paleis te plaas. Ongelukkig was daar verskeie ander gebeure wat reeds gekoppel was aan Marie Antoinette se ongewildheid in hierdie tyd van haar lewe. Sy het in Junie 1791 probeer vlug na Varennes. Haar rol in die Oorlog van die Eerste Koalisie, het ook rampspoedige gevolge vir haar gehad op die Franse populêre mening.

Met die aanval op 10 Augustus 1792 op die Tuileries, word die koninklike familie gedwing om te skuil by die Vergadering, en op 13 Augustus word die familie as gevange geneem by die Tempel.

Na 'n twee-dae-lange verhoor wat begin op 14 Oktober 1793, word Marie Antoinette skuldig bevind deur die Revolusionêre Tribunaal van hoogverraad en ter dood veroordeel om per guillotine uitgevoer te word op die Place de la Révolution op 16 Oktober 1793.

Op 21 September 1792 word die monargie tot niet verklaar.

Vroeë lewe (1755-70) wysig

 
Archduchesses Maria Antonia in 'n pienk rok en Maria Carolina in blou (waterverf op ivoor deur Antonio Pencini, 1764)

Maria Antonia is gebore op 2 November 1755 te  Hofburg Paleis in Wene. Sy was die jongste dogter van keiserin Maria Theresa, heerser van die Habsburg Ryk, en haar man Francis I, Heilige Romeinse Keiser.[4] Haar peetouers was Joseph I en Mariana Victoria, die Koning en Koningin van Portugal; Aartshertog Josef en Hertogin Maria Anna het opgetree as gevolmagtigdes vir hul pasgebore baba suster.[5][6] Kort na haar geboorte was sy onder die sorg van die goewernante van die imperial kinders, Gravin von Brandeis.[7] Maria Antonia is saam met haar drie-jarige ouer suster Maria Carolina grootgemaak. Hulle het 'n lewenslange hegte verhouding gehad.[8] Sy het'n moeilike verhouding met haar ma gehad, maar beide die keiserin en haar dogter was  lief vir mekaar.[9]

 
Hertogin Maria Antonia (waterverf deur Jean-Étienne Liotard, 1762)

Maria Antonia het haar kinderjare tussen die Hofburg Paleis en Schönbrunn, die imperial somer verblyf in Wene,[10]  spandeer. Sy het op 13 Oktober 1762, toe sy sewe jaar oud was, vir Wolfgang Amadeus Mozart, die wonderkind ontmoet. Hy was twee maande jonger as sy.[11][12][13][14]

Ten spyte van die private lesse wat sy ontvang het, was die resultate van haar skoolopleiding onbevredigend.[15] Op die ouderdom van tien kon sy nog nie Duits, Frans of Italians skryf soos wat dit benodig was in die paleis nie. Gesprekke met haar was ook stotterend.[16]

Met onderrig van Christoph Willibald Gluck, het Marie Antionette in 'n goeie musikant ontwikkel. Sy het geleer om harp, die klavesimbel en die dwarsfluit te bespeel. Sy het tydens die gesin se aandbyeenkomste gesing en het 'n pragtige stem gehad.[17] Sy het ook uitgeblink in dans, met 'n pragtige liggaamshouding, en was lief vir poppe.[18]

Dauphine van Frankryk (1770-74) wysig

 
Marie Antoinette op die ouderdom van dertien; hierdie miniatuur portret was gestuur na die Dauphin om hom te wys hoe sy toekomstige bruid lyk. (deur Joseph Ducreux, 1769)

Na aanleiding van die Sewejarige Oorlog en die Diplomatieke Rewolusie van 1756, het Keiserin Maria Theresa besluit om vrede te maak met haar jarelange vyand, Koning Louis XV van Frankryk. Hul gemeenskaplike begeerte om die ambisies van Pruise en Groot-Brittanje te vernietig en hulself te beveilig het na definitiewe vrede tussen hul onderskeie lande gelei. Dit lei verder tot 'n alliansie wat hulle seël met 'n huwelik. Op 7 Februarie 1770, vra Louis XV formeel om die hand van Marie Antoinette vir sy oudste oorlewende kleinseun en erfgenaam, Louis-Auguste, Hertog van Berry en Dauphin van Frankryk.[19]

Marie Antoinette het formeel afstand gedoen van haar regte te Habsburgse gebiede, en op 19 April is sy getroud met volmag aan die Dauphin van Frankryk in die Augustynse Kerk van Wene. Haar broer, aartshertog Ferdinand, staan in vir die Dauphin van Frankryk.[20][21][22] Op 14 Mei ontmoet sy haar nuwe man vir die eerste keer aan die rant van die bos van Compiègne. By haar aankoms in Frankryk neem sy die Franse weergawe van haar naam: Marie Antoinette aan. 'n Verdere seremoniële troue het plaasgevind op 16 Mei 1770 in die Paleis van Versailles en na die feeste is die dag afgesluit met die ritueele bed.[23][24] Die gebrek aan 'n huweliksvoltrekking het die reputasies van beide Louis-Auguste en Marie Antoinette vir die volgende sewe jaar geteister.[25][26]

Die aanvanklike reaksie op die huwelik tussen Marie Antoinette en Louis-Auguste was gemeng. Die nuwe Dauphin was mooi, innemend en die gewone mense het van haar gehou. Haar eerste amptelike verskyning in Parys op 8 Junie 1773 was 'n reuse sukses. Aan die ander kant was daar diegene wat gekant was teen die alliansie met Oostenryk asook die wat vir persoonlike redes, 'n probleem met Marie Antoinette gehad het.

 
Marie Antoinette in 'n jaguitrusting, een van haar ma se gunstelingportrette van haar dogter (deur Joseph Krantzinger, 1771)

Een van hierdie persone was Madame du Barry. Sy was Louis XV se minnares en het 'n beduidende politieke invloed op hom gehad. In 1770 was sy instrumenteel in die verdrywing van Étienne François, duc de Choiseul, wat gehelp het om die Franco-Oostenrykse alliansie en dus Marie Antoinette se huwelik te orkestreer,[27] Du Barry het ook sy suster, die duchesse de Gramont, een van Marie Antoinette se dames-in-afwagting laat verwyder. Marie Antoinette is deur haar man se tantes omgepraat om te weier om du Barry te erken. Hierdie het sommige gesien as 'n politieke flater wat Oostenryk se belange by die Franse paleis in gedrang gestel het. 

Marie Antoinette se ma en die Oostenrykse ambassadeur in Frankryk, comte de Genade-Argenteau, wat gestuur is om aan die Keiserin geheime verslae oor Marie Antoinette se gedrag te gee, forseer Marie Antoinette om te praat met Madame du Barry. Sy stem teësinnig in om dit te doen, maar op 1 Januarie 1772[28][29]  sê Marie Antoinette slegs vir Madame Du Berry: "daar is baie mense by Versailles vandag",  dit was genoeg vir Madame du Barry, wat tevrede was met hierdie erkenning, en die krisis was verby.[30]

Twee dae na die dood van Louis XV in 1774, verban Louis XVI vir Madame du Barry na die Abbaye de Pont-aux-Dames in Meaux, met baie tevredenheid van sy susters en tantes.[31][32][33][34][35] Twee en 'n half jaar later, aan die einde van Oktober 1776, nadat Madame du Barry se ballingskap verby was, is sy toegelaat om terug te keer na haar geliefde chateau te Louveciennes, maar sy is nooit weer toegelaat om terug te keer na Versailles nie.[36]

Koningin van Frankryk en Navarra (1774-91) wysig

 
Koninklike monogram van Marie Antoinette as Koningin van Frankryk

Vroeë jare (1774-78) wysig

Met die dood van Louis XV op 10 Mei 1774, het Dauphin die troon bestyg as Koning Lodewyk XVI van Frankryk en Navarra en Marie Antoinette het Koningin van Frankryk en Navarra geword. Aan die begin, het die nuwe koningin net 'n beperkte politieke invloed saam met haar man gehad. Hy het met die ondersteuning van sy twee belangrikste ministers, Hoof Minister Maurepas en Minister van Buitelandse sake, Vergennes, verskeie van haar kandidate blokeer om belangrike posisies in te neem, insluitend Choiseul.[37][38] Die koningin het egter steeds 'n deurslaggewende rol gespeel in die skande en die ballingskap van die magtigste van Louis XV se ministers, die Hertog van Aiguillon.[39][40][41]

Op 24 Mei 1774, slegs twee weke ná die dood van Louis XV, het haar man vir haar 'n landgoed geskenk gegee, die Petit Trianon, en ook vrye teuels om dit oop te knap. Daar het baie gou gerugte versprei dat sy die mure met goud en diamante versier.[42]

 
Aartshertog Maximilian Francis van Oostenryk besoek Marie Antoinette en Louis XVI op 7 Februarie 1775 op die Château de la stomme gepraat (skildery deur die Oostenrykse portretskilder Josef Hauzinger)

Die koningin het baie spandeer op mode, luukshede en dobbel, al het Frankryk 'n ernstige finansiële krisis in die gesig gestaar en die gewone bevolking gely. Rose Bertin het spesiaal rokke, hare en haarstyle vir haar geskep. Haarstukke soos poefs wat tot 90 cm (drie voet) hoog is, en die panache ('n spuit van vere pluime) is spesiaal vir haar ontwerp en gemaak. Marie Antoinette het ook die Engelse mode rokke gedra wat van indienne ('n materiaal verban in Frankryk reeds van 1686 tot 1759), percale en moeselien gemaak was.[43][44] Teen die tyd van die Meel Oorlog van 1775, waartydens 'n reeks opstande teen die hoë prys van meel en brood plaasgevind het, was haar reputasie onder die algemene publiek glad nie beter as enige van dié vroeëre konings nie. In werklikheid was baie mense in die land besig om haar te blameer vir die vernederende ekonomiese situasie wat gedui het op die land se onvermoë om sy skuld te betaal en dit het hulle gevoel was die gevolg van haar mors van die land se geld.[45] Marie Antoinette se ma, Maria Theresa, het haar kommer uitgespreek oor haar dogter se bestedings gewoontes deur korrespondensie veral met verwysing na die burgerlike onrus en wat dit besig was om te veroorsaak.[46]

So vroeg As 1774 het Marie Antoinette begin vriende maak veral 'n paar van haar manlike bewonderaars, soos die baron de Besenval, die duc de Coigny, en Tel Valentin Esterházy.[47][48] Sy het ook hegte vriende met verskillende dames by die paleis. Die belangrikste was Marie-Louise, princesse de Lamballe, wat verband hou met die koninklike familie deur middel van haar huwelik in die Penthièvre familie. Op 19 September 1774 is Marie-Louise aangestel as haar superintendent van haar huishouding.[49][50] Hierdie aanstelling is gou oorgedra na haar nuutste gunstelling die duchesse de Polignac.

In 1774, sy het onder haar voormalige musiek onderwyser, die duitse opera-komponis Christoph Willibald Gluck, onder haar beskerming geneem. Hy het daar in Frankryk gewoon tot in 1779.[51][52]

Moederskap, veranderinge by die hof, ingryping in die politiek (1778-81) wysig

Te midde van die atmosfeer van 'n golf van libelles, het die Heilige Romeinse Keiser Josef geheimsinnig na Frankryk gekom. Hy gebruik die naam van Comte de Falkenstein, vir 'n ses-week besoek waartydens hy toer deur Parys en 'n gas is by Versailles. Hy ontmoet sy suster en haar man op 18 April 1777 by die château de la stomme, en praat reguit met sy swaer. Hy is nuuskierig waarom die koninklike huwelik net nie voltrek word nie? Sy gevolgtrekking is dat daar geen struikelblok vir die egpaar se huwelik en voltrekking te wees nie behalwe die koningin se gebrek aan belangstelling en die koning se onwilligheid om homself uit te put.[53] In' n brief aan sy broer, Leopold, beskryf Josef dit as as 'n volledige flater.[54]

Voorstelle dat Louis gely het van phimosis, wat verlig word deur besnydenis, is as onwaar gevind.[55] Nietemin, na aanleiding van Josef se ingryping, is die huwelik uiteindelik voltrek in Augustus 1777.[56] Agt maande later, in April 1778, word vermoed dat die koningin swanger, en dit word amptelik aangekondig op 16 Mei.[57] Marie Antoinette se dogter, Marie-Thérèse Charlotte, Madame Royale, is gebore in Versailles op 19 Desember 1778.[58][59] Die kind se vaderskap was betwis in die libelles.[60]

Tydens die koningin se swangerskap vind twee gebeurtenisse plaas wat 'n groot impak op haar later lewe sal he. Die terugkeer van haar vriend, die Sweedse diplomaat Tel Axel von Fersen na Versailles vir twee jaar, en haar broer se aanspraak op die troon van Beiere, wat betwis word deur die Habsburg monargie en Pruise.[61] Marie Antoinette het gepleit met haar man vir die Franse om in te tree namens Oostenryk. Die Vrede van Teschen, word onderteken op 13 Mei 1779, wat die einde van die kort konflik aandui. Maar met die koningin se verpligte gebruik van Franse bemiddeling op haar ma se aandrang asook die feit dat Oostenryk 'n gebied van minstens 100,000 inwoners bykry—'n groot verskil van van die vroeë Franse posisie wat vyandig teenoor Oostenryk was. Veroorsaak dit gedeeltelik dat die koningin voorkom dat sy kant kies met Oostenryk teen Frankryk.[62][63]

 
Marie Antoinette en chemise, portret van die koningin in'n "moeselien rok. Hierdie omstrede portret was beskou deur haar kritici om te wys onbehoorlik informele drag vir'n koningin,[verwysing benodig] terwyl'n soortgelyke portret in dieselfde jaar nie dieselfde omstredenheid geskep het nie(1783 portret deur Louise Élisabeth Vigée Le Brun)

Intussen het die konining verandering begin maak in die paleis. Sommige van die veranderinge is met veral afkeuring van die ouer geslag gedoen, soos die afskaffing van swaar grimering en die gewilde wye-hoepel panniers. Die nuwe modes het vir 'n eenvoudiger vroulike gevoel gegaan. Eerste getipeer deur die landelike kleed à la polonaise styl en later deur die gaulle, 'n lae moeselien rok waarin Marie Antoinette in 'n 1783 Vigée-Le Brun portret verskyn.[64] In 1780 sy het begin om deel te neem aan die amateur speel en musiekblyspele in 'n teater wat vir haar gebou is deur Richard Mique by die Petit Trianon.[65]

Die terugbetaling van die Franse skuld het steeds 'n probleem gebly wat net verder vererger is deur Vergennes en ook deur Marie Antoinette se aanhitsing van Louis XVI om Frankryk te betrek in Groot-Brittanje se oorlog met sy Noord-Amerikaanse kolonies. Die koningin speel 'n belangrike rol in die ondersteuning van die Amerikaanse Rewolusie deur die beveiliging van die Oostenrykse en die Russiese ondersteuning vir Frankryk. Dit lei tot die vestiging van 'n neutrale liga wat Groot-Brittanje se aanval stuit, en hierdeur 'n beslissend gewig vir die nominasie van Philippe Henri, marquis de Ségur as Minister van Oorlog en Charles Eugène Gabriel de La Croix, marquis de Castries as Sekretaris van die Vloot in 1780 stoot. Hulle help dat George Washington die Britte in die Amerikaanse Rewolusionêre Oorlog verslaan wat geëindig het in 1783.[66]

In 1783 speel die koningin 'n deurslaggewende rol in die nominasie van Charles Alexandre de Calonne, 'n goeie vriend van die Polignacs, as Kontroleerder-Generaal van Finansies, en van die baron de Breteuil as die Minister van die Koninklike Huishouding. Hy was moontlikl die sterkste en mees konserwatiewe minister van die regering. Die oorsaak was dat Marie Antoinette se invloed steeds kardinaal in die regering was, en dat nuwe ministers enige verandering aan die struktuur van die ou regime sal verwerp. Meer as dit het die besluit deur de Ségur, die minister van oorlog, wat vier quarterings van die adel as voorwaarde vir die aanstelling van offisiere stel, die toegang versper van die gewone mense om belangrike posisies in die gewapende magte te beklee. Hierdie het spesifiek die konsep van gelykheid, een van die belangrikste griewe en oorsake van die Franse Revolusie uit gedaag.[67][68]

 
Die Koninklike Familie van Frankryk, 1781. Van links na regs: Die Hertog van Berry en Angoulême met hul suster Mademoiselle Sophie, die Gravin en Tel van Artois, die Koning en die Koningin hou die Dauphin van Frankryk vas met sy ouer suster Madame Royale hou sy trein vas, Madame Élisabeth, die Graaf en Gravin van die Provence.

Marie Antoinette se tweede swangerskap ëindig in 'n miskraam vroeg in Julie 1779. Dit word bevestig deur die briewe tussen die koningin en haar ma, alhoewel sommige geskiedkundiges glo dat sy moontlik onreelmatig menstueer het en dit verkeerdelik vir 'n verlore swangerskap ervaar het.[69] Haar derde swangerskap is bevestig in Maart 1781, en op 22 Oktober het sy geboorte gegee het aan Louis Josef Xavier François, Dauphin van Frankryk.

Marie Antoinette se moeder Keiserin Maria Theresa sterf op 29 November 1780 in Wene. Marie Antoinette het gevrees dat die dood van haar moeder die Franco-Oostenrykse alliansie (asook uiteindelik, haarself) in gevaar sal stel. Haar broer, Joseph II, Heilige Romeinse Keiser het aan haar geskryf dat hy van geen voorneme is om die die alliansie te oortree nie.

Joseph II, bring 'n tweede besoek in Julie 1781 om die alliansie van die Franco-Oostenryk te bevestig. Hy sien ook dat sy suster lei aan gerugte dat sy geld na hom vanaf van die Franse tesourie stuur.[70][71]

Kwynende gewildheid (1782-85) wysig

 
Marie Antoinette dans seun salon (deur Jean-Baptiste André Gautier-Dagoty, 1774)
 
Marie Antoinette, Koningin van Frankryk, en grand gewoonte de cour (deur Jean-Baptiste Gautier Dagoty, 1775)

Ten spyte van die algemene vieringe oor die geboorte van die Dauphin van Frankryk het Marie Antoinette se politieke invloed, soos dit was, steeds grootliks tot voordeel van Oostenryk gebly.[72] Tydens die Ketel Oorlog, waartydens haar broer Josef, die Schelde Rivier vir die vloot probeer oop stel het, het Marie Antoinette daarin geslaag om Vergennes te verplig om 'n groot finansiële vergoeding aan Oostenryk te betaal. Die koningin was ook in staat om haar broer se steun teen Groot-Brittanje in die Amerikaanse Rewolusie te kry en dus Franse vyhandigheid geneutraliseer aan sy alliansie met Rusland.[73][74]

In 1782, na die goewernante van die Enfants de France, die princesse de Guéméné bankrot is en bedank het, stel Marie Antoinette haar gunsteling aan: die duchesse de Polignac, in die posisie.[75]

Hierdie besluit het met afkeur van die paleis gekom omdat die hertogin beskou is as van te beskeie agtergrond gekom om so'n verhewe posisie te beklee. Die koning en koningin het egter beide Mme de Polignac heeltemal vertrou. Hulle het vir haar 'n dertien-kamer woonstel in Versailles gegee en ook 'n baie goeie betaling.[76] Die hele Polignac familie het grootliks gebaat by die koninklike guns in titels en posisies, maar die skielike rykdom en uitbundige lewenstyl het die meeste aristokratiese families woedend gehad. Die Polignacs se skielike oorheersing in die paleis het ook net die afkeur aangevuur van Marie Antoinette, meestal in Parys.[77] Genade het geskryf aan die koningin. "Dit is byna ondenkbaar dat in so 'n kort tyd, die koninklike guns soveel oorweldigende voordele aan een familie gebring het".[78]

In Junie 1783 word Marie Antoinette se nuwe swangerskap bekend gemaak; maar, op die nag van 1-2 November, haar 28ste verjaardag, het sy 'n miskraam.

 
Die bestorming van die Bastille en die arrestasie van die Goewerneur Bernard-René de Launay, 14 Julie 1789

Graaf Axel von Fersen, is na sy terugkeer uit Amerika in Junie 1783, aanvaar in die koningin se private vereniging. Daar was bewerings dat die twee romanties betrokke was,[79] maar aangesien die meeste van hul korrespondensie verlore geraak het of vernietig is, kon daar geen oortuigende bewyse gevind word nie.[80]

Die Portefeuille d'un talon rouge is van die eerste pamflette wat versprei is en het aanvanklik die Koningin en 'n verskeidenheid van ander edeles in 'n politiese toon bespreek t.o.v. die immorele praktyke wat plaasgevind het in die paleis.  Dit het egter baie gou verval in 'n een karakter verhaal waarin die belaglike seksuele afwykings van die koningin met ander bekendes bespreek sou word. Daar word verliefde ontmoetings beskryf met 'n wye verskeidenheid van figure, van die duchesse de Polignac tot Louis XV. Soos hierdie aanvalle toegeneem het, het die verspreiders dit verbind met die publiek se afkeur van haar verbintenis met die mededingernasie Oostenryk. Dit is in die openbaar voorgestel dat haar gedrag blykbaar aangeleer is by die paleis van hul teenstandernasie, veral lesbianisme wat bekend gestaan het as die "Duitse onsedelikheid".[81]

Haar ma het weereens kommer uitgespreek oor die veiligheid van haar dogter, en begin om die dienste van Oostenryk se ambassadeur in Frankryk, die comte de Genade-Argenteau, te gebruik om haar in te lig oor Marie Antoinette se veiligheid en bewegings.[82]

Frankryk se finansiële probleme is die gevolg van'n kombinasie van faktore: 'n paar duur oorloë; 'n groot koninklike familie wie se uitgawes betaal is deur die staat; en 'n onwilligheid aan die kant van die meeste lede van die bevoorregte klasse, adelstand en die geestelikes, om te help om die koste van die regering te bestry uit hul eie sakke deur die afstaan van 'n paar van hul finansiële voorregte. As gevolg van die openbare persepsie dat sy eiehandig die nasionale finansies verwoes het, is Marie Antoinette die bynaam "Madame Déficit" in die somer van 1787 toegedig. Terwyl die uitsluitlike skuld vir die finansiële krisis nie slegs by haar lê nie, was Marie Antoinette die grootste struikelblok vir enige groot hervormingspoging. Sy het 'n deurslaggewende rol gespeel in die skande van die hervormgesinde ministers van finansies, Turgot (in 1776), en Jacques Necker (eerste ontslag in 1781). As die geheime uitgawes van die koningin in ag geneem word, was die hofuitgawes veel hoër as die amptelike skatting van 7% van die staat se begroting.

Verwysings wysig

  1. ↑ Jones, Daniel (2003), Peter Roach, James Hartmann and Jane Setter, ed., English Pronouncing Dictionary, Cambridge: Cambridge University Press, ISBN 3-12-539687 
  2. ↑ C. f. "It is both impolitic and immoral for palaces to belong to a Queen of France" (part of a speech by a councilor in the Parlement de Paris, early 1785, after Louis XVI bought the Château de Saint-Cloud in her name), quoted in Castelot 1957, p. 233
  3. ↑ C.f. the following quote: "She (Marie Antoinette) thus obtained promises from Louis XVI which were in contradiction with the Council's (of Louis XVI's ministers) decisions", quoted in Castelot 1957, p. 186
  4. ↑ Fraser 2002, p. 5
  5. ↑ Fraser 2002, pp. 5–6
  6. ↑ Michel de Decker: Marie-Antoinette, les dangereuses liaisons de la reine, France Loisirs, 2005, p. 12.
  7. ↑ Marie Célestine Amélie de Ségur d'Armaillé: Marie-Thérèse et Marie-Antoinette, Didier, 1870, p. 47.
  8. ↑ Lever 2006, p. 10
  9. ↑ Fraser 2001, pp. 22–23,166–170
  10. ↑ Michel de Decker: Marie-Antoinette, les dangereuses liaisons de la reine, France Loisirs, 2005, p. 14.
  11. ↑ Philippe Delorme: Marie-Antoinette. Épouse de Louis XVI, mère de Louis XVII, Pygmalion Éditions, 1999, p. 13.
  12. ↑ Michel de Decker: Marie-Antoinette, les dangereuses liaisons de la reine, France Loisirs, 2005, p. 15.
  13. ↑ Marie Célestine Amélie de Ségur d'Armaillé: Marie-Thérèse et Marie-Antoinette, Didier, 1870, p. 34.
  14. ↑ Évelyne Lever: C'était Marie-Antoinette, Fayard, 2006, p. 14.
  15. ↑ Cronin 1989, p. 45
  16. ↑ France Loisirs, Michel de Decker, 2005, p.16, 17
  17. ↑ Cronin 1989, p. 46
  18. ↑ Weber 2007
  19. ↑ de Decker, Michel, France Loisirs, 2005, p. 20.
  20. ↑ Fraser 2001, pp. 51–53
  21. ↑ Pierre Nolhac La Dauphine Marie Antoinette,1929, pp. 46–48
  22. ↑ France Loisirs, Michel de Decker, 2005, p. 21.
  23. ↑ Fraser 2001, pp. 70–71
  24. ↑ Nolhac 1929, pp. 55–61
  25. ↑ Fraser 2001, p. 157
  26. ↑ Alfred et Geffroy D'Arneth & Correspondance Secrete entre Marie-Therese et le Comte de Mercy-Argenteau,vol 3 1874, pp. 80–90,110–115
  27. ↑ Cronin 1974, p. 61
  28. ↑ Fraser 2001, pp. 80–81
  29. ↑ Alfred and Geffroy d'Arneth 1874, pp. 65–75
  30. ↑ Lever 2006
  31. ↑ Fraser, Marie Antoinette, 2001, p. 124.
  32. ↑ Jackes Levron & Madame du Barry 1973, pp. 75–85
  33. ↑ Evelyne Lever & Marie Antoinette 1991, pp. 124
  34. ↑ Goncourt, Edmond de, La Du Barry, Ed. G. Charpentier, Paris, 1880, pp. 195-196
  35. ↑ Lever, Evelyne, Louis XV, Fayard, Paris, 1985, p. 96
  36. ↑ Vatel, Charles, Histoire de Madame du Barry: d'après ses papiers personnels et les documents d'archives, Paris, 1883, p. 410
  37. ↑ Fraser 2001, pp. 136–137
  38. ↑ Arneth and Geffroy ii & 1874 pp475-480
  39. ↑ Castelot, André, Marie-Antoinette, Librairie académique Perrin, Paris, 1962, pp. 107-108
  40. ↑ Fraser 2001, pp. 124–127
  41. ↑ Lever Marie Antoinette 1991, pp. 125
  42. ↑ Cronin 1974, p. 215
  43. ↑ Fashion, the mirror of history, page 190, Michael Batterberry, Ariane Ruskin Batterberry, Greenwich House, 1977. ISBN 978-0-517-38881-5
  44. ↑ Fraser 2001, pp. 150–151
  45. ↑ Carolly Erickson, To the Scaffold: The Life of Marie Antoinette. William and Morrow and Company, New York, pp. 163.
  46. ↑ Thomas, Chantal. The Wicked Queen: The Origins of the Myth of Marie Antoinette. Translated by Julie Rose. New York: Zone Books, 2001, pp. 51.
  47. ↑ Fraser 2001, pp. 140–145
  48. ↑ Arneth and Geffroy i 1874, pp. 400–410
  49. ↑ Fraser 2001, pp. 129–131
  50. ↑ Fraser 2001, pp. 131–132; Bonnet 1981
  51. ↑ Fraser 2001, pp. 111–113
  52. ↑ Howard Patricia, Gluck 1995, pp. 105–115,240–245
  53. ↑ Lever, Evelyne, Louis XVI, Fayard, Paris, 1985, pp. 289-291
  54. ↑ Cronin 1974, pp. 158–159
  55. ↑ "Circumcision and phimosis in eighteenth century France". History of Circumcision. Besoek op 16 Desember 2016.
  56. ↑ Cronin 1974, p. 159
  57. ↑ Fraser 2001, pp. 160–161
  58. ↑ Cronin 1974, p. 161
  59. ↑ Hibbert 2002, p. 23
  60. ↑ Fraser 2001, p. 169
  61. ↑ Cronin 1974, pp. 162–164
  62. ↑ Fraser 2001, pp. 158–171
  63. ↑ Arneth and Geoffroy,iii 1874, pp. 168–170,180–182,210–212
  64. ↑ Cronin 1974, pp. 127–128
  65. ↑ Fraser 2001, pp. 174–179
  66. ↑ Fraser 2001, pp. 152,171,194–195
  67. ↑ Fraser & 2001 pp218-220
  68. ↑ Price Munro & Preserving the Monarchy: The Comte de Vergennes, 1774–1787 1995, pp. 30–35,145–150
  69. ↑ Meagen Elizabeth Moreland: The Performance of Motherhood in the Correspondence of Madame de Sévigné, Marie-Thérèse of Austria and Joséphine Bonaparte to their Daughters - Chapter I Contextualizing the correspondence, p. 11 [retrieved 1 October 2016]
  70. ↑ Fraser 2001, pp. 184–187
  71. ↑ Price 1995, pp. 55–60
  72. ↑ Fraser, pp.232-6
  73. ↑ Lettres de Marie Antoinette, Le Marquis de Beaucourt & 1895 Vol ii, pp. 42–44
  74. ↑ Lever, Marie Antoinette 1991, pp. 350–353
  75. ↑ Cronin 1974, p. 193
  76. ↑ Fraser 2001, pp. 198–201
  77. ↑ Munro Price & The Road to Versailles 2003, pp. 14–15,72
  78. ↑ Zweig Stephan & Marie Antoinette 1938, pp. 121
  79. ↑ Farr, Evelyn, Marie Antoinette and Count Fersen: Untold Love Story
  80. ↑ Fraser 2001, p. 202
  81. ↑ Hunt, Lynn. “The Many Bodies of Marie Antoinette: Political Pornography and the Problem of the Feminine in the French Revolution.” In The French Revolution: Recent Debates and New Controversies 2nd edition, ed. Gary Kates, 201-218. New York and London: Routledge, 1998, pp 201-218.
  82. ↑ Thomas, Chantal. The Wicked Queen: The Origins of the Myth of Marie Antoinette. Translated by Julie Rose. New York: Zone Books, 2001, pp. 51-52.
Ontsluit van "https://af.wikipedia.org/w/index.php?title=Marie_Antoinette&oldid=2665305"